CoZoeGo
Comité Zoersel Going
| HOME |
| OVER COZOEGO |
| OVER GOING |
| DORPSLEVEN |
| PROJECTEN |
| ACTIVITEITEN |
| LAATSTE NIEUWS |
| CONTACT |
| AFRIKAANS TUINFEEST |
 |
| De projecten |
|
CoZoeGo steunt volledig op vrijwilligers en op de gemeentelijke bijdrage van Zoersel. De beperkte mogelijkheden stimuleren creatieve projecten van onderuit. Gans het dorp is vertegenwoordigd bij de projecten. We werken niet meer apart met vrouwengroepen. Vrouwen worden betrokken in het algemeen beleid van CoZoeGo.
We beginnen vaak van nul op vlak van informatie, voorlichting, uitrusting, hygiëne, toilet, schooluitrusting. Onvermijdelijk geven we onze westerse consumptie - en leefstijl door. Dit trachten we zoveel mogelijk te beperken.
Wij maken didactisch materiaal, zoeken ideeën voor adaptatiemogelijkheden om te overleven in de Sahel, alternatieve energieën, zoeken vervoermogelijkheden voor materialen, zoeken medewerkers, ontwerpen projecten zoals humane compost in de woning, aangepaste schooluitrusting, onderwijs en architectuur… We zijn steeds vragende partij voor samenwerking.
Door de grote inzet van de bestuursmensen in Going kunnen we veel bereiken. De Mundangs (volkstam) zijn leergierig en werkers. Ze stellen onderwijs erg op prijs. Om hun degelijkheid worden ze gevraagd in verantwoordelijke directiefuncties. Zo zijn verschillende contactpersonen verplaatst en nemen de plaatselijke boeren in Going meer en met succes hun lot in eigen handen.
Een container vol goederen was de aanleiding voor veel plannen. Men houdt de container vast in de haven van Douala sinds 4 januari 2007 tot ons aller frustratie.
We hebben projecten die elk jaar financiële investering vragen en we hebben projecten die opbrengen. De twee dienen in balans te komen zodat het dorp zelfbedruipend is.
Projecten
Klik op een project om er meer over te weten te komen.
Bibliotheek
Dank zij een grote hoeveelheid Franse boeken van de boekhandelaar Pagadder in Halle is er in Going een bibliotheek. Wij gaven hen drie ijzeren kasten die op slot konden. Het molenhuisje dat de vrouwen van Asfego bouwden, hebben we vergroot.
In het midden van de mayo is het waterpeil hoger en wordt water gehaald om te bouwen. Het is de waterput van de armsten.
Men vervoert water in een olievat waarin men een opening maakte die met takken dichtgestopt wordt op een stootkar( pousse-pousse).
Even uitblazen want in de klei dabben is zwaar werk. Men mengt er stro en hooi onder voor een betere structuur.
Olievaten dienen voor alles. Men kan er in de toekomst ook houtzuinige kacheltjes mee maken.
Wij kregen het smeedwerk van vroegere gebouw “Centre du Santé” in verval. Er kwamen barsten in de muren door te weinig gebruikte betonijzers. Ze waren gestolen. Het centre kreeg van ons matrassen, lakens en verbandmateriaal.
We bouwden een leeszaal waarvan het muurtje afbrokkelt. Het was klaarblijkelijk te vlug bezet.
Bello en Soudi houden de bibliotheek open. Een kindje haalde een fles drinkwater en een ander draagt een maaltijd op zijn hoofdje.
De bibliotheek is ideaal gelegen langs de grote weg. Vrouwen installeren er zich om beignets te verkopen.. Individueel nemen ze initiatieven, voor de gemeenschap is het moeilijker.
Kinderen hebben een opening gemaakt in de leeszaal. Ze kuisen het nu even handig op. Kinderen wou men verbieden in de bibliotheek te komen.
Didactisch materiaal
De Sahelmensen hebben recht op wereldinformatie.
Adamou hing kranten op in zijn hut. Een buur in Halle brengt ons “Le Soir” en wij gebruiken fotomateriaal uit DeMorgen en De Standaard plus info via internet en derde Wereld tijdschriften..
De mensen zijn heel geinteresseerd. Ze trekken foto’s van kartonnen dozen, een man vroeg wat ongeletterden aan de bibliotheek hebben. Veranderen begint met weten en beseffen hoe waardevol eigen leefwijze is. Men meent dat wij uit het aards paradijs komen terwijl wij hun idyllische leefwijze paradijselijker vinden.
De foto van een vrouwelijke president in Liberia wekte hilariteit op bij vrouwen. Hoe is het mogelijk een vrouw president? .
En onze oermoeder Lucie “maar dat is een aap”.
Wij leven in een informatiecultuur. We krijgen massa’s informatie via radio, tv, kranten, tijdschriften, boeken, voordrachten en vooral internet. Het beeldmateriaal in onze bibliotheek wordt het meest bezocht door mensen die niet kunnen lezen of schrijven. Ik stel mappen samen met foto’s uit kranten en tijdschriften over 20 onderwerpen. Ik heb reeksen platen en didactische doeken gemaakt over hygiene, compost, veeteelt, landbouw, met hulp van Kunstschilder Wilfried D’Hondt.
In het midden van de bibliotheek hangt een grote wereldbol.
De papierfirma Strobbe schonk ons platen van 50 op 60. Ze worden gebruikt voor scholen, jeugdatelier, lesgevers alfabetisatie Ik maakte reeksen voor sociale vaardigheden met de totemdieren van de axenroos. Scholen zijn ook geïnteresseerd in de 10 principes van permacultuur, in wereldnieuws “ landen in Afrika “.
.
Fecaliën horen niet thuis in water. Ze brengen allerhande besmettingen mee en maken de rivier onbewaadbaar en ondrinkbaar . Ons rioolsysteem is niet over te nemen. Het is ook funest voor het waterleven.
Handen wassen onder stromend water en dit opvangen leren we met succes aan onze staf.
Heel wat letterspeelgoed wordt gebruikt voor alfabetisatie.
Ook in de Sahel hebben mensen recht op informatie, op wereldnieuws, op kennis van de waarden en gevaren van onze cultuur
om zo de waarden hun eigen cultuur te ontdekken en te verrijken.
De ouderen en dorpsleiding zijn analfabeet. Toch willen ze geïnformeerd zijn.
We vonden geen didactisch materiaal bij officiële instanties. We kregen hulp van kunstenaar Wilfried D’Hondt van Zoersel die ontwerpen maakte en doeken schilderde.
Firma Strobbe schonk papierwaren waaronder kartonnen platen die perfect pasten in gekregen kisten. We maakten hiermee didactisch materiaal voor scholen, jeugdatelier en lesgevers: 8 platen met de totemdieren van de axenroos voor sociale vaardigheden, de 10 principes van permacultuur en platen over landen in Afrika.
Adamou, zoon van de Lawan, hing krantenartikels op in zijn case (hut).
Vertaald: Uitspraken van Aminata Traoré.
Nergens zijn de natuurlijke rijkdommen van Afrika minder beschermd dan in Afrika.
Elk individu heeft het leefmilieu en de mensheid te respecteren.
Uw hulp gaat naar de chefs in Afrika die uw elite charmeert.
Waarom denkt ge dat we arm zijn? Omdat anderen het zeggen?
Wij zijn rijk aan familiale landbouw, sociale relaties en vruchtbare kleigrond. Het is normaal dat we ons voedsel, water en bossen delen.
Wij ontwikkelen een chemische voeding die ons ziek maakt en waarbij we ons verzorgen met chemische medicamenten.
Beidi, een plaatselijke kunstenaar, tekende een woonerf met beplantingen in eigen stijl.
De lawan heeft stoelen, tafels, tapijt, schalen voor ons feest ter beschikking gesteld.
Op ons afscheidsfeest werden didactische doeken voorgesteld en speelden kinderen hun theaterspel ”Vive la compost”.
Isis draagt letters voor de alfabetisatie.
Nergens vond ik didactisch materiaal bij officiële instanties in grote steden om de bevolking te informeren. We maakten een twintigtal doeken van lakens over hygiene, compost en veeteelt, waarbij kunstschilder Wilfried D’Hondt uit Zoersel hielp voor de ontwerpen.
De burgemeester liet mensen uit omliggende dorpen verwittigen voor een infosessie in het stadshuis voor toekomstige compostmeesters. Elk dorp in Vlaanderen heeft compostmeesters.
De rivier mag niet gebruikt worden als toilet. Bilardiose komt veel voor en verspreidt zich via waterschelpjes. CoZoeGo leert handen te begieten en dit water op te vangen voor de compost. Het is een slechte gewoonte voor de maaltijd de handen te wassen in dezelfde teil.
Amadou geeft reeds les over compost in verschillende dorpen voor Sodecoton (een katoentrust). Hij was de geknipte vertaler en heeft de didactische doeken veel gebruikt.
Bouwen
Een woning is een geheel van cases of hutten ommuurd in het woonerf. Elk jaar zijn er veel veranderingen op de woonerven.Het gezin verandert , het bedrijf verandert en bestendig past men de huisvesting aan. Op een dag staat er een case of hut. Gans het gezin, kinderen, buren en vrienden helpen mee. De materialen zijn gratis ter plaatse. Wordt een jongen tiener dan bouwt hij zijn eigen case. Waar Bello nu woont, wil hij later zijn dieren huisvesten. Kinderen leren bakstenen vormen, dakbedekking voorbereiden, secos maken enz. Veel studenten helpen niet mee en verliezen die kennis. Men is er nog niet toe gekomen het regenwater van de daken op te vangen.
In tien jaar zag ik drie evoluties in de bouw van muren.
1. Enkel leem. Leem wordt voor de stevigheid gemengd met stro en grassen. Er is veel verschil in kwaliteit van leem. De inmiddels overleden Lamido van Moulvouday bouwde verschillende traditionele gebouwen waaronder een volledig lemen woning van 8m diameter waarin het binnen heerlijk koel was.
Links op de foto een stuk van het gebouw.
Een kind geeft de leem aan. Kinderen zijn fier te mogen meehelpen
Zonder ladder de boom in met een zaag. Er was nadien discussie over wie de eigenaar van de boom is.
Kippen en varkenshokken krijgen ook een dak van gras.
Een stal met terras
2.Met gedroogde stenen
Het toilethuisje werd gebouwd met gedroogde stenen en kreeg geen dak voor het regenseizoen zodat het geen stand hield.
Een huisje dat Amadou voor mij gebouwd had met het toilethuisje ervoor. Het toilethuisje hield geen stand omdat de gedroogde stenen niet tegen het water kunnen bij de stormen in het regenseizoen. Het huisje had nog geen beschermend dak. De chef van het hospitaal en de scholen zijn vragende partij voor onze toiletten in plaats van hun latrines. Moesten we financies hebben, konden we er toiletten plaatsen die methaangas en compost produceren.
3.Gebouwen met gebakken stenen. Deze gebouwen zijn duurzaam maar vragen heel veel hout en rundermest om de stenen te stoken . zie verder
In een streek met woestijnvorming zijn bomen en mest belangrijk.
Nadat de aarde losgestoken is en een nacht geweekt heeft in water wordt hij met de voeten gekneed. Een zwaar werk. Nadien trekt men er muren mee op of vormt men bakstenen.
Soudi draait de stenen om te drogen.
Onderaan komt het hout en tussen de stenenlagen legt men gedroogde mest die de kinderen verzamelen.
Om de stenen te metsen maakt men mortel met cement. Cement is moeilijk te verkrijgen. Nigerianen kopen de Kameroense cement op en Kameroeners geven voor een beetje meer geld Nigerianen de voorrang.
Meewerken motiveert enorm.
Amadou maakt koorden met de schors van planten.
Voor drie daken hebben we heel wat nodig. Djoro Amadou links is een werker.
Met die koorden maakt men daken en meubels. Ze zijn niet sterk.
Kinderen zijn er steeds bij om te observeren en blij te mogen helpen.
De binnenkant van een cave of hut. Een hut is een kamer en een woning is een verzameling van hutten in een compound of woonerf.
Men werkt hier zonder fundamenten. Soms worden de hutten nadien onderaan versterkt met een soort pek en de muren bestreken met cement en gekalkt.
Guoada vlecht de basis van het dak. Koorden worden eerst nat gemaakt.
Op de achtergrond de mist van zand uit Tjaad..Veel mensen, vooral kinderen, hebben een zandhoest.
Met een gaffel worden de koorden van buiten aangegeven. Bello en Guoada nemen ze binnen aan en geven de koorden terug door naar buiten.
Er komt nog wat versiering van groene blaadjes en het dak kan erop
Mana de smid heeft de deuren en ramen gemaakt met golfplaten en houten planken uit een schrijnwerkerij in Kaélé.
Eindelijk een gebouw voor het materiaal van de projecten. De inspiratie komt van hun grenier of voorraadschuurtje dat binnenin vier vakken heeft . Dit gebouwtje heeft vier kleine kamers van 2 op 2 met elk een deur en een goed slot. .
Links is de voorraad voor het jeugdatelier. Vooraan links het bureel met geneeskrachtige kruiden, rechts de naaimachines. Achteraan het kamertje voor de zonneovens.
Vlak voor ik vertrok wilde ik alles installeren maar Mana ging liever naar de markt dan behoorlijk het laatste af te werken. De planken hingen scheef omdat hij ze ophing met twee in plaats van vier gaten per plank. De planken zijn ook niet van dezelfde grootte. Hij is de enige die betaald werd voor zijn werk en die het voor het gat lapte..
. 
Een slecht ruikend schoolgebouw waarin vleerhonden logeerden en een ongelukkige universiteitsleerkracht uit Yaounde lesgeeft. Wij hebben met de kinderen het gebouw gekuist en de muren witgeschilderd. Met de lawan hadden we een afspraak twee tegenover elkaar liggende muren te voorzien van openingen die door luchtverplaatsing verfrissing brengen.
Leerlingen zitten op stenen. We gaven 20 zitbanken voor zitgelegenheid aan 120 kinderen en schoolborden.
Bouba heeft links een kampeerstoeltje onder de arm. De bedoeling was ze met onze naaimachines te vervaardigen. Het model en de stoffen zijn ondertussen met zijn hut verbrand. Ik zag die stoeltjes in het preventorium van De Haan wanneer er kinderen waren met longproblemen. Stoelen waren er verboden als slecht voor de rug. De klassen waren uitgerust met opstapelbare plooitafeltjes die men over de benen zette en zitkussens. De klasruimte blijft zo beschikbaar om in de lessen te gebruiken. Het kampeerzitje kan men als schooltas overal meenemen. Men vroeg in Going schoolbanken, die voor ons onbetaalbaar waren. Banken bemoeilijken ook participatie en beweeglijkheid. Waarom sturen wij al die oude schoolbanken die we zelf niet meer gebruiken naar Afrika?
Studenten trokken weg uit dit huis van een evolue om in een hut te logeren . Het huis wordt heet onder de golfplaten in een betonnen gebouw met weinig verluchting. Ook in de droogperiode blijft er gevaar voor malaria en oogbindvliesontsteking door de latrineput.
Het hospitaal door België gebouwd is vuil en funktioneert slecht. Men heeft last van vliegen, de zieken zitten in kleine duffe kamers.
Père Pagou toont een traditionele chefferie waar elke vrouw een hut en een grenier of voorraadschuurtje heeft. In het midden is de voorraadschuur van de chef.
Deze lemen woning in Zoersel bestaat reeds 20 jaar. Het moet mogelijk zijn duurzame lemen woningen te bouwen in de Sahel zonder stenen te moeten bakken die grote hoeveelheden hout en mest verbruiken.
Geneeskrachtige planten
Er zijn veel mogelijkheden voor dit project. Het aanleggen van kruidentuintjes naast de pomp van centre du santé en als schooltuin. Verpleegkundigen zijn vertrouwd met de geneeskracht zoals veel inwoners. Op het centrum zijn in de bureelruimte schabben voorzien voor kruiden.
De Indische neemboom wordt van oudsher gebruikt om zijn veelzijdige geneeskracht.
Mayele, een gerenomeerde traditionele vroedvrouw en consulente van CoZoeGo, toont de geneeskrachtige zaden van de neemboom waarvan zij olie uitperst en verkoopt aan het bedrijf van Ya Ya.
Directeur YaYa heeft in Lara een fabriekje opgericht waarin hij neemproducten met andere natuurlijke ingredienten verwerkt.
We schaffen bij hem neemolie en neemzeep met Beurre de Carité aan en verdelen het in Halle of op activiteiten. De neemzeep behoedt mij voor huidinfecties die ik in Kameroen kreeg.
YaYa geeft werk aan de plaatselijke bevolking met een waardevol product.
Bouba heeft zich ontfermd over het boek “Arbres, arbustes et lianes de la région saharielle”. Het bevat 1300 kleurfotos van planten met hun gebruik. Elke plant heeft verschillende foto’s van het silhouet, de bloem, blad en vrucht. Hierdoor herkennen ook ongeletterden de planten. Ze kon een bilardiose behandeld worden waar er wel dertig middelen voor vermeld staan.
Een genezer toont de hibiscusplant waarvan men het bloemblad voor thee en het groen blad als smakelijke groente gebruikt. De lekkere rode thee kost tien keer minder dan een biertje, cola of fanta in Kaélé. Het is ook stukken gezonder.
Men ziet dat van deze boom de schors veel is ontnomen.
Evelien mee op kruidentocht in de brousse.
Graanproject
Men teelt vooral Sorghum maar ook mais en rijst..Het graanproject moet zelfbedruipend worden. De container.geeft. opslagmogelijkheid zonder insecticiden. Men koopt graan na de oogst in september van eigen boeren en op de markt voor 8 000 FCFA per zak en men verkoopt het in de maanden van schaarste, juli en augustus, wanneer de prijs vervier- of vervijfvoudigd is. Het graanproject heeft het probleem van ondervoeding vooral bij de kleinsten verholpen. Men heeft veel problemen gehad met slechte betalers. Gouada is de initiatiefnemer en verantwoordelijke van het project en slaagde er in 2010 de vroegere wanbetaling te weren...
Kindjes lusten alles.
De gele sorghum wordt eerst gezaaid.
De rode sorghum is het hoofdvoedsel en de basis voor bilbil het plaatselijk bier.
Elk jaar kopen we minder graan aan. Het project moet zelfbedruipend worden.
De graanmarkt in Kaélé. Graan slaat vlug op. Men kan er geld mee verdienen.
Jeugdatelier
Na voedselvoorziening zijn projecten met kinderen het belangrijkste. De kinderen zijn fantastisch en hebben waardering nodig. Zelfwaardegevoel is nodig om initiatieven en verantwoordelijkheid te nemen. Men trekt grote ogen als we zeggen dat bij ons kinderen niet mogen geslagen worden. Het negatieve aan het gebruik van zwepen zelfs voor de orde bij het publiek te handhaven zou moeten besproken worden. Kinderen zijn er niet om te exploiteren. Een kind heeft nooit gelijk en mag geen mening uiten. In de klas antwoorden kinderen heel moeilijk op vragen.
Jeugdatelier was een succes dank zij Adamou, de zoon van de tweede vrouw van de Lawan, die vijf jaar wekelijks met de kinderen knutselde, tekende en schilderde. Ze maakten een theaterstuk en een lied over Muke, la coördinatrice, dat ze jaren onthoudden. Amadou kreeg een liefdevolle opvoeding. Springkoorden kennen ze niet . Zelfs onze bestuurmensen spelen graag. Ik hoop dat Gouada, die normaalschool volgt, het jeugdatelier terug opbouwt, nu dat Adamou door zijn studies niet meer in het dorp is.
Alle kinderen konden een zakje met kleurtjes en een schriftje krijgen. Meisjes dierven dit niet aannemen maar tekenden het bord vol.
Zitbankjes worden gebruikt om speelgoed op te bergen.
De zieke kinderen van de chemische boer mogen komen eten bij de compostboer die een goede oogst had.
De boer vervoert zijn compost naar zijn land.
Met de kartonresten van de zonneovens maakten de kinderen maskers waarmee ze opstapten in stoet op de dag van de jeugd, die ik succesvol begeleidde met een emmer als tamtam.
Allemaal eigen creaties. Ik had enkel de tijd om openingen voor de ogen en het koordje van de maskers te maken. Ze geven steeds de gebruikte materialen netjes af.
Ontwikkelingssamenwerking
Soudi geeft alfabetisatie in Mundang. Hij stelt zijn lessen zelf op. Soudi is hierin pionier.
We kochten in Tjaad op een mundangcongres de eerste leerboeken .
In de container waren leerresten van Annie Dockx die erg gegeerd zijn. Men maakte er geldbeugels, portefeuilles, gordelzakjes, handtassen mee. Ideaal om rondlummelende jeugd op te vangen.
De directeur van Jericho toonde didactische doeken. Ze zijn op een stok genageld en opgerold in een koker met schouderriem. Het concept inspireerde onze didactische doeken
Jericho is een prachtig project van het diocecaan centrum. Twintig katholieke gezinnen kunnen een landbouwopleiding krijgen gedurende een jaar en keren dan terug naar hun dorp om als voorbeeld te fungeren.
.
In het nieuw projectengebouwtje is de eerste ruimte een bureeltje met schabben voor geneeskrachtige kruiden en een kist voor didactische platen.
De Lawan met Djoros of wijkverantwoordelijken op ons afscheidsfeest.
Bezoek van de directeur en leerkrachten van CES de secundaire school van Going. De school wordt gesponsord door Codegoing (Comite Développement Going).
Tige, de algemene secretaris van Sodecoton, toont beelden met onze laptop. Via hem communiceren we per mail.
Doris mailt in het Lyceum Bilinque in Kaélé via de GSM van het schoolhoofd. We gaven de school een oude encyclopedie Brittanica en Engelstalige woordenboeken.
Op het afscheidsfeest koken we met onze zonneovens. We hebben 30 pakketten gemaakt met: opbergzak, infofolders, plastieken zakken die verkocht kunnen worden in Kaélé.
De Lawan vroeg volle schotels mee te nemen voor hem en zijn gevolg. Hij is niet gewoon in het publiek te eten en zou 5000fcfa betalen die we als naar gewoonte niet kregen. De Lawan leende wel heel wat infrastructuur zoals tapijten, tafels, stoelen, schotels.
Voor het verhuur van onze stootkarren is een kleine bijdrage nodig voor het onderhoud. CoZoeGo wil niet zowel de karren als het onderhoud betalen. Hetzelfde geldt voor de fietsen, naaimachines, bibliotheek, pompen. Door de vele doornige acaciastruiken zijn er dikwijls platte banden. Volle banden zouden moeten beschikbaar zijn voor fietsen en stootkarren. Het dorp kreeg kruiwagens om de wegen te verbeteren, maar die zijn naar andere bestemmingen gegaan.
Wij werken samen met Neno, een Italiaanse ingenieur. Neno heeft reeds meer dan 40 jaar in de streek heel wat aanplantingen gerealiseerd.
Wij trekken van dorp tot dorp om voorlichting te geven met twee groepen, onze groep voor compost. Een andere groep voor erosiebetrijding. We gebruikten ons didactisch materiaal.
Landbouw
25 dorpen rond de hoofdstad lopen leeg
70% van de wereldbevolking zijn landbouwers. Het is het mooiste beroep en het meest miskende. Het is een anachronisme dat het juist landbouwers zijn die het armst zijn. Iedereen in Going is boer. Veel van onze bestuursmensen vertrekken. Soudi zegt dat hij zal blijven. Hij kan niet weg door een slecht geheelde voetbreuk. Gouada heeft een kroostrijk gezin en is student aan de normaalschool in Kaélé. Bello zoekt ook werk. We zagen veel van onze jonge projectverantwoordelijken vertrekken.
Erosie
Meer dan 40 jaar chemische katoenteelt tastte het bodemleven aan en creërt erosie. Een bedreiging is ook het loslopend vee (en déviation). Men laat uit armoede runderen, varkens, geiten, ezels, schapen vrij hun voedsel zoeken waardoor ontluikende planten geen kansen krijgen. Katoenteelt loopt erg terug, wat minder gebruik van kunstmest en pesticiden betekent en andere inkomsten nodig maakt.
Stoken is verboden. Er is een verschil tussen wetten hebben en wetten naleven. Onze buur die naast de Lawan woont, stoort zich niet aan de wet en de Lawan blijkbaar ook niet, alleen wij wel.
Nieuwe aanpak
In Afrika is de organische landbouw onder de naam SCV (Semer Couverture Végétaux) verspreid. Ze hebben proefvelden van 25 ha in Lara. Dit project gaat uit van Sodecoton, de katoentrust in Kameroen. Deze blijft nog kunstmest en pesticiden verdelen. Dit is wel verwarrend voor de boeren. Hun vestiging is in Lara. Landbouwdeskundige Zoua Bouba is aangesteld om op ons terrein in Going de SCV werkwijze op te volgen .
SCV (Semer Couverture Végétaux)project.
Met ons bestuur bezochten we per fiets de proefvelden SCV. Zoua toonde het verschil in bodemlagen van een klassiek geteeld perceel en één met bodembedekking volgens SCV bij een bodemdoorsnede.
Permacultuur
Guy Cotemans introduceerde in 2011 permacultuur in Going en Bi-Paing. Aan de hand van Guy zijn aanwijzingen en lesnota’s tekende ik de 10 principes. Pabame en Soudi verbeterde de Franse vertaling.
1. Correcte plantplaats.
De hoge beplanting achter de lage laat het zonlicht door. Onderaan geeft de beplanting schaduw
2.Elk element heeft verschillende functies.
De schaduw van de boom belet de verdamping van het water.
3.Elk element ondersteunt vele andere.
Boven: polycultuur ondersteunt plantengroei .
Monocultuur is kwetsbaarder voor aantasting door insecten of schimmels en attractiever voor vogels.
Onder: de elementen zon, wind, water geven gratis energie.
4 a. Efficiente energieplanning
5 zones: 1.medicinale planten 2.groenten en compost 3.fruitbomen en huisdieren 4.half wild nutshout 5.wilde zone waar de natuur zijn gang kan gaan zonder menselijke inmenging.
4 b De aanplanting wordt bepaald door de windrichting.
Windscherm: Noord-West
Fruitbomen in het zuiden
Onder: Kleinste beplanting eerst tegen windrichting om draaiwinden te voorkomen.
5.Accent leggen op behoud van duurzame energiebronnen.
Waterenergie gaat verloren met het rechttrekken van waterlopen.
Bij duurzaam oogsten de bodem niet kaal achterlaten. Wortels met hun microleven voeden de grond verder na het oogsten van de bladeren.
6.Energie recycleren ter plaatse.
Zonneenergie voor bladgroen, planten voor dieren, mensen, insekten en bacteriën en hun resten voor plantenvoedsel.
Niet recycleerbare plastic zakken kunnen vervangen worden door calebassen, manden , doeken, draagtassen, flessen.
7. 7 verschillende planthoogten geven verschillende oogsten per jaar.
1.Hoge bomen, 2.lage bomen, 3. Struiken, 4.klimplanten, 5. groenten, 6.wortels, 7.kruiden.
8.Permacultuur versnelt de plantenevolutie met 10 jaar.
9. Kringloop in verscheidenheid
De afvalverwerkers voeden de voortbrengers, deze voeden de verbruikers en hun afval voedt de afvalverwerkers en zo is het rond.
10.De effecten van de boorden op de transitie (verandering)
De effecten van leven zijn miniem op een rechte lijn. Op een enkele hoofdweg is er minder leven dan in vele kleine straatjes.Hoe meer boorden hoe meer leven. Een rechtlijnige boord van een waterpartij heeft minder leven dan golvende. Bomen vergroten de oppervlakte verticaal en creëren daardoor ook meer leven op dezelfde plaats.
Bello heeft een mooie potstal van zijn twee runderen en zijn ezel.
Bello is terecht fier op zijn fumier.
Uien zijn hun belangrijkste groente. SCV en permacultuur voorzien door grondbedekking irrigatie overbodig te maken.
Eerst wordt gele sorghum geteeld, dan rode en op het einde van het regenseizoen eind september de witte sorghum of gierst. Sorghum wordt geteeld voor eigen consumptie.
De kracht en handigheid van kinderen is niet te onderschatten
Nog wat oefening is nodig.
Witte sorghum is lichter, fijner en lekker. Men zaait het op het einde van het regenseizoen september-oktober. Hij heeft minder water nodig.
Van maïsmeel maakt men zoals van sorghum “La boule”. Men verhit al roerend water en meel tot een bol.
Arachidenoten kapt men uit de grond. De vrouwen persen er kwaliteitsolie uit. Het restprodukt wordt verkocht als snoepjes in staafjesvorm.
Deze pompoenen - zij zeggen melons - leveren waardevolle pro vitamine A. Ons hokaido pompoenzaad deed het goed in Going en werd lekker bevonden.
Die frisse maniokbladeren worden vast een lekkere maaltijd.
Amadou oogst eetbare waterplanten.
We hebben ze geproefd.
Tekst uit een huldebrief aan stichtende voorzitter van Velt ,Jan Heyman en zijn vrouw Simonne, van bioboer Johan D’Hulster . Allen zijn ze verknocht en vergroeid met de aarde.
Uit “Zoemende ceders” van Vladimir Megre, Rusland
“Begrijp je,Vladimir, toen de mensen hun perceeltjes hadden gekregen, beseften ze...niets kan de verbinding van de Mens met de Aarde verbreken en miljoenen jaren paren mensenhanden beroerden liefdevol de Aarde. Juist met hun handen, en niet met machines of apparaten, raakten de mensen de Aarde teder aan. En de Aarde voelde dit. Ze voelde de aanraking van elke afzonderlijke hand, en vond de krachten in zichzelf om het nog even vol te houden.”wat betekent dat? Moet er nu voor elke volkstuinder een standbeeld worden opgericht, als redder van de planeet?”Ja, Vlademir, zij zijn inderdaad de redders.”
Gezamenlijke groenteteelt in Going
Soudi coördinator van CoZoeGo in Going deelde Aleide bij haar vertrek mee een stuk grond van hem naast het CoZoGocentrum aan te bieden voor gezamenlijke tuinbouw. Op het centrum bakende hij twaalf individuele percelen af voor groenteteelt met onze groentezaden.
”Organic Agriculture”, organische landbouw, wordt wereldwijd op grote schaal door officiele instanties erkend. In de Indische provincie Mahashtra zijn 4 000 000 ha organische en biodynamische akkers. De contrarevolutie in India heeft een documentaire “One men, one cow, one planet “, met als thema een levende uitwisseling in biodiversiteit .
Composttoilet
Op de algemene vergadering van Codegoing (Comité développement Going) werd CoZoeGo gevraagd voor het schoolsanitair, specifiek de schooltoiletten. Codegoing is een comite van uitgeweken inwoners van Going die in vele steden afdelingen hebben.
In het compostcentrum in Londerzeel raadde Frederik Van Den Brande Prof Joszef Orszagh waterspecialist uit Mons aan. Deze informeerde ons over zijn TLB Toilette Litière Biomaîtrissée. Eautarcie is hun organisatie.
We werken nog steeds naar het concept.
Eerste concept
Bestaat uit een doucheruimte met 1.een compostplaats 2. een wc-stoel en wc-emmer 3.afdekmateriaal met wat voorradig is: kaf van sorghum, bladeren van de neemboom, gras van een versleten dak, hooi of stro. 4. een buta 5.een seco of mat in spiraalvorm 6.een teil. Voor de was een zitbankje en een emmer met water .
Zittoilet
Moslims gebruiken geen wc-papier maar wassen zich.
Amadou en Zoea bouwen de eerste toiletruimte.
Matchoing maakte ook een toiletruimte met stro op de grond.
Ons logeerhuisje met ommuurde binnenplaats en toiletruimte waarvan de steunstokken met gaffels uitsteken.
Toiletstoel
Onder de stoel de toiletemmer en links afdekmateriaal
Compostplaats met lemen boord.
Waswater en de toiletemmer vormen de basis van compost.
Bij gebrek aan afdekmateriaal of afdak gebruikte ik een plaat om de compost te beschermen.
Tweede concept: een toilethuisje
De basis is een rechthoekige compostbak. Hij is 3 bakstenen hoog en 2m op 4m breed en lang. In het midden is een scheidingsmuur.Opzij laat men een aantal stenen los om de compost uit te halen. Op het eerste deel zet men het toiletkamertje. Als de compostbak vol is, kan het huisje verplaatst worden naar het andere deel.
Zijzicht
De deuropening wordt afgesloten met een mat of seco. Links is een kamertje met reserve afdekmateriaal.
Eerst metste men bril op de bodem. Eigenlijk was dat beter voor de afrikanen maar minder confortabel voor blanken.
De buta van de moslims hoort bij de uitrusting. Ook afdekmateriaal. Zeep neemt men mee. Mensen nemen ze mee en dieren eten ze op.
Dit concept hebben we gebouwd in het centrum met gebakken stenen.
De latrine van het hospitaal met erachter ons toilethuisje.
De chef vroeg ons toilethuisje te mogen gebruiken.
Composttoilet in de tuin van Halle
Toilet gemaakt door de scouts van Halle. Het toilet staat op de bodem waarin stro gelegd is om het vocht op te vangen. Voor de groententuin moet hij eerst 1,5 jaar rijpen.
Afdekmateriaal
Na toiletgebruik droge vegetatie toevoegen en handwaswater. Compost vraagt natuurlijke zeep. In k-Kameroen is er heel zuivere zeep van palmolie.
- De ingang van het tuintoilet in Halle met volgende info: Compost heeft zuurstof nodig.
- Compost vernietigt ziekteverwekkers.
- Stoelgang en urine vernietigen het waterleven.
Composttoilet in huis
De wc-pot en de chasse werden afgebroken en zoon Peter timmerde een plank voor de wc-bril. Eronder is een emmer.
Afdekmateriaal voor het huistoilet
Na elk gebruik de stoelgang afdekken. In een emmer moet dit materiaal fijn zijn zoals zaagmeel. Al het vocht wordt dan opgenomen. De vezels neutraliseren het enzyme urease, waardoor er geen ureum en ammoniak gevormd wordt die geurhinder geven. Een composttoilet mag niet ruiken. In elke slaapkamer kan zo een toilet geplaatst worden.
Een oude toiletput in Kameroen
Terug naar de bron
Bello zei “We kunnen onze bezoekers toch niet naar een wc-pot sturen. Zij zijn gewoon te hurken wat uiteindelijk ook beter is. Bello zou zijn wc-put oppervlakkig uitgraven en een bed van droge vegetatie maken die elk jaar kan leeg gemaakt worden. Het deksel wordt verhard zoals ze gewoon zijn, met in het midden een opening versterkt met neemtakken. Prof Orszagh zei dat hun oorspronkelijke gewoonte in de natuur te gaan beter is dan onze latrineputten en rioleringen.
Waterpompen
Posthum eer aan Fons de Cock compostmeester
Die de pomp namaakte in zijn tuin van geitenboer Schiffeleers uit Alken. Hij heeft een volledig zelfbedruipend bedrijf en projecten in Afrika. Fons demonstreerde de pomp op het Afrikaans tuinfeest. Met het vliegtuig nam hij het wiel en het onderstuk mee. Hij slaagde erin de touwwaterpomp te realiseren in Going met materiaal dat hij ter plaatse vond.
Kijk hoe soepel de touwpomp loopt.
Nu is het aan hen het project verder te zetten 
De eigenaar staat voor de pomp in.
Buizen aan elkaar lijmen.
Cement gieten kan men prima.
We maakten goedkoop een waterput in ons centrum.
We hebben een goede putdelver
De kleine put is volgens Umberto een goede oplossing voor pompen die voortduren stuk gaan. Door het vele gebruik wordt het water vlug hernieuwd.
Umberto, een Italiaan die met zijn equipe pompen installeert, werkt samen met de missie Bethehem.
Umberto is ontmoedigd. Ook onze dure schoolpomp die hij plaatste, is stuk. Zal hij ze gemaakt hebben na mijn vertrek wat hij beloofde?
De put moet leeg om te kuisen en het lukt niet.
Repen van oude binnenbanden om buizen aan elkaar te binden.
Buizen en pompen werden verzameld zonder resultaat. Men werd kwaad en verweet ons dat we voor de geesten geen haan geslacht hadden.
Vier kerels wilden de klus manueel klaren en in de put afdalen om het water en alle onzuiverheden uit te scheppen ze kregen er led pillampjes voor.
De metser was aangenomen door Umberto, die cash 600 000fcfa vroeg voor de pomp. 650fcfa=€1
Er is een constructiefout gemaakt. De buizen waren niet lang genoeg. Umberto wou niet met de plaatselijke mensen erover praten. De pomp ging stuk en het werd een welles nietes spel van door wie komt het en wie, hoe en wanneer wordt de pomp gemaakt.
De ijzers voor het deksel.
De vorm voor het deksel in hout.
Een zware klus, die stenen vervoeren.
De pomp moet komen op de speelplaats van de lagere school.
Het is ideaal aan het einde van de goot een schooltuintje aan te leggen.
Deze pomp doet het. Hier betalen de gebruikers een bijdrage voor het onderhoud.Kinderen vullen onze flessen, We drinken elk vijf flessen per dag. Het water is heel zuiver. Ik liet het water van onze put in Going testen in het Provinciaal Instituut van Antwerpen. Het oppervlaktewater in Belgie is in tegenstelling niet drinkbaar. Het bevat teveel nitraten, ook de waterput in onze tuin is ondrinkbaar. In Afrika wordt zuiver grondwater gevaarlijk voor baby’s door besmette handen met de E.colibacterie.
Nooit zullen wij water drinken uit een canari. Dit is een grote gebakken kruik in aardewerk die het drinkwater fris houdt of een open waterput. Canaris zouden dagelijks met heet water moeten gekuist worden vooraleer te vullen met proper water. Met de zonneoven kan water gepasteuriseerd worden en op de aluminium golfplaten van daken. Een thermometer geeft zekerheid. De watertemperatuur moet 37C° zijn.
Aan de horizon de middelbare school CES van Going
De penningmeester
Bouba in Garoua waar men de windmolen voor CES maakte.
Jonas de ontwerper van de molen.
Technieker Andre zou de molen afwerken en ontving hiervoor 250 000fcfa. Andre en de windmolen zijn zoek.
Veeteelt
De mundangbevolking voelen zich meer veetelers dan landbouwers. Vee was hun rijkdom. Men heeft enkel een herder nodig en de grote kudde groeit vanzelf aan.
Kudden trekken naar het Tjaadmeer dat tot 1/10 geslonken is. Het meer paalde vroeger aan vier landen nu enkel aan Kameroen en Tjaad. Niet meer aan Nigeria en Niger.Veedieven uit Nigeria hebben tweemaal honderden runderen van de Lawan gestolen.
Voor vee is weinig voedsel waardoor dieren door eenzijdige en schrale voeding vlugger ziek worden.
Zoua Bouba van SCV gaf zaden van vier verschillende pakketten volledige veevoeding om te zaaien op ons terrein. Ze leveren eiwitrijke- en vetrijke planten.
We helpen over te schakelen op vruchtbare en gediversifieerde landbouw.
Runderen worden gebruikt als investering, als trekdier en voor het vlees. Men melkt ze niet. In de SCV methode hoeft het land niet geploegd te worden. De dieren zijn zwaar en drukken de bodem dicht wat de watercapilaritiet en de luchttoevoer belemmert.
We hadden een veeteeltproject voor runderen, schapen, geiten en ezels. Men kreeg een dier als men zorgde voor een potstal en voedsel. Het dier mag niet vrij rondlopen . Geiten moet men melken. Het eerste kleintje ging naar een andere boer onder dezelfde voorwaarden. Drie raadgevers en een betaalde controleur slaagden er niet in om alles bestendig onder controle te houden. De projecten breiden zich meer en meer uit. Er resten nu alleen nog ezels voor het project.Voor armen die alles te voet moeten dragen zijn ze een welkom lastdier.
Halido heeft een rund van ons veeproject verkocht en hiermede heeft Djoro Amadou onze toenmalige voorzitter vijf ezels gekocht die aan armen werden uitgedeeld op de gestelde voorwaarden.
Mayela is weduwe en gelukkig met haar ezel.
De geiten van Soudi
De mooie potstal van Bello
De ezel van Soudi. Ezels woren gebruikt als trekdier, ze wegen lichter dan runderen.
N
Heerlijk fris vertoeven onder het levende dak van de neemboom.
Na het theaterstuk “Vive la compost”nodigde de eigenaar ons uit naar zijn potstal. Hij maakte compost omdat hij het geld niet had voor kunstmest en was nu fier op zijn stal en zijn fumier. 
Potstal voor runderen
Varkensstal
Kippenstal
Zonneovens
De eerste zonneoven maakte we op het terras van Leen haar appartement. We vonden na lang zoeken alle materialen in Douala: grote kartonnen dozen van minstens 1m op 1,20m . Ze zijn duur en moeilijk te vinden. Aluminiumverf is ter plaatse verkrijgbaar, reflecteert minder maar functioneert. Voor 3000fcfa kochten we een kookpot van 4 L en zwarte bordverf. Doorschijnende plastieken zakken van 50 op 60cm zijn in Douala maar niet in Kaélé te vinden en nemen we in onze koffers mee.We maakten vijf ovens. In Douala werkt de oven. We zetten hem in de zon op een terras en verzetten de oven met de zon mee. In Going heeft men meer zon maar dient men een windvrij hoekje te vinden of te creëren. Plastiek wordt in Maroua aan de meter duur verkocht. Zakken werden op maat gelast.
We zoeken steeds een windvrij plekje in de zon.
Voor demonstraties gebruiken we een jong kippetje in kleine stukken verdeeld.
Er was geen goed werkende vrouwengroep om hen het prject door te geven. Iedereen kreeg de kans . De tweede container diende als atelier. Vrouwen hadden weinig tijd en geduld.
Bij het afscheidsfeest had ik 30 volledige pakketten om te verkopen. Een pakket bevat zak, instructies, plastiek en oven. In Kaélé is er grote interesse voor de ovens. Ik maakte ze met assistentie van verschillende mensen waarvan ik hoop dat ze het mooie project verder zetten.
Andre Daouda van Bi-Paing leverde ons arabische gom die hij aftapte van acaciabomen om de aluminium te lijmen. In Going hebben ze ook die lijm of hars gevonden.
Vrouwen in Bi-Paing maakten met Andre hun ovens op deze wagen.
Het zonneovenproject bestaat uit drie elementen die bomen sparen:1.de zonneovens 2. Zuinige kacheltjes 3.hooikist systeem.
Er bestaan heel veel modellen van kacheltjes die zuiniger koken.
Deze kookvuren gebruiken teveel hout.
Het hooikistsysteem spaart veel energie door het voedsel zonder vuur verder te laten garen door isolatie.
Rijst is lekkerder als men de kooktijd beperkt door de hete kookpotten te isoleren.
De rijst kookte enkele minuten en het potje ging heet onder een theemuts.De korrels zwellen mooi verder zonder kleven.
In Afrika kan men twee lege graanzakken in elkaar schuiven en tussen de zakken hooi steken. Hierin kan de ronde Afrikaanse kookpot van het vuur direct geïsoleerd worden.
Onze voorouders gebruikten een kist met hooi om het voedsel verder te laten garen en warm te houden.
Mijn zoon maakte een geisoleerde kist die ik bijna dagelijks gebruik waarbij wol hooi vervangt.
‘S Morgens brengt men fijn gesneden groenten in een thermos met heet water en ‘s middags heeft men soep.
