Zonder licht zou er geen leven op aarde mogelijk zijn, er zou geen plantengroei zijn en het hele wereld-ecosysteem zou ten onder gaan. Licht en kleur zijn boeiende fenomenen. Ondanks de rol die ze in ons leven spelen, vinden we ze als vanzelfsprekend. Wij zijn ons niet bewust van de ingewikkelde wisselwerking tussen licht en de wereld zoals we die rondom ons zien. Het is de bedoeling in dit artikel duidelijk te maken wat licht betekent in het algemeen en in ons aquarium. Eerst moeten we een aantal gegevens en begrippen trachten te begrijpen.
Licht is straling. Elk lichaam, vast, vloeibaar
of gasvormig dat kan veranderen van energieniveau, produceert een straling.
IJs wordt water, water wordt damp. Deze straling is elektromagnetische
energie, en kan variëren in frequentie en golflengte. De frequentie bepaalt
het aantal cycli van de straling per seconde en wordt uitgedrukt in Hertz
(Hz). Golflengte is de afstand tussen twee opeenvolgende golven en wordt
uitgedrukt in nanometer (nm).
Een natuurlijke lichtbron, ons best gekend is de
zon. De stralen hebben een snelheid van 300.000 km/sec (lichtsnelheid).
Slechts een deel van de stralen is voor het menselijk oog zichtbaar, namelijk
de golflengte tussen 380 en 780 nm. Onder het zichtbare licht ligt het
ultraviolette licht en daarboven het infrarode licht. Van de stralen die het
oog kan waarnemen ziet ze de golven die bij de uitersten liggen minder goed,
dan de waarden in het midden. Een lamp van 40 watt die straling geeft rond de
555 nm zal ons de indruk geven veel meer licht te geven dan dezelfde lamp die
straling geeft rond de 700 of 400 nm. Met andere woorden ons oog is veel
gevoeliger voor het groen-gele gebied van het spectrum.
Natuurlijk zonlicht, het daglicht, bestaat uit
het volledige spectrum van het zichtbare licht, namelijk een egale straling
van 380 tot 780nm. Zonlicht bestaat uit:
Lichtkleur Golflengte in
nanometers
Licht is één van de belangrijkste levensbronnen
die planten nodig hebben om krachtig te kunnen groeien. Licht stimuleert
elementaire processen als bladgroen-synthese en fotosynthese.
Bij chlorofylsynthese (bladgroen-synthese) wordt
er bladgroen, geproduceerd, het groene pigment in bladeren en stengels.
Aangezien planten groen zijn wil dit zeggen dat de groene stralen worden
weerkaatst (daardoor zien we de groene kleur), de andere kleuren (energie)
worden geabsorbeerd.
Bij fotosynthese wordt er gezorgd voor de
omzetting van kooldioxide en water in koolhydraten en zuurstof, dit is de
groei van de plant. Het licht levert daarbij de energie die nodig is om het
proces in werking te stellen. Uiteraard spelen andere factoren zoals
temperatuur, watersamenstelling en voedingsstoffen enz. ook een belangrijke
rol.
Het fotosyntheseproces verloopt veel intensiever
bij licht in de rode en blauwe gebieden van het spectrum. Veel rood licht
zorgt voor een langgerekte plantengroei, veel blauw licht voor een meer
gedrongen groei. Een aanbevolen verhouding is 5 delen rood op 1 deel
blauw.
De doelmatigheid van fotosynthese is het hoogst
boven 1.000 lux.
We gebruiken in het aquarium tropische planten,
principieel is daar 12 tot 14 uur zonlicht per dag. We laten onze lampen dan
ook zo lang branden.
Voor we de lampen bespreken moeten rekening houden met een aantal lichtverliezen die optreden in het aquarium.
Dit is een verschil van 45% tussen de uitersten !!
20°C | 30°C | 40°C | |
lamp 36 W | 100 % | 95 % | 90 % |
lamp 58 W | 100 % | 95 % | 87 % |
vermogen | soort | Osram type | Sylvania type | lichtkleur | kleur- weergave | lichtstroom in lumen | kleur- temperatuur | |
18W | standaard | 10 | 154 | daglicht | 75 | 1050 | 6500 | |
36W | standaard | 10 | 154 | daglicht | 75 | 2500 | 6500 | |
58W | standaard | 10 | 154 | daglicht | 75 | 4000 | 6500 | |
18W | standaard | 30 | 129 | warmwit | 75 | 1150 | 3000 | |
36W | standaard | 30 | 129 | warmwit | 75 | 2850 | 3000 | |
58W | standaard | 30 | 129 | warmwit | 75 | 4600 | 3000 | |
18W | 80-reeks | 11 | 186 | daglicht | 85 | 1300 | 6000 | |
36W | 80-reeks | 11 | 186 | daglicht | 85 | 3250 | 6000 | |
58W | 80-reeks | 11 | 186 | daglicht | 85 | 5000 | 6000 | |
18W | 80-reeks | 31 | 182 | daglicht | 85 | 1350 | 3000 | |
36W | 80-reeks | 31 | 182 | daglicht | 85 | 3350 | 3000 | |
58W | 80-reeks | 31 | 182 | daglicht | 85 | 5200 | 3000 | |
18W | 90-reeks | 12 | --- | daglicht | 98 | 1000 | 5400 | |
36W | 90-reeks | 12 | --- | daglicht | 98 | 1200 | 5400 | |
58W | 90-reeks | 12 | --- | daglicht | 98 | 1500 | 5400 | |
18W | 90-reeks | 32 | 193 | warmwit | 96 | 1000 | 3000 | |
36W | 90-reeks | 32 | 193 | warmwit | 96 | 2350 | 3000 | |
58W | 90-reeks | 32 | 193 | warmwit | 96 | 3750 | 3000 | |
18W | 90-reeks | 22 | 194 | wit | 96 | 1000 | 3800 | |
36W | 90-reeks | 22 | 194 | wit | 96 | 2350 | 3800 | |
58W | 90-reeks | 22 | 194 | wit | 96 | 3750 | 3800 | |
speciale | lampen: | |||||||
18W | grolux | geen | 550 | geen | ||||
30W | grolux | geen | 1000 | geen | ||||
36W | grolux | geen | 1400 | geen | ||||
58W | grolux | geen | 1500 | geen | ||||
18W | fluora 74 | geen | 590 | geen | ||||
30W | fluora 75 | geen | 895 | geen | ||||
36W | fluora 76 | geen | 1200 | geen | ||||
58W | fluora 77 | geen | 1500 | geen | ||||
18W | gro-aquastar | 50 | 800 | 10000 | ||||
30W | gro-aquastar | 50 | 1500 | 10000 | ||||
36W | gro-aquastar | 50 | 2000 | 10000 | ||||
58W | gro-aquastar | 50 | 3000 | 10000 | ||||
18W | aquarelle | Philips | 70 | 800 | 10000 | |||
30W | aquarelle | Philips | 70 | 1500 | 10000 | |||
36W | aquarelle | Philips | 70 | 2000 | 10000 | |||
58W | aquarelle | Philips | 70 | 3000 | 10000 | |||
18W | 72 biolux | 97 | 1100 | 6500 | ||||
30W | 72 biolux | 97 | 1600 | 6500 | ||||
36W | 72 biolux | 97 | 2300 | 6500 | ||||
58W | 72 biolux | 97 | 3700 | 6500 | ||||
AANTAL | LUMMENS | |||||||
Aqua-Glo | Sun-Glo | Power-Glo | ||||||
20W | 400 | 1230 | 1100 | geen | geen | |||
30W | 650 | 2100 | 1660 | geen | geen | |||
40W | 960 | 3100 | 2200 | geen | geen |
Bij het gebruik van tl lampen speelt de persoonlijke
voorkeur een grote rol. Maar toch zijn er een aantal zaken waar men niet
buiten kan. Men heeft groeilicht nodig en men heeft kijklicht nodig.
groeilicht in de rode en blauwe zone van het spectrum doet de planten groeien,
maar is voor veel mensen niet mooi om naar te kijken (vb. Grolux heeft een
rode kleur en zeer slechte kleurweergaveindex). Daarom moet men dit
compenseren met lampen die aangenaam kijklicht geven en een zeer goede
kleurweergaveindex. Ook het lichtrendement en de aankoopprijs spelen een grote
rol.
Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar een
combinatie van:
Ons aquarium is bijvoorbeeld 160 x 70 diep x 60
cm hoog
We hebben gezien dat we minimum 1000 lux zouden
moeten hebben.
lux = l gedeeld door kwadraat van de
afstand.
als de hoogte vb 0,6m is dan is de formule lux=
l/0,6x0,6
1000 lux = x l /0,36
x l = 1000/0,36= 2777 lumen
we hebben dus per vierkante meter
bodem-oppervlakte 2777 lumen nodig
de oppervlakte van de bak is 1,6 x 0,7 = 1.12m²
= 1,12 m²x 2777 l = 3110 lm
Als we rekening houden met rendementsverliezen
van de lampen, diepte van het aquarium, reflectieverliezen enz., komen we
gemakkelijk aan de factor 0,15 tot 0,25, Dit wil zeggen dat van de 3110 l die
we nodig hebben er in het slechtste geval maar 3110 x 0,15 = 466 l
overschieten. om aan onze 3110 lm te komen hebben we 3110/0,15= 20733 lm
nodig; In een goed geval met factor 0.25 hebben we 3110/0,25 = 12440 lm. In
dit geval nemen we 4 tl lampen verdeeld over de verschillende
kleuren.
De ontwikkeling van deze lampen ,de laatste 10 jaar, maakt de toepassing in de aquaristiek meer en meer mogelijk. Deze lampen presteren nu een goede kleurweergave met een zeer hoog lichtrendement. Er zijn lampen beschikbaar in daglichtkleur alswel als in warmwitkleur. Het grote probleem bij dit concept van verlichting zijn de volgende