24e
VOLB - KWIS *** 25.11.2000
De antwoorden van de vragen staan tussen de haakjes ( ANTWOORD ). Door hier met de muis over te gaan lees je het antwoord.
1. (Varia/Personage)
Het einde van het
communisme in Rusland zo'n tien jaar geleden heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van
het wildste kapitalisme. Een aantal handige jongens is snel op de kar gesprongen en
verdeelt nu onder elkaar de lucratiefste sectoren van 's lands economie. Top of the bill
is de man die startte in de autohandel, daarna in de media waar hij na de privatisering de
macht over de voormalige openbare omroep verwierf en in 1995 ook nog Aeroflot
binnenrijfde, waar hij Jeltsins schoonzoon aan het hoofd plaatste. Zijn vriendschap met
Tatjana Jeltsin, het plaatsen van strategische pionnen in het Kremlin en het financieren
van de Jeltsin-clan bezorgden hem een stevige greep op Boris en diens hele beleid. Vorig
jaar begon hij nattigheid te voelen en liet hij zich verkiezen in de Doema, maar waaruit
hij inmiddels reeds terug ontslag heeft genomen. Wie is deze Russische oligarch ?
(Boris BEREZOVSKI)
2. (Aardrijkskunde)
Over deze rustige
deelgemeente van Jemeppe-sur-Sambre in de provincie Namen zou zeer weinig te vertellen
zijn mochten er in 1879 in de grot "Betche la Rotche" geen schedels en
skeletresten gevonden zijn van Neandertalachtigen, een type dat naar zijn vindplaats de
Mens van ….. gedoopt werd. Welke is die gemeente ?
(SPY)
3. (Geschiedenis)
In 323 v.C. overleed
Alexander de Grote op 33-jarige leeftijd, leeftijd waarop hij al het tot dan toe grootste
rijk uit de geschiedenis bijeen had veroverd. Na zijn dood maakten zijn veldheren zich
meester van de macht en vestigden het hellenistische statenstelsel dat tot aan de Romeinse
heerschappij bleef bestaan. De belangrijkste waren Antipater, Ptolemaeus en Seleucus. Hoe
noemt men nu die veldheren, naam die in het Grieks gewoon "opvolger" betekent ?
(DIADOCHEN)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Hoe noemt men het op de
fotokopie afgebeelde astronomische instrument, bestaande uit een stel cirkels die
bevestigd zijn aan een vaststaand voetstuk ? De vlakken van de horizon, van de meridiaan
en van de hemelequator worden door vaste cirkels voorgesteld. Daarnaast zijn er tewee
beweeglijke cirkels, bestemd voor het instellen van inklimmings- en declinatiehoek.
(ARMILLARIUM of ARMILLAIRSFEER)
5. (Sport)
Marion Jones was net iets
te ambitieus met het ambiëren van vijf gouden medailles in Sydney. Vooral in het
verspringen werd duidelijk welke technische gebreken niet door haar snelheid kunnen worden
gecompenseerd. De discipline werd dan ook gewonnen door iemand die wel weet hoe je ver kan
springen. Wie?
(Heike DRECHSLER)
6. (Varia)
Dit jaar was er duidelijk
een inflatie merkbaar, maar volgend jaar zijn ze terug maar met twee. Welke twee steden
zijn in 2001 Culturele Hoofdstad van Europa ?
(ROTTERDAM - PORTO)
7. (Literatuur)
Eerder dit jaar verscheen
"Bomberjack", het romandebuut van de zoon van zijn beroemde vader. Net als diens
debuut 36 jaar geleden is ook dit werk geschreven in een recht-voor-de-raapse stijl en
verhaalt het de omzwervingen van de auteur en diens seksuele uitspattingen. De teneur is
er echter één van verheerlijking van het militarisme - de schrijver was vrijwilliger bij
de Kroaten in de Joegoslavische burgeroorlog - en is vaak ronduit extreem-rechts te
noemen. Wie is deze zoon van ?
(Clifford CREMER)
8. (Film)
Zijn opgemerkte debuut
maakte hij in 1993 in "Backbeat", waar hij gestalte gaf aan Stu Sutcliffe, de
vijfde Beatle die na het verlaten van de groep op 21-jarige leeftijd aan een
hersenbloeding overleed. In plaats van op veilig te spelen koos de veelbelovende
Hollywood-ster-in-spe voor een aantal kleinere projecten, waarbij zijn rol als travestiet
Candy Darling in "I shot Andy Warhol" het opmerkelijkst was. Momenteel is hij
Cecil B. Demented, de kierewiete regisseur in de jongste film van John Waters. Wie
bedoelen we ?
(Stephen DORFF)
9. (Kunst & Kultuur)
Op bijgaande fotokopie
ziet u één van de bekendste doeken uit de Amerikaanse 20e-eeuwse realistische
schilderkunst, getiteld "American Gothic". Wie schilderde het ?
(Grant WOOD)
10. (Muziek)
Amerikaans folksinger en
gitaar- en banjospeler, 1909-1995. Na W.O.II was hij samen met de Weavers de bekendste
folk-act in de Verenigde Staten. In de jaren '50 tot begin '60 scoorde hij tal van top-100
hits met o.m. "Wild side of life", "Funny way of laughin'" en "A
little bitty tear". Bij het vragen naar zijn naam helpt het misschien als we erbij
vertellen dat zijn imposante gestalte ook vaak op het witte doek te zien was, o.m. als Big
Daddy in "Cat on a hot tin roof". Hoe luidt die naam ?
(Burl IVES)
1. (Varia)
Roes- en opwekkende
middelen. Dubbele vraag :
a) Zowat de gehele mannelijke bevolking van Jemen kauwt
dagelijks op de bladeren van een struik die op de hoogvlakten van het land groeit en die
een verdovende uitwerking heeft.
b) Ook de inwoners van Maleisië, Indonesië,
Filippijnen en omstreken hebben de gewoonte om op een blad te kauwen, ditmaal van een
plant uit de peperfamilie. Dit blad heeft in tegenstelling tot het vorige een opwekkende
werking en zorgt voor roodgekleurd speeksel en tanden.
Hoe heten die beide
produkten ?
(a/ QAT - b/
BETEL [of SIRIH] )
2. (Aardrijkskunde)
Met zijn 40 km. is het
één van de langste bruggen ter wereld en loopt ze dwars over het midden van het grootste
meer van Louisiana, terwijl je er net zo goed omheen kan rijden. De stad New Orleans ligt
gekneld tussen dit meer in het noorden en de Mississippi in het zuiden. Hoe heet dat meer
?
(Lake PONTCHARTRAIN)
3. (Geschiedenis)
In één van de legenden
van Rome's oudste geschiedenis was ze de dochter van de verdediger van het Kapitool in de
strijd tegen de Sabijnen. In ruil voor goud en sieraden, of volgens een andere bron uit
liefde voor de vijandelijke aanvoerder, leverde ze de burcht uit aan die vijand. Uit pure
dankbaarheid gooiden de Sabijnen haar van een rots aan de zuidwestzijde van de
Kapitolijnse heuvel, rots die achteraf naar haar werd vernoemd en vanwaar men
landverraders liet afvallen. U mag antwoorden met de naam van het meisje of met die van de
rots
(TARPEIA of
TARPEÏSCHE ROTS)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Hoe noemt men in de chemie
het verschijnsel waarbij eenzelfde stof in verschillende vormen kan voorkomen, die niet
alleen uiterlijk van elkaar verschillen maar vaak ook verschillende fysische eigenschappen
bezitten ? Bekend voorbeeld zijn grafiet, houtskool en diamant, die alledrie bestaan uit
zuivere koolstof.
(ALLOTROPIE of POLYMORFIE [ook ISOMERIE] )
5. (Sport)
In welke sporttak zijn
Jean Van de Velde, Sandy Lyle en Jesper Parnevik actief?
(GOLF)
6. (Varia/Mythologie)
De Griekse god Kronos
placht zijn pasgeboren kinderen op te eten, maar één ervan werd door zijn moeder van dit
weinig benijdenswaardige lot gered en verborgen op het eiland Kreta. De latere oppergod
Zeus, want daar gaat het om, werd daar gezoogd, niet door een wolvin, maar door een geit,
wier hoorn achteraf door Zeus werd omgetoverd tot de bekende hoorn des overvloeds. Hoe
heette die geit ? Geheel volgens de logica is het tevens één van de manen van Jupiter.
(AMALTHEA)
7. (Literatuur)
Al met zijn toneeldebuut
in 1963 verwekte hij de nodige sensatie, en het zou niet de laatste keer zijn. "Der
Stellvertreter" stelt de houding van paus Piux XII tegenover de jodenvervolging
tijdens W.O.II zwaar aan de kaak. In "Soldaten" doet hij zowat hetzelfde m.b.t.
de houding van Churchill tegenover de Poolse regering in ballingschap en
"Ärztinnen" bekritiseert de corruptie in de farmaceutische industrie. Zijn
roman "Eine liebe in Deutschland", over de nazi-terreur, leidde in 1978 zelfs
tot het aftreden van de minister-president van Baden-Württemberg. Welke in 1931 geboren
Duitse schrijver kan dit palmares voorleggen ?
(Rolf HOCHHUTH)
8. (Film)
Ze vertolkte hoofdrollen
in "Nine months", "An ideal husband" en "The end of the
affair", en werd genomineerd voor beste vrouwelijke bijrol in "Magnolia".
Daarnaast was ze in mindere of meerdere mate van ontkleding te bewonderen in "Short
cuts", "Boogie nights" en "The Big Lebowsky", waarin ze naakt aan
een touw bengelend met verfborstel in de hand uiting geeft aan haar creatieve expressie.
Wie is deze in 1961 geboren Amerikaanse actrice ?
(Julianne MOORE)
9. (Kunst & Kultuur)
Door de eeuwen heen hebben
mensen getracht zich het bouwsel van hun dromen neer te zetten. Daaruit zijn soms
wonderlijke artefacten voortgekomen. Eén van de meest fantastische is ongetwijfeld het
Palais Idéal dat door een Franse postbode is opgericht in het dorpje Hauterives in het
departement van de Drôme. Gedurende 33 jaar heeft hij van overal stenen en bouwmateriaal
aangesleept om zijn exotisch ogend paleis te bouwen. Hoe heette die man ?
(Joseph-Ferdinand CHEVAL)
10. (Muziek)
Frans componist, geboren
in de Ardèche in 1879, overleden in 1957. Hij schreef opera's ("Le mas",
Vercingétorix"), symfonische gedichten ("Vers la princesse lointaine",
"Lauriers") en orkestwerken ("Pièces françaises", "Dans la
montagne"). Daarnaast verzamelde en bewerkte hij tal van volksliederen, voornamelijk
uit de Auvergne, hetgeen resulteerde in de "Chants d'Auvergne". Zijn naam ?
(Joseph CANTELOUBE)
1. (Varia)
In 1823 kreeg ene Joseph
Smith het bezoek van een engel, die hem kond deed van een verborgen boek dat het eeuwige
evangelie zou bevatten. Smith vond naar eigen zeggen dat boek van Mormon en de basis voor
de Mormonen was gelegd. In 1831 trok hij weg uit zijn geboortestaat New York naar het
westen, waar hij het in Illinois zelfs tot burgemeester bracht. De Mormonen werden echter
hoe langer hoe meer vervolgd en in 1844 werd Joseph Smith vermoord. Zijn rechterhand en
opvolger leidde vervolgens zo'n 20.000 volgelingen verder westwaarts waar ze zich
definitief vestigden in het gebied dat later de staat Utah zou worden. Wie was die
opvolger en aanvoerder van de Mormoonse volksverhuizing ?
(Brigham YOUNG)
2. (Aardrijkskunde)
Gedurende meer dan duizend
jaar behoorde deze streek aan Hongarije en later aan Oostenrijk-Hongarije. Na W.O.I werd
ze opgedeeld tussen Tsjechoslowakije, Polen en Roemenië om in 1938 opnieuw door de
Hongaren ingepalmd te worden. Na nog een wereldoorlog werd het als Transkarpatië of
Karpato-Oekraïne een deel van dit Oekraïne. Hoe luidt nu de historische naam van dit
gebied dat er op de kaart uitziet als een aanhangsel van Slovakije en gelegen is op de
zuidelijke hellingen van de Karpaten ?
(RUTHENIË)
3. (Geschiedenis)
Aan de basis van het
Poolse koninklijke geslacht dat we zoeken ligt Wladyslaw II, koning van Polen van 1386 tot
1434 en daarvoor, vanaf 1377, ook al grootvorst van Litouwen. Het is de naam die hij in
deze laatste hoedanigheid aannam die ook de naam gaf aan het geslacht in kwestie. In 1410
bracht hij bij Tannenberg een zware nederlaag toe aan de Duitse Orde en bij zijn dood liet
hij Polen achter als één van de grote mogendheden van het toenmalige Europa. De dynastie
regeerde in Polen en Litouwen tot 1572 en bezette rond de wisseling van de 15e en de 16e
eeuw ook de tronen van Bohemen en Hongarije. Welk was dat geslacht ?
(JAGIELLO)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Hoe heet met een
wetenschappelijke benaming het donkere pigment dat voorkomt in haar, huid en ogen ?
Sommige mensen en dieren zijn niet in staat om deze stof te synthetiseren, wat aanleiding
geeft tot albinisme.
(MELANINE)
5. (Sport)
De trainer van een Duits
fabrieksploegje is aan de drugs en wordt prompt ontslagen. De heer Christoph Daum, want
over hem hebben we het, gebruikt al jaren cocaïne. Dom van hem, want zijn hoofdwerkgever
zou zijn verslaving misschien nog door de vingers kunnen zien mocht hij synthetische drugs
gebruiken, want daar zou men nog een link naar het bedrijf kunnen leggen. Wij vragen U
deze link inderdaad te leggen. Voor wie wat trager van begrip is, geef de volledige naam
van de ploeg waarvan Christoph Daum tot midden oktober trainer was.
(BAYER LEVERKUSEN)
6. (Varia)
Of het een maneuver is om
de Oppersnor stilaan te laten uitbollen weten wij niet, maar feit is dat Guy Mortier
onlangs de functie van algemeen hoofdredacteur van Humo toebedeeld kreeg en dat twee
nieuwe hoofdredacteurs werden aangesteld. Wie zijn die laatsten ?
(Jörgen OOSTERWAAL - Marc
SCHAEVERS)
7. (Literatuur)
Wat Jim Morrison was voor
de popmuziekliefhebbers was hij voor de amateurs van reisliteratuur: een te vroeg
gestorven cultfiguur. Op zijn achttiende kwam hij als hulpje in dienst bij Sotheby's, acht
jaar later verliet hij het prestigieuze veilinghuis als directeur. Op dat moment had hij
genoeg van het kunstmilieu, ging studeren en reizen en bood zijn diensten aan aan The
Sunday Times Magazine. In 1975 liep op de redactie een telegram binnen met de boodschap
"Ben voor zes maanden naar Patagonië". Eén jaar later lag zijn bestseller
"In Patagonia" in de rekken. Er volgden nog vijf andere boeken, waarvan
"Songlines" zich afspeelde bij de Australische aborigines en "UTZ"
genomineerd werd voor de Booker Prize. Na zijn overlijden aan aids in 1989 verschenen nog
postuum "What am I doing here" en "Anatomy of restlessness". Wie was
deze man ?
(Bruce CHATWIN)
8. (Film)
In 1992 realiseerde hij
zijn eerste film met een budget van zegge en schrijve 7.000 USD, en "El
Mariachi" werd bovendien nog een succes ook. Hollywood was zo onder de indruk van
deze kosten/baten-verhouding dat men stond te drummen om hem onder contract te krijgen.
Inmiddels volgden "Desperado", "Four rooms", "From dusk till
dawn" - met Quentin Tarantino - en "The faculty". Wie is deze regisseur,
geboren in San Antonio in 1968 ?
(Robert RODRIGUEZ)
9. (Kunst & Kultuur)
Op de fotokopie ziet u
"Bauhaustreppe", een typisch werk van de Duitse kunstenaar die we zoeken en die
leefde van 1888 tot 1943. Zijn menselijke figuren zijn tot geometrische vormen
geabstraheerd en zijn beïnvloed door de metafysische school. In 1920 wordt hij benoemd
tot leider van eerst het metaal- en later het beeldhouwersatelier van het Bauhaus.
Daarnaast werkte hij aan toneeldecors en balletensceneringen, die hem tot ver buiten zijn
vaderland bekend maakten. Wie was die schilder-decorontwerper ?
(Oskar SCHLEMMER)
10. (Muziek)
Het multiculturele
gezelschap dat we zoeken telt een twintigtal muzikanten in zijn rangen, afkomstig uit
uiteenlopende genres als folk, rai, Frans chanson, blues en jazz. Spilfiguur is violist
Wouter Vandenabeele. De groep debuteerde twee jaar geleden met een live-CD en bracht begin
dit jaar de opvolger "Gnanomo" uit. Hoewel daarop bewerkingen van traditionals
en zelfs een Middelnederlandse tekst voorkomen zijn de meeste nummers eigen composities.
Welke is die groep ?
(OLLA VOGALA)
1. (Varia)
Deze godsdienst, of beter
verlossingsleer, ontstond gelijktijdig met het boeddhisme in Noord-Indië in het begin van
de 5e eeuw v.C. en werd gesticht door Vardhamma, bijgenaamd Mahavira, de laatste uit een
reeks van 42 profeten. De leer kent geen opperwezen en de uiteindelijke verlossing
geschiedt net als bij het boeddhisme via een leven van ascese. Kenmerkend is het absolute
respect voor alle vormen van leven : de ware adept, steeds volledig in het wit gekleed ,
is niet alleen streng veganistisch maar draagt ook een masker voor de mond teneinde per
ongeluk geen insekten in te slikken en veegt al stappend een borstel voor de voeten om er
geen te vertrappelen. De grootste concentratie is te vinden in en rond Bombay. Via de
banden met de daar aanwezige diamantnijverheid kleeft ook een belangrijk deel van de
Indische kolonie in Antwerpen deze leer aan. Welke is nu die leer ?
(JAINISME)
2. (Aardrijkskunde)
Het eiland dat we zoeken
werd genoemd naar zijn ontdekker, werd in 1884 een Duitse kolonie en kwam in 1921 onder
Australisch mandaat. Sinds 1975 behoort het administratief tot Papoea-Nieuw-Guinea, maar
morfologisch is het met zijn 10.000 km² eigenlijk het grootste eiland van de nabijgelegen
Solomon-archipel. Een separatistische beweging streeft al jaren gewapenderhand naar
autonomie, die ze in 1998 in beperkte mate verkreeg nadat de Papoeëse regering was
gevallen over het inzetten van een huurlingenleger om de opstand neer te slaan. De inzet
is zoals zo vaak economisch, namelijk de zeer rijke kopermijnen. Welk is nu dat eiland ?
(BOUGAINVILLE)
3. (Geschiedenis)
Met een oppervlakte van
zo'n 15 km² is het de belangrijkste precolumbiaanse site ten noorden van Mexico. Ze was
bewoond van ca. 700 tot 1400 n.C. en was op haar hoogtepunt in de 12e eeuw één van de
meest bevolkte steden ter wereld. De bebouwing was geordend volgens een dambordpatroon
rondom open plazas. Momenteel is het een State Historic Site op zo'n 15 km. ten
noordoosten van St.Louis, in de staat Illinois. Hoe heet deze site ?
(CAHOKIA)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Tot een eind in de 19e
eeuw overleed in sommige ziekenhuizen tot 50% van de vrouwen na de bevalling. Het duurde
tot 1847 vooraleer een Hongaarse arts in het Weense Algemene Ziekenhuis ontdekte dat deze
kraamvrouwenkoorts simpelweg te wijten was aan een gebrek aan hygiëne bij het behandelend
personeel. Hij verplichtte iedereen die bij het verlosgebeuren betrokken was om zijn
handen met chloorwater te ontsmetten ; het sterftepercentage daalde op indrukwekkende
wijze. Wie was die arts ?
(Ignaz SEMMELWEIS)
5. (Sport)
Geregeld belooft deze
Britse roeier dat hij zich niet meer in de buurt van roeiboten zal ophouden. Even zovele
malen blijkt het om dronkemanseden te gaan. Ondertussen verzamelde hij reeds gouden
medailles op vijf Olympische Spelen. Wie?
(Steve REDGRAVE)
6. (Varia)
De grootvader van de
synthesizer zag het levenslicht in 1921 in Moskou. Een fysicus, die zijn naam gaf aan het
apparaat, demonstreerde aan een verbaasde Lenin hoe hij er geluid kon uit toveren zonder
het aan te raken, gewoon door er voorbij te lopen of er de armen vóór te zwaaien. Het
geheim waren twee antennes en een aantal oscillatoren. Hoewel het instrument aartsmoeilijk
om te bespelen is en het derhalve nooit een grote verspreiding kende bleef het tot op
heden toch geregeld in diverse muziekgenres opduiken. Varèse, Messiaen en Copland tot
Portishead toe maakten er gebruik van. Vooral in Hollywood kende het succes omdat het in
staat is om spookachtige geluiden te produceren die perfect passen bij science fiction
films of thrillers. Hoe heet nu dat instrument ?
(THEREMIN)
7. (Literatuur)
Vlaams dichter, geboren in
1937 en auteur van in hoofdzaak symbolische poëzie. Na het debuut "Het oogbad"
uit 1971 volgen nog o.m. de bundels "De wijzers bij elkaar", "De droefheid
is in handbereik" en "De buitenbocht". Van zijn prozawerk noemen we
"Van lied en steen" en "De Westhoek". In deze Westhoek was hij de
geestelijke vader en bezieler van de jaarlijkse Poëziezomer van Watou. Wie bedoelen we ?
(Gwij MANDELINCK [= Guido Haerynck] )
8. (Film)
De term die we zoeken en
die afgeleid is van het Latijn geldt als verzamelnaam voor alle actiefilms die zich
afspelen in de antieke tijd, genre "Spartacus", "Ben Hur" en
"Cleopatra". Een nauwere definitie slaat op een soort pseudo-historische
spektakelfilm, snel gedraaid in bordkartonnen decors, die floreerde in Italië tussen 1955
en 1965. Welke is die term ?
(PEPLUM)
9. (Kunst & Kultuur)
Fransman, geboren in Nice
in 1928 en in 1960 samen met o.m. Yves Klein en Jean Tinguely de oprichter van het
zogenaamde Nouveau Réalisme. Kenmerkend zijn zijn "Poubelles", prullenmanden
vol consumptieafval, zijn "Accumulations", opeenstapelingen van gelijksoortige
voorwerpen gevat in plexiglas en zijn "Colères", gebroken of totaal vernielde
objecten, voornamelijk muziekinstrumenten. Wie bedoelen we ?
(Armand Fernandez, kortweg
ARMAN)
10. (Muziek)
Twee Spaanse nummers. Wie
zijn de respectievelijke uitvoerders ?
(a/ "Eres tu"
è MOCEDADES)
(b/ "Poetas
Andaluces"
è AQUAVIVA)
1. (Varia)
In 1991 overleed in
Cambridge, Massachusettes, de uitvinder van de instant-fotografie. Tijdens W.O.II
ontwikkelde hij de eerste, naar hem genoemde, camera die kant-en-klare foto's afleverde,
waarna hij de firma Polaroid oprichtte. De naam van deze man ?
(Edwin LAND)
2. (Aardrijkskunde/Toerisme)
Franse kusten. Hoe noemt
men
a) De Noordzeekust
tussen Boulogne-sur-Mer en Calais met o.m. Cap Gris-Nez en Cap Blanc-Nez ?
b) De Mediterrane kust
in de zuidelijke Roussillon, die even voorbij Perpignan begint ter hoogte van Argelès en
loopt tot aan de Spaanse grens met o.m. Collioure en Banyuls-sur-Mer ?
(a/ Côte d'OPALE - b/
Côte VERMEILLE)
3. (Geschiedenis)
Op 9 juli 1686 werd in een
Duitse stad een verbond gesloten tussen de Duitse keizer, de koningen van Zweden en
Spanje, de keurvorsten van Beieren, Brandenburg en de Palts en de hertog van Savoye,
gericht tegen de Franse koning Lodewijk XIV. Later voegde zich daar ook nog Willem IIII
aan toe met Engeland en de Republiek der Nederlanden. Daarop ontbrandde de Negenjarige
Oorlog, die in 1697 werd besloten met de Vrede van Rijswijk en uitdraaide op een nederlaag
voor Louis. Hoe luidde nu de naam van dat verbond of van de stad naarwaar het werd genoemd
?
(Liga van AUGSBURG)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Op de fotokopie ziet u een
meetkundig oppervlak. Het wordt gevormd door een vrij hangend touw om zijn as te laten
wentelen, voor de specialisten r = cosh(x). Men krijgt het ook door twee ringen evenwijdig
met en recht boven elkaar in een zeepsop te dompelen en er terug uit te halen : de
zeepfilm zal tussen de ringen precies de gezochte vorm aannemen omdat de
oppervlaktespanning dan minimaal is. Ten slotte zijn ook de meeste koeltorens van
kerncentrales gebouwd volgens deze vorm. Hoe heet nu dergelijk omwentelingsoppervlak ?
(CATENOÏDE)
5. (Sport)
Première op de Olympische
Spelen in Sydney : voor het eerst stond de triatlon op het programma. Bij de vrouwen
hoopte het triatlongekke thuisland op een overwinning. Maar dat was buiten de waard, in
casu Zwitserland, gerekend. Michellie Jones redde wel de Australische eer, maar de eerste
plaats was voor een Zwitserse. Wie?
(Brigitte MACMAHON)
6. (Varia)
Iemand die lijdt aan
friggatriskaidekafobie, waar is die bang voor ? Een beetje kennis van Grieks en Oudnoors
moet u op weg kunnen helpen.
(VRIJDAG 13)
7. (Literatuur)
Hij is één van de
grootste dichters uit de vroege Middeleeuwen en leefde in de 12e eeuw aan het hof van
Marie de Champagne. Zijn faam dankt hij aan de hoofse romans die zich bijna alle aan het
hof van koning Arthur afspelen : "Erec et Enide", "Le chevalier au
lion" (of "Yvain"), "Le chevalier de la charette" (of
"Lancelot") en "Le conte du graal" (of "Perceval") zijn alle
van zijn hand. Wiens hand ?
(CHRÉTIEN DE TROYES)
8. (Film)
"The Flamingo
Kid", "Jumpin' Jack Flash", "Big", "Frankie and
Johnny", "A league of their own", "Runaway bride". Niet allemaal
films van éénzelfde regisseur, maar toch van twee, namelijk broer en zus. Graag hun
familienaam.
(Garry en Penny MARSHALL)
9. (Kunst & Kultuur)
In 1958 stichtte
kunstcriticus Marc Callewaert in Antwerpen een groep van jonge kunstenaars waartoe o.m.
Vic Gentils, Pol Mara, Paul Van Hoeydonck en Camiel Van Breedam behoorden. Voor één
seizoen kreeg men het kasteel Middelheim toegewezen voor het inrichten van
tentoonstellingen, daarna kreeg men onderdak - letterlijk - op de zolder van het
Hessenhuis, dat een befaamd centrum van hedendaagse kunst werd. In 1963 werd de laatste
grote expositie getiteld "Abstracte Kunst" gehouden. Hoe heette nu die
artistieke groep ?
(Gewoon de GROEP VAN 1958 of
G58)
10. (Muziek)
Hedendaags Hongaars
componist, geboren in 1923 in Transsylvanië. Hij studeerde aan de Muziekacademie van
Boedapest en verliet het land na de gebeurtenissen van 1956. Zijn muzikale oeuvre is sterk
beïnvloed door Boulez en Stockhausen. Enkele titels : de opera "Le grand
macabre", het orkestwerk "Atmosphères", de stukken voor drie zangers en
zeven instrumentalisten "Aventures" en "Nouvelles Aventures" en het
werk "Lux Aeterna" voor 16 stemmen, door Kubrick gebruikt in "2001-A space
odyssey". Wie bedoelen we ?
(György LIGETI)
1. (Varia)
Hogesnelheidstreinen.
Dubbele vraag :
a) De Fransen hebben
heden ten dage het meeste succes met hun versie van dit vervoermiddel maar de opa van alle
TGV's reed al in 1964 tussen Tokio en Osaka op de zogenaamde Tokaido-lijn. Hoe heet die
Japanse HST ?
b) Ook Italië kent een
HST-netwerk dat Rome verbindt met de grote steden van het land. Hoe heten die treinen ?
(a/ SHINKANSEN [Bullet Train - Kogeltrein] -
b/ PENDOLINO )
2. (Toerisme)
In het begin van de 13e
eeuw stichtte een Ethiopische koning in het noorden van zijn land op 2.600 m. hoogte zijn
nieuwe hoofdstad, die hij naar zichzelf noemde en die hij als het nieuwe Jeruzalem zag.
Vandaag is die stad een culturele trekpleister van de eerste orde vanwege de twaalf kerken
die er in de rotsen zijn uitgehouwen. De meeste zijn monolitische bouwwerken, gecreëerd
doordat men gewoon alle gesteente er omheen heeft weggehakt. Hoe heet die plaats in
Ethiopië ?
(LALIBELA)
3. (Geschiedenis)
In het begin van de 16e
eeuw hoorden de Spaanse conquistadores op de Caraïben van de lokale india nen over een bron van de eeuwige jeugd, die zich op een
eiland ver noordwaarts zou bevinden. In 1513 ging een ontdekkingsreiziger op zoek en vond
niet de bron, maar wel het land dat hij Florida doopte en dat hij in naam van de koning in
bezit nam. Was dat zo gebleven dan waren Gore en Bush nu trouwens heelwat ellende bespaard
gebleven. Maar terzake, hoe heette die Spanjaard ? U geeft wel zijn volledige familienaam.
(Juan PONCE DE LEON)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Veruit de belangrijkste
stof in de spijsvertering is een enzym dat eiwitten afbreekt. Het bevindt zich in de maag
en wordt afgescheiden onder invloed van externe prikkels, bv. ruiken en proeven van
voedsel, en van het in de maagwand gevormde hormoon gastrine. Welk is dat enzym ?
(PEPSINE)
5. (Sport)
Niet alleen Harry Van
Barneveld nam in Sydney afscheid van de judosport. Dat deed ook het absolute boegbeeld van
het Franse mannenjudo in het voorbije decennium. Alleen deed deze man het met iets meer
stijl, namelijk met een gouden medaille, die het rijtje van zijn vroegere gouden plakken
op Europese- en wereldkampioenschappen en Olympische Spelen kwam vervoegen. Wie?
(David DOUILLET)
6. (Varia)
Het symbool dat we zoeken
was reeds gekend in het Egypte van rond 1600 v.C., vanwaar het via de Feniciërs tot bij
de Grieken kwam. Dezen gaven het de nu nog gebezigde naam, die letterlijk "zijn
staart opetend" betekent. Het symbool is inderdaad een slang die zijn eigen staart
verslindt - de pootjes op de figuur zijn een dichterlijke vrijheid, vermoeden wij - en
staat voor de eeuwige cyclus van natuur en universum, van leven, dood en hernieuwing.
Welke is de naam ervan ?
(OUROBOROS)
7. (Literatuur)
Japans schrijver, geboren
in 1935. Hij was sterk beïnvloed door het existentialisme van Sartre. De geboorte van een
geestelijk gehandicapte zoon in 1963 was een gebeurtenis die in veel van zijn latere
werken een rol speelt, zoals in "Het eigen lot" en "Voetballen in
1860". De man is een zeer geëngageerd schrijver en presenteert zich als de
woordvoerder van Nieuw Links in zijn land. In "De dag dat de keizer hoffelijk mijn
tranen droogt" bekritiseert hij het keizerschap. Ook het lot van de slachtoffers van
de atoombom komt geregeld aan bod zoals in "Aantekeningen uit Hiroshima". Net na
het ontvangen van de Nobelprijs in 1994 weigerde hij de Orde van de Culturele Verdienste,
één van Japans hoogste onderscheidingen.
Over wie hebben we het ?
(Kenzaburo OË)
8. (Film)
Franse actrice, geboren
09.08.50 als Anne Bourguignon. Ze debuteerde medio jaren '70 in films als "Le couple
témoin" en "Un éléphant ça trompe énormément". In de loop der jaren
was ze verder te zien in o.m. "Les Baba Cool", "Le père Noël est une
ordure", "Péril en la demeure", "Le grand chemin", waarvoor ze
een César ontving, "Pas très catholique" en "Lautrec". Onder welk
pseudoniem is zij beter gekend ?
(ANÉMONE)
9. (Kunst & Kultuur)
Binnen enkele jaren zullen
de collecties van het Steen, het Vleeshuis en het Etnografisch Museum huizen in een
gloednieuw Museum aan de Stroom op de Antwerpse Hanzestedenplaats. Vrij nieuw is dat het
concept van het museum het voorwerp uitmaakte van een internationale wedstrijd. Welke
Nederlandse architect leverde het bekroonde ontwerp ?
(Willem Jan NEUTELINGS)
10. (Muziek)
U hoort na afloop van de
vraag de grootste hit van de Britse groep die we zoeken, namelijk "If I could do it
all over again, I'd do it all over you", uit het gelijknamige album uit 1970.
Grootste hit betekent hier een plaats ergens rond de 25e op de hitparade. Ze ontstond op
het einde van de jaren '60 in de progressieve scène aan de universiteit van Canterbury,
waar ook Soft Machine nog uit afkomstig is. Naast genoemde LP brachten ze er nog een
tiental andere uit, met vaak even poëtisch-absurde titels : "In the land of grey and
pink" ,"For girls who grow plump in the night", "Blind dog at
St.Dunstan's" en "Better by far". Welke is nu deze band, opgebouwd rond
zanger-componist Pye Hastings ?
(CARAVAN)
1. (Varia)
Frans geslacht van
lettergieters, drukkers en boekhandelaars. François, 1689-1757, was de grondlegger van de
Parijse drukkerij en uitgeverij met die naam. Zijn zoon, François-Ambroise, 1730-1804,
verbeterde het door Fournier ontworpen typografisch maatsysteem, dat onder zijn naam nog
steeds in gebruik is en waarbij 1 meter = 2660 punt. Diens zoons Pierre, Firmin en Henri
zetten het werk verder en tot het einde van de 19e eeuw bleven zij de typografie
domineren. Hoe heette die familie ?
(DIDOT)
2. (Aardrijkskunde)
In 1252 werd op last van
de stad Gent een kanaal gegraven naar het westelijke hinterland, kanaal dat zoveel
mogelijk de bedding van oude waterlopen volgde. Tegen het einde van de 18e eeuw was het al
onbevaarbaar geworden en heden ten dage vormt het een aangenaam fiets- en wandeltraject.
Het loopt van het Schipdonkkanaal in Zomergem over Waarschoot en Lovendegem naar Gent,
waar het in het kanaal van Gent naar Brugge opgaat. In het Gentse stadscentrum verschijnt
het weer even waar het bij het Gravensteen in de Leie vloeit. Hoe heet dat riviertje of
kanaal ?
(LIEVE)
3. (Geschiedenis)
Nadat Toussaint Louverture
in 1801 de onafhankelijkheid van Haiti had uitgeroepen maar door de Fransen werd verslagen
nam een andere rebellenleider het commando over. In 1803 verdreef hij de kolonisator
definitief van het eiland en liet alle achtergebleven blanken ombrengen. Eén jaar later
liet hij zich tot keizer kronen. Zijn despotisch bewind duurde evenwel slechts twee jaar.
Hoe heette deze figuur ?
(Jean-Jacques DESSALINES)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Hoe noemt men met een uit
het Grieks afgeleide term de leer van het vinden, ofwel de wetenschap om langs methodische
weg tot ontdekkingen en uitvindingen te leren komen ?
(HEURISTIEK)
5. (Sport)
Antwerp is een filiaal van
Manchester United. De ploeg wordt onder andere door de Britse topclub gebruikt om jonge
voetballers wat stielkennis bij te brengen. Soms lukt dat zo goed dat Man U de spelers
terugvraagt. Dat overkwam onlangs een speler, die wegens de vele blessures bij United
terug in de kern werd opgenomen. Wie?
(Luke CHADWICK)
6. (Varia)
Mythologische geiten -
deel 2. Ook de oude Noren kenden zo'n beest, tevens evenwichtskunstenaar, dat bij hen
bladeren graasde op de hoogste tak van de levensboom Yggdrasil. Ze was qua concept
origineler dan soortgenote Amalthea, want in plaats van de gebruikelijke melk leverde ze
mede, die diende voor de feesten in het Walhalla. Hoe heette die Noorse geit ?
(HEIDRUN)
7. (Literatuur)
Na de vrouwenhandel en de
asielzoekers heeft Knack-journalist Chris De
Stoop zich geworpen op de verdrukte boerenstiel en er een boek aan gewijd dat zich
afspeelt in de Wase polders tegen de achtergrond van een oprukkende haven. Hoe luidt de
titel van dat boek ?
("De bres")
8. (Film)
Hoe heten de twee figuren
uit de Star Wars-saga die u ziet op bijgaande kopie ? De eerste duikt al op in de
allereerste film als co-piloot van Han Solo, de tweede komt voor in "The Phantom
Menace" en is afkomstig van de planeet Naboo. We vragen wel hun eigennamen, niet de
soort waartoe ze behoren.
(a/ CHEWBACCA - b/
JAR JAR BINKS)
9. (Kunst & Kultuur)
Italiaans schilder,
geboren nabij Padova in 1431. In zijn geboortestad onderging hij de invloed van Donatello
en voelde zich verder sterk aangetrokken door de perspectiefschilderingen van de
Florentijnse school. Zijn vroege werk omvat o.m. de "Madonna met negen heiligen"
en het drieluik voor de San Zeno-kerk in Verona. In 1460 vestigde hij zich in Mantova,
waar hij zijn perspectiefinzichten meesterlijk ontwikkelde in de kapel en de Camera degli
Sposi van het lokale kasteel. In 1485 begon hij in opdracht van Frans II aan de negen
schilderijen van de "Overwinningen van Caesar". Na zijn dood in 1506 werd in
zijn atelier het hier afgebeelde volmaakte verkorte perspectief gevonden van de "Dode
Christus". Over wie hebben we het ?
(Andrea MANTEGNA)
10. (Muziek)
Als zoon van een Turkse
vader en een Mexicaanse moeder groeit hij op in laatstgenoemde land, komt er o.m. aan de
kost als schoenpoetser en wordt er beïnvloed door de mariachi-orkesten. Hij steekt de
grote plas over en werkt in het begin van de jaren '50 als zanger en orkestleider in een
aantal etablissementen aan de Côte d'Azur. Hij introduceert mee de afro-cubaanse en
latijns-amerikaanse ritmes als cha-cha-cha, mambo en calypso in Europa en wordt er vrij
populair door, mede door zijn fysiek : klein en corpulent, fijn snorretje en gitzwart
haar. Hij vertolkt verder kleine rolletjes in een 30-tal films zoals "Le salaire de
la peur" en "La femme et le pantin" en verschijnt in 1968 als Sancho Pancha
naast Jacques Brel in de musical "L'homme de la Mancha". Datzelfde jaar
overlijdt hij aan een hersenbloeding. Wie bedoelen we ?
(Dario MORENO [= Davi Arugete])
1. (Varia/Strips)
Milde, uit het leven
gegrepen stripverhalen over een gezin met twee bengels die afwisselend nonsens uitkramen
en waarheden zoals alleen een kind die kan vertolken. De titel van deze reeks van de hand van tekenaar Carabal ?
U mag de Nederlandse of de originele Franse naam geven.
("Kroost" of "Les
gosses")
2. (Aardrijkskunde)
Evenwijdig met de Cubaanse
zuidkust, ten westen van Santiago, strekt zich als een barrière de hoogste bergketen van
het land uit, met de 1972 m. hoge Pico Turquino als top. Het is in dit gebergte dat Fidel
Castro en companen zich in de jaren 1957-58 schuilhielden om vandaaruit de
veroveringstocht van het eiland aan te vangen. Hoe luidt de naam van dat gebergte, ook nog
die van een Cubaanse son-groep ?
(SIERRA MAESTRA)
3. (Geschiedenis)
Het elan van het
revolutionaire jaar 1848 stak ook ons land aan. Op 29 maart van dat jaar trachtte een 2000
man sterke groep republikeinen vanuit Frankrijk België binnen te dringen teneinde er de
republiek te vestigen. Zij werden evenwel in een mini-veldslag door het Belgische leger
tegengehouden en op de vlucht gedreven. Deze slag vond plaats aan de grens in een gehucht
van Moeskroen, dat vóór de aanleg van de E17 de grensovergang was op de weg van Kortrijk
naar Rijsel. Hoe heet dat gehucht ?
(RISQUONS-TOUT)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Isothermen en isobaren
zijn u allen bekend als lijnen die punten van gelijke temperatuur, resp. gelijke druk met
elkaar verbinden. Welk verschijnsel wordt op een gelijkaardige manier getypeerd d.m.v.
isohyeten ?
(Punten van gelijke NEERSLAG)
5. (Sport)
Snooker. Een kort vraagje.
Deel één: wie won op 22 oktober jongstleden het Grand Prix tornooi in Telford ? Deel
twee: wie was verliezend finalist? Juiste volgorde graag.
(Mark WILLIAMS - Ronnie
O'SULLIVAN)
6. (Varia)
Filosofie : twee wijsgeren
uit de 14e eeuw. De eerste was een Brit, bijgenaamd Venerabilis Inceptor, en bekend
vanwege zijn scheermes, namelijk het beginsel dat zegt dat elke uitleg van een
verschijnsel die niet stoelt op openbaring, empirische observatie of logische deductie
onvoldoende gefundeerd is en derhalve geschrapt dient te worden. De tweede was een
Fransman en o.m. rector van de Parijse universiteit. Hij is bekend vanwege zijn ezel, die
staande tussen twee gelijke stapels hooi van honger omkomt omdat hij niet kan beslissen
van welke te eten. Wie waren die twee filosofen ?
(a/ Willem van OCCAM - b/
BURIDAN)
7. (Literatuur)
De meeste misdaadauteurs
hebben hun vaste personage dat in een hele reeks boeken opduikt. Dat van de Engelse
schrijver Michael Dibdin is een aan sigaretten en expresso verslaafde Venetiaanse
rechercheur, die o.m. figureert in "Een goede afrdronk" en het recentste zevende
deel van de serie, getiteld "Bloedregen". Hoe heet dat personage met naam en
voornaam ?
(AURELIO ZEN)
8. (Film)
Eén van de eerste en
meteen ook meest memorabele vampierenfilms was Friedrich Wilhelm Murnaus
"Nosferatu" uit 1922. Welke acteur gaf daarin op indrukwekkende wijze gestalte
aan de vampier in kwestie ?
(Max SCHRECK)
9. (Kunst & Kultuur)
Eén van de mooiste art
nouveau-gebouwen in Europa kan bewonderd worden aan de Tervurenlaan in Woluwe, althans de buitenkant want het
interieur is niet toegankelijk voor bezoek. En dat is jammer, want het vormt een
gesamtkunstwerk met o.m. muurschilderingen van de hand van Gustav Klimt. Hoe heet dat
gebouw, genoemd naar de Brusselse zakenman die de opdracht toevertrouwde aan architect
Josef Hoffmann ?
(Palais STOCLET)
10. (Muziek)
De vader was jazzpianist
en heette Ellis met de voornaam. De ene zoon is trompettist die op 18-jarige leeftijd
debuteerde bij Art Blakey's Jazz Messengers. Albumtitels : "Think of one",
"Hot house flowers", "Black codes from the underground" en
"Carnaval". De andere zoon blaast op de saxofoon, volgde zijn broer naar Art
Blakey, speelde op de eerste solo-elpees van Sting en was daarna de spil van soulfunkband
Buckshot Lefonque. Hoe heten deze broers, in 1960 en '61 in New Orleans geboren ?
(Wynton & Branford
MARSALIS)
1. (Varia)
Geboren in 1899 in Wenen
studeerde hij rechten, psychologie en economie. Dertig jaar later is hij één van de
bekendste economisten geworden en voorspelt hij als één van de weinigen correct de crash
van 1929 en de daaropvolgende depressie. Zijn ultra-liberale oplossingen daarvoor botsen
evenwel met het meer geapprecieerde interventionisme van Keynes en zijn "The road to
serfdom" lokt de heftigste reacties uit. Hij verlaat Londen, waar hij inmiddels
doceerde, om in Chicago tandem te vormen met Milton Friedman. Hij geraakt in de
vergetelheid, tot hij in 1974 samen met Gunnar Myrdal de Nobelprijs voor Economie ontvangt
en zijn ideeën opnieuw in de belangstelling komen. Zijn rehabilitatie beleeft hij in de
jaren '80 wanneer hij door Reagan, Thatcher en Verhofstadt tot grote goeroe wordt
uitgeroepen. Wie is deze Oostenrijkse economist, die in maart 1992 overleed ?
(Friedrich VON HAYEK)
2. (Aardrijkskunde)
De stad Luxemburg kan
bogen op een vrij indrukwekkende ligging. De oude stad wordt van de ten zuiden ervan
gelegen nieuwe stad met daarin de stationswijk gescheiden door een diep ravijn, overbrugd
door de sierlijke Pont Adolphe en met op de bodem een mooie groene promenade. Deze strekt
zich uit langsheen het kleine riviertje dat de kloof heeft uitgegraven en dat een beetje
verder uitmondt in de Alzette, die eigenlijk maar zijdelings langs de stad stroomt. Hoe
heet dat riviertje ?
(PÉTRUSSE)
3. (Geschiedenis)
Hij onderscheidde zich in
de Krimoorlog en bracht de beslissende slag toe aan de Ooostenrijkers in de slag van
Magenta, waarna hij tot Maréchal de France werd benoemd en vervolgens gouverneur-generaal
van Algerije. In de Frans-Duitse oorlog was hij minder succesvol : hij leidde nederlagen
bij Wissembourg en Wörth en moest op 1 september 1870 capituleren met zijn hele leger
waarin zich ook de keizer, Napoleon III, bevond. Dat belette hem niet om na de
wapenstilstand opnieuw het bevel te voeren over een leger dat in mei 1871 de Commune
opruimde. Twee jaar later werd hij tot president gekozen als opvolger van Thiers. Wie was
deze Fransman ?
(Marie-Edme de MAC-MAHON)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Het plantengeslacht dat we
zoeken is inheems in Midden- en Zuid-Europa en West-Azië. Bij ons komt één soort voor,
de gevlekte, in loofbossen en op beschaduwde plekken ; hij wordt ook als sierplant
gekweekt. De bladeren zijn spiespijlvormig, de kolf is omgeven door een geelgroen
schutblad zoals in tekening 3a op de kopie. Tot de familie met dezelfde naam behoren o.m.
ook de Philodendron en de Dieffenbachia. De naam van dat geslacht of die familie ?
(ARONSKELK)
5. (Sport)
Het Amerikaanse
"dream team" was niet echt overtuigend op de Olympische Spelen in Sydney. Zo
hadden ze heel wat last met de Litouwers. Desondanks bereikten en wonnen de Verenigde
Staten de Olympische basketfinale bij de heren. Tegen welke tegenstander?
(FRANKRIJK)
6. (Varia)
Mythologische beesten -
vervolg en slot. Ditmaal geen geit. De oude Egyptenaren vereerden in hun pantheon twee
vergoddelijkte runderen, die allebei direct met de zon te maken hadden. Dubbele vraag dus
:
a) Hoe heette de heilige
stier van Memphis, zwart en met een gouden zonneschijf tussen de horens?
b) Hoe heette de
hemelkoe, tevens godin van de vruchtbaarheid, waarvan de vier poten het uitspansel
onderstutten en wier onderbuik bezaaid was met sterren ? Zij was de moeder van de zonnegod
en als zodanig eveneens getooid met een zonneschijf tussen de horens.
(a/ APIS -
b/ HATHOR)
7. (Literatuur)
Hij groeide op in een
welgestelde joodse familie in zijn geboortestad Trieste. Zijn job als bankbediende vormde
de inspiratie voor zijn eerste roman "Una vita". Noch dit werk, noch de opvolger
"Senilità" vond veel weerklank in de literaire kritiek. Dat veranderde met de
op Freudiaanse analyse gebaseerde roman "Bekentenissen van Zeno" uit 1923. Lang
zou hij van zijn langverwachte succes echter niet kunnen genieten, want vijf jaar later
kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven. Wie was deze Italiaan, geboren als Ettore
Schmitz.
(Italo SVEVO)
8. (Film)
Ze was model bij Elite
toen ze in 1994 voor de eerste keer in haar leven deelnam aan een auditie en meteen de
hoofdrol in de wacht sleepte als tegenspeelster van Jim Carrey in "The mask". Na
enkele low budget-films voor independents zoals "The last supper" zagen we haar
opnieuw in "A life less ordinary", "My best friend's wedding",
"Being John Malkovich" en "Any given sunday". Wie is deze 28-jarige
actrice van Cubaans-Amerikaans-Indiaanse komaf ?
(Cameron DIAZ)
9. (Kunst & Kultuur)
Hoe noemt men in de
schilderkunst de afbeelding van de Heilige Drievuldigheid met een god de vader, uitgebeeld
als oude man, die de dode Christus in zijn armen of op zijn schoot houdt en met een
heilige geest die daar in de gedaante van een duif boven zweeft ?
(GENADESTOEL)
10. (Muziek)
U krijgt twee bewerkingen
te horen van angelsaksische songs. Wij vragen in beide gevallen de originele uitvoerder en
componist ervan.
(a/ "Ene mee
hesp (Big Bill) è "No particular place
to go" van Chuck
BERRY)
(b/ "Le jazz
et le java" (Yves Montand) è "Three to get
ready" van Dave
BRUBECK)
1. (Varia)
Tien jaar geleden betaalde
men er overal met de roebel. Nu hebben de landen van de voormalige Sovjetunie meestal hun
eigen munt. Waarmee betaalt men vandaag in
a) Estland ?
(KROON)
b) Oekraïne ?
(HRYVNIA)
2. (Aardrijkskunde/Toerisme)
De stad die we zoeken ligt
zo'n 60 km. ten noorden van Bangkok. In het midden van de 14e eeuw werd ze de hoofdstad
van het Thaise rijk en ze zou dat meer dan vier eeuwen lang blijven, tot ze in 1767 door
de Birmanen werd verwoest. Na een kort intermezzo in Thonburi werd daarna Bangkok gesticht
als nieuwe hoofdstad. Ondanks de verwoesting zijn nog tal van tempels met Khmer-invloeden
overgebleven. Welke is die stad, werelderfgoed van UNESCO ?
(AYUTTHAYA)
3. (Geschiedenis)
Zuidpoolreiziger, geboren
in 1874. Hij nam deel aan de expeditie van Scott van 1901 tot 1904 en ondernam met de
Nimrod van 1907 tot 1909 zelf een poging om de Zuidpool te bereiken, waarbij hij erin
slaagde deze tot op slechts 180 km. te naderen. Ook de magnetische zuidpool kon hij niet
op zijn palmares schrijven, want inmiddels had concurrent Davis daar zijn vlag geplant.
Met zijn volgende expeditie beoogde hij dwars door Antarctica te trekken, maar zijn schip
de "Endurance" raakte vast en werd door het ijs vernield. Hij roeide vervolgens
1200 km. naar South Georgia om er hulp te halen. Hij overleed tijdens zijn laatste reis
naar het continent in 1922. Wie was die Ierse pechvogel ?
(Ernest Henry SHACKLETON)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Begin deze eeuw
ontwikkelde een Duitse arts en bacterioloog een proef om op basis van in bloedserum
aangetroffen antistoffen een op dat ogenblik dodelijke ziekte aan te tonen, met name
syfilis. Wie was die arts, die zijn naam gaf aan de betrokken opsporingstest ?
(August Von WASSERMANN)
5. (Sport)
U vroeg zich wellicht al
af waar ze bleef, onze klassieke rotvraag over autosport. En hier is ze dan. Volgend jaar
zal het Amerikaanse Champcar-kampioenschap, zeg maar het Amerikaanse equivalent van de
Formule 1, voor het eerst zijn opwachting maken in Europa. Dit zal gebeuren op twee
splinternieuwe ovale racepistes. De eerste ging op 20 augustus in het Duitse Klettwitz
open, de tweede nadert zijn voltooiing in het Engelse Corby. Geen van beide circuits
draagt echter deze naam. Wij vragen U in volgorde de roepnaam van het Duitse en het
Engelse circuit. Omdat de Duitsers nogal eens van naam veranderden, zullen we voor deze
naam zeer breed zijn.
(a/ EUROSPEEDWAY LAUSITZ of
LAUSITZRING -
b/ ROCKINGHAM)
6. (Varia)
Van de koud gegeten soepen
is de gazpacho wellicht de bekendste. Ook de Franse keuken heeft zoiets. De
basisingrediënten zijn prei, aardappelen en room en verder selder en bieslook. De naam
van die soep graag.
(VICHYSSOISE)
7. (Literatuur)
Na een kortstondige
carrière bij de CMB en bij de Muze, dit laatste als barman, kwam hij in dienst bij de
Nieuwe Gazet. Daarna stapte hij over naar achtereenvolgens De Post en Panorama, waarvan
hij tussen 1973 en 1980 hoofdredacteur was. De daaropvolgende 15 jaar deed hij verder
journalistiek werk, waarbij hij o.m. de Belgische katerns verzorgde voor Avenue en
Cosmopolitan. Pas zes jaar geleden begon hij met het schrijven van misdaadromans rond het
Antwerpse politieduo Carpentier en Dewit. De eerste titel was "Een dode op
Sint-Anneke", voor zijn zesde en recentste boek "De zwarte dood" mocht hij
de Hercule Poirot-prijs in ontvangst nemen. Wie is deze 63-jarige journalist en schrijver
?
(Piet TEIGELER)
8. (Film)
In 1969 was hij
co-scenarist voor "Once upon a time in the west", maar hij zal vooral bekend
blijven als meester van de blood & gore-films : "Inferno",
"Creepers", "Demons", "Two evil eyes" en tal van andere. Wie
is deze Italiaanse regisseur-scenarist, wiens dochter Asia recent ook op het witte doek
debuteerde ?
(Dario ARGENTO)
9. (Kunst & Kultuur)
In 1964 stichtte ze in
Parijs het thans wereldvermaarde Théâtre du Soleil, maatschappelijk geëngageerd toneel
met zowel beroeps- als amateuracteurs. Na "L'âge d'or" en "Méphisto"
volgde een aantal Shakespeare-adaptaties, "L'Indiade", "Les Atrides"
en recent "Tambours sur la digue". Met "Molière" en "La nuit
miraculeuse" realiseerde ze ook twee films. Wie is deze nu 61-jarige Franse
toneelregisseuse met Russische wortels ?
(Ariane MNOUCHKINE)
10. (Muziek)
U hoort zo dadelijk twee
operafragmenten. U geeft de componist van de opera in kwestie. Het eerste is in het
Italiaans gezongen, het tweede in het Duits, maar dat merkt u wel.
(a/ "Voi che
sapete" < Le Nozze di Figaro
è MOZART)
(b/ "Der
Hölle Räche" < Die Zauberflöte
è MOZART)
1. (Varia/Personage)
Geboren in 1931 studeerde
hij aan de Central School of Arts and Crafts en startte hij zijn carrière in de
industriële vormgeving. In 1952 begon hij zijn eigen meubelen te fabriceren en vier jaar
later richtte hij de naar hem genoemde Design Group op. De basis voor zijn latere fortuin
legde hij in 1964 toen hij zijn eerste Habitat-winkel opende. In 1989 zag het Design
Museum het levenslicht aan de Londense Butler's Wharf. Inmiddels had hij ook al een hele
reeks restaurants geopend in zijn geboorteland en in de rest van Europa, zoals de
"Gastrodome" in Londen en de "Alcazar" in Parijs. Wie is deze Engelse
designer-zakenman-restaurateur ?
(Terence CONRAN)
2. (Toerisme)
Dit Franse natuurpark is
vrij recent - het werd geopend in 1979 - en beslaat de hele noordkant van de departementen
Alpes-de-Haute-Provence en Alpes-Maritimes langsheen de Italiaanse grens, van
Barcelonnette tot St.Martin-Vésubie en de Col du Tende. De afgelopen jaren werden er -
tot groot ongenoegen trouwens van de lokale schaapherders - met succes opnieuw wolven
uitgezet. Hoe heet dat park ?
(Parc du MERCANTOUR)
3. (Geschiedenis)
Ten tijde van de slag bij
Tannenberg was hij de aanvoerder van het 8e Leger aan het Oostfront. Toen in augustus 1916
Von Hindenburg chef van de generale staf werd, werd hij dienst adjunct. Vanaf 1917
lanceerde hij de onbeperkte onderzeebootoorlog. In september 1918 stelde hij een
wapenstilstand voor, maar toen de geallieerden volledige capitulatie eisten wou hij de
oorlog verder zetten. In november vluchtte hij naar Zweden, maar keerde terug naar
Duitsland en begaf zich in de politiek. Zijn extreem-rechtse denkbeelden maakten hem al
snel een vurig promotor van de ideeën van Hitler, aan wiens mislukte putsch van 1923 hij
trouwens deelnam. In de jaren vóór zijn dood in 1937 wijdde hij zich tevens fanatiek aan
een herleving van het Germaanse heidendom, tegen de katolieke, joodse en andere mogelijke
religies in. Wie was deze Duitse generaal en politicus ?
(Erich LÜDENDORFF)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Astronomen werken zelden
met het lichtjaar om afstanden in de ruimte te meten. Voor interstellaire afstanden wordt
meestal gebruik gemaakt van de parsec, voor afstanden binnen ons zonnestelsel van een
maatstaf gelijk aan de gemiddelde afstand van de
aarde tot de zon. Hoe luidt die afstandsmaat ?
(ASTRONOMISCHE EENHEID)
5. (Sport)
De Baltische republieken
beginnen aardig mee te tellen op wielergebied. Niet alleen won de Let Romans Vainsteins in
Plouay het wereldkampioenschap bij de profs, een week later was een renner uit een
buurland van hem de beste in de Ronde van Lombardije. Tevoren had deze man reeds een
uitstekende Vuelta gereden. Wie?
(Raimondas RUMSDAS)
6. (Varia)
Dit is geen kunstvraag. We
vragen wel naar de naam van het vrouwelijke kegelvormige hoofddeksel dat u ziet en dat
sterk in zwang was in het midden van de 15e eeuw. Van de punt hing een voile naar beneden
en de hoogte ervan was afhankelijk van de maatschappelijke positie van de draagster.
(HENNIN)
7. (Literatuur)
De Nobelprijzen literatuur
in de jaren '90 : Octavio Paz, Nadine Gordimer, Derek Walcott, Toni Morrison, Kenzaburo
Oë, Wislawa Szymborska, Dario Fo, José Saramago, Günter Grass. Welke Ier ontbreekt in
het rijtje ?
(Seamus HEANEY)
8. (Film)
Van de Nobelprijzen
literatuur naar die van de film : de Oscars. Dubbele vraag :
a) In maart 1987 deed
zich een primeur voor : voor het eerst werd de oscar voor beste niet-Engelstalige film,
dit voor 1986, toegekend aan een Nederlandstalige prent. Dewelke ?
b) Zes jaar later dacht
iedereen dat het weer in de handtas was. Driewerf helaas : "Daens" ging niet met
het beeldje aan de haal. Welke film dan wel ?
(a/ "De aanslag" - b/
"Indochine")
9. (Kunst & Kultuur)
New Yorks kunstenaar,
geboren in 1951, en één van de lievelingen van de art scene aldaar in de jaren '80. Hij
experimenteert met alle mogelijke materialen als ondergrond voor zijn doeken. Bekend zijn
zijn "velvet paintings", olie op fluweel of gebroken aardewerk op hout of
canvas, zoals "The sea" of "The student of Prague". Enkele jaren
geleden realiseerde hij ook een film over stadsgenoot en graffiti-artiest Jean-Michel
Basquiat. Wie bedoelen we ?
(Julian SCHNABEL)
10. (Muziek)
Hij maakte deel uit van
K13 en The Responsibles, was los-vaste kracht bij The Scabs, Gorki, dirk Blanchart &
The Groove Quartet en Brendan Croker& The Serious Offenders, was 9 jaar lang zanger
van folkgroep Kadril, nam samen met Jan Hautekiet de CD "A minor thing" op en
toerde vervolgens met Wigbert en Kris De Bruyne. Wie hoort u zo dadelijk met Kadril in
"Louise" ?
(Patrick RIGUELLE)
1. (Varia)
Het ding wordt ook
"tekenaap" genoemd, maar wij vragen het uit het Grieks afgeleide woord dat slaat
op een instrument bestaande uit een verstelbaar parallellogram en dat dient om figuren
over te brengen op een andere schaal, m.a.w. te vergroten of te verkleinen. Het is ook de
benaming voor de ruitvormige stroomafnemer op het dak van een tram of een elektrische
locomotief.
(PANTOGRAAF)
2. (Aardrijkskunde)
Koloniale stad in Mexico,
zo'n 80-tal km. ten zuiden van de hoofdstad. Nadat de conquistadores er in 1524
zilvermijnen aantroffen werd het al gauw het centrum van de winning van dit edele metaal.
Ook nu nog is de stad gekend voor de artisanale produktie van zilveren voorwerpen. Op
architectonisch vlak springt vooral de Santa Prisca-kerk in het oog, een juweel van
18e-eeuwse Spaanse barok. Welke is die stad ?
(TAXCO)
3. (Geschiedenis)
In bepaalde kringen is
Dirk Frimout een held want eerste Vlaming in de ruimte. De eerste Europeaan in die positie
vertrok al in juni 1982 mee met Sojoez-6. Anderhalf jaar later, in november 1983, was het
de beurt aan de eerste ESA-astronaut en dit aan boord van de Space Shuttle. Wie waren
resp. die Fransman en die Duitser ?
(a/ Jean-Loup CHRÉTIEN - b/
Ulf MERBOLD)
4. (Wetenschap &
Techniek)
Het wiskundige genie dat
we zoeken ligt aan de basis van niet minder dan drie belangrijke uitvindingen of
ontdekkingen van de naoorlogse decennia. In de jaren '40 legde hij samen met de economist
Oskar Morgenstern de grondslag voor de speltheorie, zoals uiteengezet in het monumentale
werk "Theory of Games and Economic Behaviour". Samen met Edward Teller mag hij
de vader van de waterstofbom worden genoemd. Ten slotte was hij niet tevreden over de
eerste computers die op ponskaarten werkten en ontwikkelde hij vervolgens de eerste
programmeertaal en programmeerbare computer. Wie was deze Amerikaanse Hongaar die leefde
van 1903 tot 1957 ?
(John VON NEUMANN)
5. (Sport)
Motorsport. Een
discipline, die de laatste jaren sterk aan populariteit wint, is de "super
motard", een combinatie van wegraces en motocross. Zoals de naam het aangeeft is
Frankrijk de Europese bakermat van deze discipline. Het Europese kampioenschap werd dit
jaar dan ook gedomineerd door een Zuid-Fransman met een wel erg on-Frans klinkende naam.
Wie?
(Thierry VAN DEN BOSCH)
6. (Varia)
Nadat eerst een landgenoot
van hem het onderspit moest delven lukte het begin dit jaar na veel touwtrekken toch om
een opvolger te vinden voor Michel Camdessus. Welke Duitser is sindsdien
directeur-generaal van het IMF ?
(Horst KOEHLER)
7. (Literatuur)
In de jaren '30 was hij
één van de meest geëngageerde toneelschrijvers in de Verenigde Staten, mede-oprichter
van het Group Theatre dat zich tot doel stelde maatschappelijk relevant toneel te brengen
volgens de nieuwe principes van Stanislavski. Zo ontstond soms onvervalst
propagandatheater met werken als "Waiting for Lefty", "Awake and
sing", "Till the day I die", "Rocket to the moon" en "Golden
boy". Hij was even lid van de communistische partij, maar liet zich vanaf de jaren
'40 volledig inkapselen door Hollywood, waar hij o.m. nog "The big knife" en
"The country girl" en een aantal filmscenario's schreef. Zijn naam ?
(Clifford ODETS)
8. (Film)
Geboren in 1947 in
Oklahoma als volbloed Cherokee-Indiaan raakte hij na zijn militaire dienst in Vietnam
betrokken bij het American Indian Movement. Einde jaren '80 kwam hij in Hollywood terecht
waar hij in een aantal karakterrollen gecast werd. We noemen "Dances with
wolves", "The last of the Mohicans", "Mystery men" en
"Geronimo : An American Legend", waarin hij de titelrol voor zijn rekening
neemt. Wie bedoelen we ?
(Wes STUDI)
9. (Kunst & Kultuur)
De Duitse architect die we
zoeken, 1662-1736, heeft bijna zijn gehele oeuvre gerealiseerd in Dresden. In 1705 was hij
door keurvorst Frederik August, ofwel August der Starke, immers tot Landbaumeister
benoemd. Het meesterwerk van zijn hand is de Zwinger. Van wie was die hand ?
(Matthäus PÖPPELMANN)
10. (Muziek)
Twee fragmenten uit het
afgelopen jaar. U geeft de uitvoerders.
(a/ HOOVERPHONIC ("Mad about you"))
(b/ PINK MARTINI ("Sympathique"))
* * * * *