De antwoorden van de vragen staan onder de vraag. 

REEKS 1

1. (Varia/Personage)

De man over wie het gaat ziet het levenslicht in 1933 in New York met Wolcott als familienaam. Na een korte carrière als nachtclubzanger wordt hij in 1955 lid van de Nation of Islam. Na de moord in 1965 op de leider daarvan, Malcolm X, wordt hij hoofd van een grote moskee in Harlem en woordvoerder van Elijah Muhamad. Na de dood van deze laatste in 1975 wordt hij zelf leider van de organisatie. Hij ontpopt zich hoe langer hoe meer als radicaal moslim en wordt meermaals beschuldigd van antisemitische uitspraken. In 1995 organiseert hij de zgn. "Million Man March" in Washington. Recent komt hij weer in een kwaad daglicht te staan als spiritueel voorbeeld van Washington sniper John Allen Muhamad. Wie bedoelen we ?

(Louis FARRAKHAN)

2. (Aardrijkskunde)

Het is de noordelijkste deelgemeente van Evergem, aan het kanaal Gent-Terneuzen, net onder Assenede, em omvat de gehuchten Kluizen, Rieme en Stoepe. In laatstgenoemde staat de uit 1613 daterende O.L.V. kapel, sinds eeuwen een bedevaartsoord. Welke is die gemeente, waar Totalfina voor de nodige grondvervuiling heeft gezorgd en van wiens bewoners niets te vrezen valt ?

(ERTVELDE)

3. (Geschiedenis)

Gezien de populariteit van het land dezer dagen twee dames uit Irak. De eerste is de legendarische prinses die iedere avond aan koning Sjahrihar een verhaal vertelt teneinde haar executie uit te stellen en zo de vertelster is van de sprookjes van Duizend-en-één-Nacht. De tweede was een Assyrische koningin van Babylonische origine, die tussen 810 en 805 v.C. als regentes optrad voor haar minderjarige zoon Adadnirari III. In een aantal overleveringen wordt ze voorgesteld als dé grote Mesopotamische koningin, dochter van godin Derketo, en opdrachtgeefster tot de aanleg van de befaamde hangende tuinen van Babylon.

(a/ SHEHEREZADE [Shahrazad] - b/ SEMIRAMIS [Sammoeramat])

4. (Wetenschap & Techniek)

We zoeken één van de meest veelzijdige geleerden uit de Nieuwe Tijden, geboren in Leipzig in 1646 en overleden in Hannover in 1716. Op zijn achttiende had hij al zijn universitair diploma filosofie op zak, waarna hij de rechten aanpakte. Voor de aartsbisschop annex keurvorst van Mainz ondernam hij tal van diplomatieke missies. In 1700 stichtte hij de Berlijnse Academie van Wetenschappen en in die periode deed hij eveneens verwoede pogingen om een oecumenisch concilie op poten te zetten. Als filosoof was hij de grondlegger van de zgn. monadenleer. Als wiskundige construeerde hij een rekenmachine, voerde hij het integraalsymbool in en ontwikkelde hij onafhankelijk van Newton de differentiaalrekening. Wie was die intellectuele duizendpoot ? 

(Gottfried Wilhelm LEIBNIZ)

5. (Sport)

Tot nog toe was Alpijns skiën, zoals de naam het zegt, een sporttak die werd gedomineerd door Alpenstaten, met af en toe eens een succesvolle Amerikaanse, Canadese of Spaanse exoot of exote. De Spaanse exoten konden worden teruggebracht tot één familie, van wie we u als eerste deel van de vraag de tweeledige familienaam vragen. Als tweede deel van de vraag hadden we graag van u de familienaam van het Kroatische broeder- en zusterpaar dat de jongste jaren het slalomskiën meer en meer domineert.

(a/ Francisco en Blanca FERNANDEZ OCHOA - b/ Jani¹a en Ivi¹a KOSTELI‡)

6. (Varia)

Een eerste pintje op een warme zomerdag kan verdomd goed smaken, een tweede ook nog, het tiende wellicht al iets minder. Dit is ietwat populair voorgesteld wat de eerste wet van een 19e-eeuws Duits economist poneert, zijnde dat bij het consumeren van opeenvolgende eenheden van een bepaald goed het marginale nut of grensnut daarvan steeds afneemt. De tweede wet of wet van de nutsmaximalisatie stelt dat ieder individu zijn bestedingen zo zal spreiden dat het marginale nut in iedere categorie gelijk is. Wie is die economist ?

(Hermann GOSSEN)

7. (Literatuur)

In de jaren '80 verschenen van deze man twee boeken, "De hotelrat en andere verhalen" en "Gehoorzaam als een kind", die echter door geen hond werden gekocht. Hij zou dan ook in de vergetelheid gebleven zijn ware het niet dat hij begin 2000 werd gearresteerd en had bekend dat hij zijn in maart 1991 verdwenen vrouw Hannelore had vermoord en begraven in de tuin. Op het moment van de verdwijning was hij reeds verdacht, de politie nam slagersmessen, vleeshaken en zelfs een gehaktmolen in beslag, maar hij bleef ongemoeid. Meer zelfs, hij publiceerde een boek met de titel "Woensdag gehaktdag", over - jawel - een man die zijn vrouw vermoordt en door de gehaktmolen draait. Wie is deze leuke Nederlandse schrijver ?

(Richard KLINKHAMER)

8. (Film)

Begin dit jaar was het dubbel prijs voor Halle Berry en Denzel Washington. De allereerste zwarte die met een oscar naar huis mocht deed dat voor haar rol van Mammy in "Gone with the wind" uit 1939. Wie was die actrice ?

(Hatty McDANIEL)

9. (Kunst & Kultuur)

Dordrechts schildersgeslacht uit de 17e eeuw. Vader Jacob was een leerling van Abraham Bloemaert en is vooral bekend van zijn kinderportretten. De meer succesvolle zoon leefde van 1620 tot 1691. Hij schilderde hoofdzakelijk riviergezichten met rijke lichtschakeringen, vaak van zijn geboortestad, en verder landelijke taferelen met ruiters, boeren en veel koeien. Hoe luidt de familienaam ?

(CUYP)

10. (Muziek)

In juli dit jaar overleed op 87-jarige leeftijd een musicoloog-producer-concertpromotor, maar vooral folk- en bluesarchivaris die van onschatbaar belang was als bewaarder van het muzikale erfgoed van de Verenigde Staten. Samen met zijn vader trok hij in de jaren '30 met een bandopnemer in de autokoffer doorheen The Deep South en legde er de allereerste opnamen vast van mensen als Son House, Leadbelly en Muddy Waters. Daarna verlegde hij zijn werkterrein naar de Appalachen waar hij de muziek van de blanke dagloners registreerde. Na W.O.II trok hij naar Engeland en lag hij mee aan de basis van de blues- en folkrevival in de jaren '60. Samen met zijn Ramblers placht hij occasioneel ook zelf skiffle en bluegrass te brengen. Wie was deze man ?

(Alan LOMAX)

REEKS 2

1. (Varia/Mythologie)

Ze was de dochter van Menelaos en Helena en was vóór de omwille van haar moeder ontketende oorlog verloofd met Orestes. Haar vader huwde haar echter uit aan Neoptolemos, de zoon van Achilles. Nadat haar echtgenoot door Orestes was gedood trouwde ze toch nog met haar jeugdliefde. Wie was die dame, misschien niet zo bekend, maar wel door Hubert Lampo betrapt ?

(HERMIONE)

2. (Aardrijkskunde)

Sicilië is omringd door eilanden en eilandengroepen. Ten N.W. van Messina kent u de Eolische of Liparische Eilanden met o.m. Stromboli. Ten zuiden vindt u uiteraard Malta en ten Z.W. het geïsoleerde Pantelleria. Hoe heten nu

a)  De archipel vóór de westelijke punt, ter hoogte van Trápani en Mársala ?

b)  De archipel vóór de Tunesische kust, met daarin het eiland Lampedusa ?

(a/ EGADISCHE Eilanden - b/ PELAGISCHE Eilanden)

3. (Geschiedenis)

Op 15 november 1996 werd de Schotten eindelijk recht gedaan. Op die dag werd een 152 kg zware steen - na exact 700 jaar in Westminster Abbey bewaard te zijn geweest - overgebracht naar Edinburgh Castle. Op die steen waren sinds de nevelen der tijden de Schotse koningen gekroond, tot de Engelse koning Edward I hem in 1296 meeritste naar Londen. Hoe heet die fameuze steen ?

(STONE OF DESTINY, maar meer gemeenzaam genoemd STONE OF SCONE)

4. (Wetenschap & Techniek)

De uit eiwit bestaande stof die we zoeken is de belangrijkste vezelcomponent van bindweefsel. De moleculen verenigen zich tot zgn. "fibrillen", die zich op hun beurt groeperen tot golvende vezelbundels. Bij verhitting ervan ontstaat gelatine. Welke is die stof ?

(COLLAGEEN)

5. (Sport)

Racing Genk sloeg in de Champions League maar een belabberd figuur. Voor een deel was dit te wijten aan naïviteit. Zo ook de domme uitsluiting van Jan Moons in de thuiswedstrijd tegen AS Roma. Om een fout van verdediger Zokora recht te zetten gebruikte hij zijn handen kilometers buiten zijn grote rechthoek. Om toe te laten dat zijn vervanger Davy Schollen het veld betrad moest een onschuldig slachtoffer worden gevonden om samen met Moons te gaan mokken op de bank. Wie was dit slachtoffer van dienst ?

(Mirsad BESLIJA)

6. (Varia)

Wanneer men het over het maritieme vervoer van containers heeft dan wordt dat zelden of nooit uitgedrukt in ton, maar bijna altijd in aantal TEU. Waarvoor staat die afkorting TEU ?

(TWENTY-FOOT EQUIVALENT UNIT)

7. (Literatuur)

Brits schrijver, geboren in Calcutta in 1811. Hij begon zijn carrière als journalist en in het begin van de jaren '40 startten zijn bijdragen in het tijdschrift "Punch", waarvan hij één van de oprichters was. Een aantal daarvan werd achteraf gebundeld in "The book of snobs". Ook in zijn romans hekelde hij de typisch Victoriaanse levensstijl, getuige "The Virginians", "The luck of Barry Lyndon" en "Vanity Fair". Wie bedoelen we ?

(William Makepeace THACKERAY)

8. (Film)

Zweeds acteur geboren in 1951. Zijn eerste rolletje in een Hollywoodfilm dateert uit 1988 en deed zich voor in "The unbearable lightness of being". Twee jaar later zagen we hem als kapitein Tupolev in "The hunt for Red October". Zijn belangrijkste vertolking tot op heden was in "Breaking the waves" uit 1996, als tegenspeler van Emily Watson. Daarna figureerde hij opnieuw in een aantal bijrollen, zoals in "Amistad" en "Good Will Hunting". Wie bedoelen we ?

(Stellan SKARSG�RD)

9. (Kunst & Kultuur)

We zoeken een geslacht van 17e- en 18e-eeuwse barokarchitecten, afkomstig uit Beieren. Georg tekende het ontwerp voor de Sankt-Martinkerk in Bamberg, die door broer Johann Leonhard werd afgewerkt. Deze werd er hofbouwmeester van prinsbisschop Lothar von Schönborn, voor wie hij er de Neue Residenz bouwde. Andere broer Johann volgde hem in die functie op en herbouwde tevens de dom van Fulda. Nog een broer, Christoph, was vooral in Praag werkzaam en was er de eerste belangrijke vertegenwoordiger van de door Noord-Italië beïnvloede barok. De bekendste telg uit de familie is diens zoon Kilian Ignaz, die tal van kerken bouwde in Praag, waaronder de St.Niklaaskerk, en verder kerken, kloosters en landhuizen in heel Bohemen, Moravië en Silezië. De naam van die familie graag.

(DIENTZENHOFER)

10. (Muziek)

Al van in de jaren '90 is deze Antwerpenaar een spilfiguur in de Belgische elektronische scene en heeft hij een stevige internationale reputatie opgebouwd als deejay. In 1999 verscheen zijn doorbraakalbum "Gemini", helemaal in de lounge-sfeer. Deze zomer verscheen het vervolg "Calypso". Als deejay was hij ook gekend als Ramon Serrano, maar wij zouden van u graag de naam hebben die op zijn identiteitskaart prijkt. U hoort hem zo dadelijk met "Tsunami inside my soul".

(Sven VAN HEES)

REEKS 3

1. (Varia)

Orthodoxe joden eten enkel kosher. Hoewel het op politiek vlak ietwat anders is houden zowel joden als arabieren - allebei semitische volkeren - er wel een flink aantal gelijklopende gebruiken op na. Zo komt een aantal voedingsgewoonten zoals het verbod op varkensvlees en de voorschriften qua rituele slachting ook bij de moslims voor. Hoe luidt nu het arabische equivalent voor het joodse kosher ?

(HALAL)

2. (Aardrijkskunde)

De rivier in Midden-Siberië die we zoeken is een rechterzijrivier van de Jenisej en is zon' 1800 km lang. Een keten van stuwmeren en waterkrachtcentrales maakt ze tot de belangrijkste energieleverancier van de regio. De rivier heeft geen bron in de klassieke zin van het woord : ze ontspringt in het Bajkal-meer en stroomt vervolgens noordwaarts doorheen Irkoetsk en Bratsk. Welke is die rivier ?

(ANGARA)

3. (Geschiedenis)

Op 26 juli 1953 vond het eerste grote wapenfeit plaats van Fidel Castro en companen : een aanval op de grote legerkazerne van Santiago de Cuba, met als idee daarna een grote volksopstand uit te lokken. Dat mislukte deerlijk en Fidel verdween achter de tralies. Na hun vrijlating in mei 1955 ging het gezelschap in ballingschap naar Mexico om in november 1956 clandestien terug te keren aan boord van een oud jacht, dat nu nog altijd te bewonderen valt in het Museum van de Revolutie in Havana en dat zijn naam gegeven heeft aan de officiële partijkrant. Hoe heette

a) die kazerne in Santiago ?

b) dat jacht ?

(a/ MONCADA-kazerne - b/ GRANMA)

4. (Wetenschap & Techniek)

Op de fotokopie ziet u een afbeelding van de nieuwe Erasmusbrug in Rotterdam. Het is een vorm van hang- of kabelbrug doch met slechts één pyloon die door middel van kabels het geheel steunt. Hoe noemt men dergelijk brugtype ?

(TUIBRUG)

5. (Sport)

Eén van de sportevenementen die na 9/11 het langst werd uitgesteld is de tweejaarlijkse competitie tussen de beste Amerikaandse en Europese golfers, waarbij de teams om een wisselbeker spelen. De editie 2001 zou oorspronkelijk doorgaan in september 2001, maar werd pas eind september dit jaar effectief georganiseerd. Maar dit doet niets terzake, wij vragen u enkel de naam van deze competitie.

(RYDER CUP)

6. (Varia/Personage)

Op 2 juni 1889 wordt in Wenen een man geboren, geen twee maanden na Adolf Hitler, wiens pad hij 40 jaar later op een vreemde manier zou kruisen. Herschmann-Chaim Steinschneider - want zo heette hij werkelijk - is de zoon van joodse theateracteurs en start zijn carrière als songwriter en tabloïd-journalist. Hij wordt entertainer, verandert zijn naam in deze die we vragen, en begint zich rond W.O.I te specialiseren in gedachtenlezen, hypnose en waarzeggerij. Hij leidt een onopvallend bestaan in Berlijn tot hij in 1932 de aandacht van de nazi's trekt door te voorspellen dat Hitler spoedig kanselier zou worden en later naar men zegt zelfs de Rijksdagbrand voorzag. Anderhalve maand na die brand wordt zijn door kogels doorzeefde lijk in een gracht gevonden, meer dan waarschijnlijk vermoord door diezelfde nazi's die hem liever kwijt dan rijk waren. Onder welke naam kennen wij deze man ?

(Erik Jan HANUSSEN)

7. (Literatuur)

Oostenrijks toneelschrijver, 1791-1872. Kenmerkend in zijn stukken is een weinig rechtlijnig verloop en een open einde. Hij probeerde het barokke drama te verzoenen met het klassieke drama van Weimar. Van zijn hand zijn "Die Ahnfrau", "Sappho", "Melusina", "Die Jüdin von Toledo" en "Der arme Spielmann". Over wie gaat het ?

(Franz GRILLPARZER)

8. (Film)

Vroeger gebeurde het wel eens meer dat een Amerikaanse regisseur een remake pleegde van een film van eigen bodem, maar het jongste decennium gaat men - waarschijnlijk als gevolg van de ideeënarmoede in Hollywood - hoe langer hoe meer te rade in Europa. U krijgt van ons twee Amerikaanse filmtitels met wat uitleg bij en u geeft ons het Europese origineel.

a)  In 1993 draaide regisseur Jon Amiel "Sommersby", waarin Richard Gere na de Secessieoorlog terugkeert naar zijn dorp en twijfels doet rijzen omtrent zijn ware identiteit, en daarmee in de huid kruipt van Gérard Depardieu die iets gelijkaardigs deed in het 16e-eeuwse Frankrijk in een film van Daniel Vigne uit 1981.

b)  Meer recent maakte Cameron Crowe met "Vanilla sky" zijn versie van een Spaanse film van Alejandro Amenábar. Penelope Cruz treedt op in allebei die films en de Spaanse titel geeft een leuke connotatie naar een andere film met Vanilla Sky-vedette Tom Cruise.

(a/ "Le retour de Martin Guerre"- b/ "Abre los ojos")

9. (Kunst & Kultuur)

De Italiaanse beeldhouwer die we zoeken leefde van 1757 tot 1822 en is één van de grondleggers van het neo-classicisme. Hij trekt naar Rome waar hij zich wegens zijn talent laat opmerken en nog geen dertig zijnde krijgt hij de opdracht voor de monumentale graftomben voor de pausen Clemens XIII en XIV, rechts op de fotokopie. Zijn latere oeuvre bestaat meer uit mythologische en voluptueuze beelden, zoals "Amor en Psyche", links op de kopie, en verder "Venus en Adonis", "Hebe" en de triomferende Perseus. Op het einde van zijn leven is hij nog directeur van de pauselijke musea. Zijn naam ?

(Antonio CANOVA)

10. (Muziek)

De layoutfirma die we zoeken bepaalde voor een groot deel mee het aangezicht van de popmuziek in de jaren '70. Ze stond namelijk in voor de grafisch vaak vernieuwende hoezen van tientallen elpees : Alan Parsons Project, Nice, Wishbone Ash, Led Zeppelin en zowat het complete oeuvre van 10 CC en Pink Floyd. "Cover design by ….." was in die tijd een begrip. Welke was die firma? U hoort een stukje uit die elpee met het wereldbekende prisma op de hoes.

(HIPGNOSIS)

REEKS 4

1. (Varia)

Brigitte Bardot, Catherine Deneuve en Inès de la Fressange gingen haar voor, maar weet u welke 24-jarige Française model heeft gestaan voor de huidige buste van Marianne en alzo in 36.000 Franse gemeentehuizen te bewonderen valt ? Ze was model voor o.a. Guess Jeans en voor de badpakkenspecial van Sports Illustrated en sierde de covers van zowat alle grote modebladen. recent is ze ook op het witte doek te zien, zoals bv. als Falbala in "Astérix et Obélix contre César".

(Laetitia CASTA)

2. (Aardrijkskunde)

We zoeken een berg, meer een uit de kluiten gewassen heuvel, in Israël, iets ten oosten van Nazareth. Op de koepelvormige top, 588 m hoog, staan een basiliek en een Franciscanenklooster. De berg wordt beschouwd als de plaats van de verheerlijking van Christus. Het is ook een stad in de Tsjechische Republiek, gelegen tussen Praag en ‡eske Budejovice, die haar naam heeft gegeven aan een radicale sekte van de hussieten. Tot slot hoort u haar ook nog zingen in het hierna volgende fragment. Hoe luidt de naam van berg, stad en zangeres ?

(TABOR)

3. (Geschiedenis)

We vragen de naam van het vorstenhuis dat gedurende een groot deel van de 15e en de 16e eeuw over het hertogdom Milaan regeerde. Francesco verdreef de Visconti's van de macht in 1447 en slaagde erin later Genua, Corsica en Bari aan het rijk toe te voegen. De meest illustere telg was Ludovico, die als het prototype geldt van de renaissance-vorst : wreed en tiranniek, maar tegelijk beschermer van kunsten en wetenschappen, die o.m. Leonardo da Vinci en Bramante naar zijn hof haalde. Hun immense paleis aan het einde van de Corso Sempione is thans museum.

(SFORZA)

4. (Wetenschap & Techniek)

Twee Scandinavische hoofdsteden hebben hun naam gegeven aan een chemisch element. Het ene heeft atoomnummer 72 en werd in 1923 geïdentificeerd. Het is een zilverachtig metaal met hoge glans, tamelijk week en gemakkelijk smeed- en pletbaar. Qua eigenschappen lijkt het sterk op zirkonium en komt dan ook meestal samen met laatstgenoemde in de natuur voor. Het wordt sporadisch gebruikt in regelstaven bij kerncentrales. Het andere heeft atoomnummer 67 en behoort tot de lanthaniden. Het heeft ongewone magnetische eigenschappen en is zeer moeilijk in zuivere vorm af te zonderen, waardoor het ook nauwelijks toepassingen vindt. Welke zijn die twee elementen ? Tip : ze beginnen met dezelfde letter en de naam van de stad in kwestie is niet noodzakelijk diegene waaronder we ze nu kennen. De volgorde tot slot is van geen belang.

(HAFNIUM - HOLMIUM)

5. (Sport)

De Spaanse wielrenners hebben blijkbaar door dat Raymond Poulidor decennia nadat hij de fiets aan de haak of de wilgen hing nog steeds wereldberoemd is en willen blijkbaar gretig in zijn voetspoor treden. Wij selecteerden voor u twee kandidaten.

Kandidaat A slaagde er dit jaar in twee weken na mekaar tweede te worden in een wedstrijd voor de wereldbeker : in Hamburg na Johan Museeuw, in Donostia - dat is San Sebastian voor Spaanstaligen - na Laurent Jalabert.

Kandidaat B deed nog beter. Hij won zelfs nog nooit een wedstrijd, maar was er in de Vuelta van dit jaar niet één keer maar drie keer zeer dicht bij. Drie keer tweede worden in een etappe van een grote ronde is misschien wel frustrerend, maar toch beter dan alle Belgen.

Graag in de juiste volgorde de namen van kandidaten A en B.

(a/ Igor ASTARLOA - b/ Luis PEREZ)

6. (Varia)

Met rum, suiker en citroensap of lime juice hebt u een daiquiri. Voeg er nog een twijgje munt bij en u hebt een andere Cubaanse drank, in de jaren '50 beroemd gemaakt door Ernest Hemingway. Welke is die drank ?

(MOJITO)

7. (Literatuur)

Frans schrijver, 1913-1979, een sterk geëngageerd en scherpzinnig waarnemer van de problemen van de moderne maatschappij : delinquente of onbegrepen jeugd in "Les innocents de Paris" en "Chiens perdus sans collier", priester-arbeiders en de werkende klasse in "Les saints vont en enfer", geweld in "Entre chiens et loups". Dezelfde thema's duiken ook op in zijn toneelwerk zoals in "Il est minuit, docteur Schweitzer". Zijn naam ?

(Gilbert CESBRON)

8. (Film)

Het woord dat we zoeken is een bedenksel van Alfred Hitchcock uit de jaren '30 en is sindsdien gemeengoed geworden in Hollywood. Het staat voor een voorwerp of ander plotelement dat bedoeld is om de aandacht van de kijker vast te houden of om het verhaal een bepaalde wending te geven. Eens dat gebeurd is heeft het voorwerp geen verder belang meer in het verdere verloop van de film. Hoe heet nu die term ?

(McGUFFIN)

9. (Kunst & Kultuur)

In de geschiedenis van het 20e-eeuwse meubeldesign neemt het oeuvre van dit koppel een centrale plaats in. Hijzelf begon als architect en bouwde in de jaren '30 enkele kerkjes, maar zal samen met zijn vrouw vooral bekend blijven als ontwerper van stoelen : de plywood chair uit 1945 op nr. 1, "La chaise" uit 1948, een zitobject annex sculptuur uit glasvezel, de metalen wire chair uit 1951 en de aluminium group chair en lounge chair, resp. op nr. 2 en 3, eveneens uit de jaren '50. Daarnaast produceerden zij tal van kortfilms, zoals "Powers of ten" uit 1968. Hoe heet dit duo, dat overleed in resp. 1978 en 1988 ?

(Charles & Ray EAMES)

10. (Muziek)

Italiaans componist, geboren in Lucca in 1854 en overleden in Milaan in 1893. Hij studeerde orgel, schreef een mis op zijn veertiende en gaf later les aan het Milanese conservatorium. Werken : de eerder genoemde mis, het symfonisch gedicht "Eno e Leandro" en de opera's "La Falce", "Elda", "Edemea", Loreley" en "La Wally". De aria uit deze laatste kwam centraal te staan in de film "Diva", gezongen door Wilhelmina Fernandez. De naam van deze componist ?

(Alfredo CATALANI)

REEKS 5

1. (Varia/Strips)

De buurman van Kiekeboe kent iedereen, juist : Vanderneffe. Ook Vanderneffe heeft een zoon en een dochter, speelkameraadjes van Konstantinopel. Hoe heten ze ?

(a/ JOEKSEL - b/ FROEFROE)

2. (Aardrijkskunde & Toerisme)

Twee maal vijf.

a)  Na de Normandische invasie van 1066 werd de verdediging van de Engelse Kanaalkust toevertrouwd aan een aantal havenstadjes, die in geval van gevaar schepen en manschappen dienden te leveren aan de Kroon en in ruil van zekere privileges genoten. Deze stadjes waren ten getale van vijf : Dover, Sandwich, Hythe, Romney en Hastings, waaraan later ook nog Rye en Winchelsea werden toegevoegd. Zij hadden een gemeenschappelijke gouverneur met als titel "Lord Warden of the ….." Deze titel bestaat officieel nog steeds en ook de stadjes worden nog steeds gezamenlijk aangeduid als de ….. Hoe luidt die naam ?

b) Aan de Ligurische kust, net ten westen van La Spezia, liggen ook vijf stadjes die steeds in één adem worden genoemd. Monterosso, Vernazza, Corniglia, Manarola en Riomaggiore liggen tegen steile kliffen genesteld, zijn slechts bereikbaar via smalle weggetjes vanuit het binnenland en vormen een centrum van wandeltoerisme. Hoe luidt hun verzamelnaam ?

(a/ CINQUE PORTS - b/ CINQUE TERRE)

3. (Geschiedenis)

In 530 v.C. volgde hij zijn vader Cyrus op als koning van Perzië, als telg van het geslacht der Achaemeniden. In 525 veroverde hij Egypte dank zij het verraad van de Griek Phanes in de slag bij Pelusium. Hij voerde nog enkele veldtochten tegen de Nubiërs en begon dan na zijn terugkeer in Memphis tekenen van krankzinnigheid te vertonen. Zo liet hij de leiders van de stad ter dood brengen en godenbeelden in de tempels verbranden en doodde hij zijn zuster Roxanne. In 522 moest hij naar Perzië terugkeren wegens de opstand van de magiër Gaumata, maar overleed tijdens de reis, vermoedelijk door zelfmoord. Wie was die koning ? Het schilderij uit de 15e eeuw op de fotokopie kan misschien helpen.

(Dat schilderij is van de hand van Gerard David en is getiteld "Het oordeel van CAMBYSES)

4. (Wetenschap & Techniek)

Wanneer het lichaam pijn gewaar wordt produceert het zelf een peptide dat qua structuur en werking sterke gelijkenissen vertoont met morfine en dan ook als bedoeling heeft die pijn te verzachten. Hoe heet die stof ?

(ENDORFINE) [= encefaline]

5. (Sport)

Een gokvraagje. In de meeste landen is voetbal de meest populaire sport. Niet zo in Bhutan, het kleine Himalayastaatje. Eigenlijk wordt er in Bhutan slechts één sporttak echt massaal beoefend. Dewelke ?

(BOOGSCHIETEN)

6. (Varia)

U kent ongetwijfeld allemaal de beruchte vaas uit de gestaltpsychologie, die u ook kan zien als twee naar elkaar toegekeerde gezichten. Deze figuur draagt de naam van de Deense psychiater die ze in het begin van de vorige eeuw voor het eerst voorstelde. Hoe luidt die naam ?

(Figuur van RUBIN)

7. (Literatuur)

Ze werd in 1931 in Den Haag geboren, studeerde geneeskunde en filosofie en was van 1973 tot 1988 hoogleraar criminologie in Nijmegen. In 1965 debuteerde ze met de roman "Een tevreden lach", waarin de aanvaarding van de eigen homoseksualiteit een belangrijke rol speelt. Later werk is o.m. "Het jongensuur", "De huilende libertijn", "De literaire salon", "De achtste scheppingsdag" en "De wereld van glas". Haar ware naam is Catharina Irma Dessaur, maar we kenner haar beter onder haar mannelijke pseudoniem. Hoe luidt dit laatste ?

(Andreas BURNIER)

8. (Film)

De man die we zoeken vond na zijn job als nieuwscameraman aan het Europese front tijdens W.O.II een gat in de markt als naaktfotograaf. Hij verzorgde een aantal centerfolds in Playboy's jonge jaren, trouwde met een playmate en stortte zich vervolgens op de film. "The immoral Mr. Teas" uit 1959 was de eerst softpornofilm die behoorlijk uit de kosten kwam. Daarna volgden prenten met weinig aan de verbeelding overlatende titels als "Wild gals of the naked west", "Mondo topless" en "Faster Pussycat ! Kill ! Kill!" (met uitroeptekens). Na zijn enorme succes met "Vixen" hadden ook de grote studio's geld geroken en voor 20th Century Fox maakte hij o.m. nog "Beyond the valley of the dolls" en "The seven minutes". Wie is deze Amerikaanse regisseur?

(Russ MEYER)

9. (Kunst & Kultuur)

Eerder dit jaar waren o.m. Norman Foster, Sigmar Polke en Jean-Luc Godard laureaat van de zgn. "Nobelprijzen van de kunst". Het gaat om een onderscheiding ter waarde van 15 miljoen yen die in 1989 in het leven werd geroepen door de Japanse Art Association, en dit in vijf categorieën: schilderkunst, beeldhouwkunst, architectuur, muziek en theater of film. Hoe heet die onderscheiding ?

(PRAEMIUM IMPERIALE)

10. (Muziek)

Eén van de grootste vertgenwoordigers van de joodse klezmermuziek is in 1949 in Tel Aviv geboren en heeft zich medio jaren '80 in ons land gevestigd. Ze triomfeert op tal van binnen- en buitenlandse podia met naast haar vaak zigeuner-violist Roby Lakatos. Wie is deze dame ?

(Myriam FUKS)

REEKS 6

1. (Varia/Personage)

De man die we zoeken werd in 1979 directeur van het Europese wetenschaps- en technologieprogramma FAST. In 1991 richtte hij de Lissabon-groep op, die werkte rond en een rapport uitbracht over grenzen aan de concurrentie. Zes jaar later stichtte hij het Internationale Comité voor een Mondiaal Watercontract, dat het zgn. "Watermanifest" publiceerde, dat hij op de recente wereldtop in Zuid-Afrika opnieuw voor het voetlicht bracht. Wie is die Italiaan, die aan de UCL ook nog over mondialisering en informatiemaatschappij doceert ?

(Riccardo PETRELLA)

2. (Aardrijkskunde)

De monding van de St.Lawrence wordt beheerst door een eiland, waarvan de Fransen al vroeg het strategisch belang inzagen en het in 1680 in bezit namen. U ziet het op het kaartje gesitueerd tussen Québec, New Brunswick en Newfoundland. Ook in de Amazonemonding ligt een eiland met een oppervlakte van 47.500 km², het grootste alluviale eiland ter wereld. Tot vóór de komst van de Europeanen kende het een bloeiende Indiaanse landbouwcultuur met een hoog ontwikkelde keramische kunst. Hoe heten die twee eilanden ?

(a/ ANTICOSTI Island - b/ Ilha de MARAJÓ)

3. (Geschiedenis)

Toen na de val van Napoleon in 1815 de grenzen binnen Europa opnieuw getekend werden deed zich een dispuut voor tussen Pruisen en het Koninkrijk der Nederlanden voor wat betreft de plaats Kelmis of La Calamine, in de huidige provincie Luik. Daar bevond zich namelijk een belangrijke zinkmijn, die geen van beide partijen in de handen van de andere wilde laten vallen. De oplossing werd gevonden door het gebied in de vorm van een taartpunt een aparte, neutrale status te geven onder het gezag van een Pruisische en een Nederlandse commissaris. Dit ministaatje bleef ook na de afscheuring van België in 1830 bestaan tot het na W.O. I definitief in ons koninkrijk werd opgenomen. Het gebied droeg de naam "Neutraal …..", waarbij de puntjes ook staan voor de gemeente links doorstreept en voor het gehucht van Kelmis rechts, eertijds op Nederlands en Pruisisch grondgebied gelegen. Hoe luidt nu die naam van neutraal gebied, gemeente en gehucht ?

(MORESNET)

4. (Wetenschap & Techniek)

De volgende plantengeslachten behoren alle tot één grote familie : affodil, aloë, hyacint, tulp, asperge. Welke is die familie ?

(LELIËN-familie)

5. (Sport)

Europa heeft zijn Grand Prix de l'Arc de Triomphe, de Verenigde Staten de Kentucky Derby, maar welke naar de stad waar hij gelopen wordt genaamde paardenrace is de belangrijkste drafwedstrijd in Australië ?

(MELBOURNE Cup)

6. (Varia)

Aanvankelijk was hij de beschermgod van de stad Babylon, maar Hammoerabi maakt hem in de 20e eeuw v.C. tot oppergod van het rijk. Hij gold als heer en schepper van de aarde. Hij was getrouwd met Zarpanitoe en had een viervoetige slangdraak als symbool. Wie was die god ?

(MARDOEK) [= Merodoch]

7. (Literatuur)

In volume moet het waarschijnlijk enkel de Mahabaratha als zijn meerdere erkennen, maar dit Tibetaanse epos omvat meer dan honderd volumes. Het is genaamd naar de hoofdfiguur, ….. van Ling, een goddelijke ridder, die de bekoringen ondergaat van het wereldlijke leven. Het bestaat uit verhalend proza, afgewisseld met epische ballades en poëzie. Hoe heet dat epos ?

(GESAR)

8. (Film)

De alleenheerschappij van Disney in het domein van de animafiefilm behoort definitief tot het verleden. Sinds het begin van de jaren '90 van de vorige eeuw zijn er twee geduchte concurrenten bijgekomen die qua technologische vernieuwing ver vooruit zijn op de nazaten van Ome Walt. De eerste is opgericht in 1994 door Steven Spielberg, Jeffrey Katzenberg en David Geffen en leverde ons "Antz" en "Shrek" af. De tweede, misschien iets minder bekend, ontstond toen Steve Jobs - jawel, die van Apple - de computeranimatieafdeling van George Lucas overnam. Van hen zijn, weliswaar in samenwerking met Disney, "Toy story", de allereerste lange animatiefilm waarbij allen nog computeranimatie aan te pas kwam, en verder "A bug's life" en "Monsters Inc." Hoe heten nu die twee studios' ?

(a/ DREAMWORKS - b/ PIXAR)

9. (Kunst & Kultuur)

Een tijgerhaai, een schaap en een halve koe en kalf op formol, de laatste getiteld "Mother and child devided", ziedaar enkele van de kunstwerken van een in 1965 in Bristol geboren artiest. Vegetariërs protesteren, maar onze man sleept er in 1995 wel de Turner Prize mee in de wacht. "Two fucking and two watching", een rottende koe en stier, wordt van een tentoonstelling in New York geweerd omdat de geur, wij citeren "might prompt vomiting among the visitors". Niet alle werk is evenwel van animale        aard ; zo is er bv. ook een complete apotheek volgestouwd met farmaceutische produkten, die een hele museumzaal vult. Kunst dus. Wie is nu deze Brit ?

(Damien HIRST)

10. (Muziek)

De blues kent men niet alleen in de Verenigde Staten, maar zowat overal waar men zich weemoedig kan voelen. In Griekenland kent men het als rebetikó, in Portugal als saudade. Hoe noemt men de Kaapverdische variant, wereldwijd bekend gemaakt door Cesaria Evora, die u hoort in het toepasselijke "Cabo Verde" ?

(MORNA)

REEKS 7

1. (Varia/Personage)

Ze is zes jaar oud wanneer ze zich ouderloos in een door de oorlog verwoest Europa bevindt. Ze leert overleven op straat, ontpopt zich tot bendeleidster en misdadigster met stijl en eindigt als geheim agente. Het personage waarover het gaat is evenwel fictief en werd in 1963 gecreëerd door Peter O'Donnell als cartoonfiguur in de Londense Evening Standard. Twee jaar later verschijnt O'Donnells eerste roman over onze juffrouw, met meer dan tien vervolgen. In 1966 gaf Monica Vitti er gestalte aan in een film van Joseph Losey. Hoe heet deze dame met naam en voornaam ?

(MODESTY BLAISE)

2. (Toerisme)

Meer dan honderd jaar geleden werd een scheepvaartlijn in dienst genomen die de belangrijkste stadjes aandoet langsheen de gehele kust van Noorwegen, van Bergen tot Kirkenes in het hoge noorden. Door het gebrek aan wegverbindingen langs die door fjorden doorsneden kust was en is het nog steeds een belangrijk transportmiddel om reizigers, post, levensmiddelen, zieken en wat al meer van de ene plaats naar de andere te brengen. De schepen zijn ook perfect uitgerust om als toerist het Noorse natuurschoon van op het water te bewonderen. Hoe heet nu die verbinding, die zoveel betekent als "snelle route" ?

(HURTIGRUTEN)

3. (Geschiedenis/Ontdekkingsreizen)

De Fransman die we zoeken en die leefde van 1701 tot 1774 was wiskundige van opleiding. In 1730 werd hij lid van de Académie Royale des Sciences, die hem in 1735 op expeditie naar Ecuador stuurde om er een lengtegraad ter hoogte van de evenaar op te meten. In 1743 zat het werk erop en keerde onze man huiswaarts, waarbij hij de eerste wetenschapper was die de gehele Amazone afvoer. Over wie hebben we het ?

(Charles-Marie DE LA CONDAMINE)

4. (Wetenschap & Techniek)

Diamantbewerking. Om tot een afgewerkte diamant te komen zijn er drie basisbewerkingen nodig. De eerste bestaat erin de ruwe steen van zoveel mogelijk onzuiverheden te ontdoen en hem zijn basisvorm te geven. Dat doet men door hem te klieven of te zagen. In de laatste fase worden de facetten aangebracht die de steen zijn schittering geven. Dat is het slijpen. Hoe noemt men nu de tweede bewerking, waarin men de steen zijn definitieve vorm geeft, bv. in het geval van een briljant ervoor zorgt dat hij mooi rond is ?

(SNIJDEN)

5. (Sport)

De kortste vraag van de avond : welke ploeg is regerend Belgisch kampioen handbal ?

(EYNATTEN)

6. (Varia)

Strips voor een iets rijper publiek. In 1946 debuteert in het tijdschrift "Bizarre" bijgevoegde juffrouw van de hand van tekenaar John Willie. Zij zal er haar hele carrière lang meestendeels vastgebonden en gekneveld bijliggen, -staan of -zitten. Hoe heet deze dame, bondage-fetisj avant-la-lettre ?

(GWENDOLINE)

7. (Literatuur)

De Antwerpenaar die we zoeken was achtereenvolgens beroepsofficier, boekhandelaar en vertaler en overleed in 1975, nauwelijks 43 jaar oud. In 1955 stond hij mee aan de wieg van Gard Sivik en later was hij een tijd voorzitter van het Pink Poets-genootschap. Zijn vaak hermetische poëzie is gekenmerkt door soberheid en pessimisme : "Het uur Marat", "De adem en ik", "Het masker man", "Mijn tegenstem". In 1976 werd hem postuum de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Poëzie toegekend. Wie bedoelen we ?

(Hugues PERNATH) [= Hugo Wouters]

8. (Film)

Toen Nino Rota in 1979 het tijdelijke met het eeuwige verwisselde werd zijn job als huiscomponist van Federico Fellini na een kort intermezzo overgenomen door een in 1946 geboren landgenoot. Deze laatste verzorgde de scores bij "Ginger e Fred", "Intervista" en "La voce della luna". Ook de muziek bij "Caro diario", "La vita è bella" en "La stanza del figlio" is van zijn hand. Van wie is die hand ?

(Nicola PIOVANI)

9. (Kunst & Kultuur)

De stad Bilbao heeft het afgelopen decennium niet op een peseta, resp. euro meer of minder gekeken om haar stadsbeeld te verfraaien en haar infrastructuur te updaten. Frank Gehry ontwierp het revolutionaire Guggenheim-Museum, Norman Foster tekende voor de metro en een in 1951 nabij Valencia geboren Spaans architect bouwde de gloednieuwe luchthaven. De man heeft zich echter vooral gespecialiseerd in treinstations : van zijn hand zijn de modernistische stations van Luzern, Zürich-Stadelhofen en Lissabon-Oriente, het TGV-station op de luchthaven van Lyon-Satolas en het nieuwe TGV-station van Luik-Guillemins. Daarnaast heeft hij een massa bruggen op zijn naam staan alsook het recente Milwaukee Art Museum. Wie is die architect ?

(Santiago CALATRAVA)

10. (Muziek)

Twee Nederlandstalige fragmenten uit de oude doos. Wie hoort u ?

(a/ RUM ("Een vrolijk lentelied"))

(b/ Jules DE CORTE ("Ik zou wel eens willen weten"))

REEKS 8

1. (Varia)

Ze mogen dan wel niet in de Nobelprijzen gevallen zijn, een aantal wetenschappers heeft begin vorige maand toch een alternatieve onderscheiding in de wacht gesleept, jaarlijks uitgereikt door het tijdschrift "Annals of Improbable Research" ofte "Annalen van Onwaarschijnlijk Onderzoek". Of de onderzoekers in kwestie daar zo blij mee waren valt te betwijfelen, want er wordt weliswaar serieus bedoeld maar volstrekt onzinnig en/of overbodig researchwerk mee bekroond. Enkele voorbeelden : een methode om de oppervlakte van de huid van een levende olifant te meten, een onderzoek naar de mechanismen achter het ineenzakken van de schuimkraag op een glas bier en een studie naar de wijze waarop pluisjes in menselijke navels verzeilen. Hoe heet nu die onderscheiding ?

(IgNOBEL-prijs)

2. (Aardrijkskunde)

Eén van de meest strategische plaatsen in het Afghaanse conflict was en is nog steeds een drie kilometer lange tunnel op de belangrijke verkeersroute tussen Kaboel enerzijds en Mazar-e-Sharif en het hele noorden anderzijds. Hij doorsnijdt de Hindoekoesj-keten die noord- en zuid-Afghanistan scheidt, ligt op zo'n 4000 m boven zeeniveau en is daarmee de hoogst gelegen verbinding van die aard ter wereld. Hoe heet die tunnel en de gelijknamige bergpas ?

(SALANG-tunnel)

3. (Geschiedenis)

Vanaf 1896 waren de spanningen tussen de Verenigde Staten en Spanje langzaam opgelopen, en dan vooral rond het door laatstgenoemde land bezette Cuba. De trigger die de Spaans-Amerikaanse oorlog deed losbranden was de explosie op 15 februari 1898 van een Amerikaanse kruiser, die in de haven van Havana lag aangemeerd, die 260 mensenlevens eiste en waarvan de Spanjaarden de schuld werd gegeven. Hoe heette die kruiser ?

(USS MAINE)

4. (Wetenschap & Techniek)

Wanneer men van de sterren de logaritme van hun lichtkracht of absolute helderheid enerzijds afzet op de verticale as van een diagram en de logaritme van hun temperatuur op de horizontale as, dan blijkt dat sterren met een gelijke middellijn mooi op een rechte lijn liggen. Links onderaan vindt men de zgn. witte dwergen, rechts bovenaan de rode reuzen. Het diagram werd begin vorige eeuw opgesteld door een Deens en een Amerikaans astronoom, die er hun naam aan gaven. Hoe heet nu dat diagram, m.a.w. geef ons hun namen, die u wel allebei moet opgeven wil u punten kunnen verdienen.

(HERTZSPRUNG-RUSSELL-diagram)

5. (Sport)

De Monegask Albert Grimaldi, de Canadees Pierre Lüders en de Nederlander Arend Glas beoefenen of beoefenden dezelfde sporttak. Dewelke ?

(BOBSLEIGH)

6. (Varia)

In de loop van zijn 50-jarig bestaan heeft het Europees Parlement slechts twee vrouwelijke voorzitters gekend, allebei Françaises. De eerste bekleedde het ambt tussen 1979 en 1982, de tweede van 1999 tot 2002. Geef hun beider namen, uiteraard in de juiste volgorde.

(a/ Simone VEIL - b/ Nicole FONTAINE)

7. (Literatuur)

De zwarte Amerikaanse auteur die we zoeken creëerde een eveneens zwarte detective, Easy Rawlins, die figureerde in boeken als "Devil in a blue dress", "A red death", "White butterfly", "Black Betty", "A little yellow dog" en "Bad boy Bobby Brown". Zijn naam graag ?

(Walter MOSLEY)

8. (Film)

Ze is geboren in 1975 in Kiev als dochter van een Servische arts en een Russische toneelactrice. Ze was model voor Calvin Klein en L'Oréal en maakte haar filmdebuut in 1991 in "Return to the blue lagoon". In 1997 trouwde ze met regisseur Luc Besson, die haar castte in "The fifth element" en "Jeanne d'Arc". Daarna zagen we haar nog in o.m. "Zoolander" en "Resident evil". De naam van deze actrice ?

(Mila JOVOVICH)

9. (Kunst & Kultuur)

Tsjechisch schilder en graficus, 1871-1957, en één van de wegbereiders van de abstracte kunst. Aanvankelijk voorzag hij in zijn levensonderhoud als illustrator van boeken en satirische bladen en als affiche-ontwerper. Vanaf 1910 legde hij zich geheel toe op de schilderkunst ; hij verwerkte jugendstilmotieven in abstracte composities en wordt vanwege zijn kleurgebruik tot de orfisten gerekend. Twee thema's overheersen in zijn oeuvre : enerzijds cirkel- of spiraalvormige kleurvlakken, anderzijds verticale in elkaar lopende kleurstroken. Graag zijn naam.

(Frantisek KUPKA)

10. (Muziek)

Jazz, en nu eens geen Amerikaan maar een zuiderbuur, klarinettist, saxofonist en bandleader, geboren in 1923. Hij debuteert na de bevrijding in de kelders van het Quartier Latin en sticht zijn band "Les Lorientais", genoemd naar het hotel waar hij meestal optreedt. Hij is een spilfiguur in de New Orleans-revival en speelt o.m. samen met Sidney Bechet en Barney Bigard. In 1957 toert hij door Zuid-Amerika en in 1962 door de USSR. Misschien zegt dit alles u nog niet veel, maar mogelijk wel als we erbij vertellen dat onze man chirurg van beroep is of was. Wie bedoelen we ?

(Claude LUTER)

REEKS 9

1. (Varia/Personage)

Dat Yuri Gagarin en Frank De Winne rondjes om de aarde hebben kunnen draaien hebben ze te danken aan een in 1906 geboren Russisch ingenieur. In de jaren '30 leidde hij de Sovjet-tegenhanger van het Jet Propulsion Laboratory en ontwierp hij het eerste Russische straalvliegtuig, vooraleer ook hij door Stalin naar de Goelag werd gestuurd. O.m. Sergei Tupolev kon Stalin ervan overtuigen dat 's mans capaciteiten misschien nuttiger konden aangewend worden in de strijd tegen de nazi-vijand dan als mijnwerker in Siberië en hij werd opnieuw aan lucht- en ruimtevaartonderzoek gezet. In 1953 startte hij de ontwikkeling van de R7, de eerste intercontinentale ballistische raket, die op 4 oktober 1957 Spoetnik I in de ruimte bracht. In de race met de Verenigde Staten boekte hij successen met de eerste kosmonaut en de eerste maanlandingen, maar hij overleed onverwacht op 14 januari 1966 als gevolg van een fout gelopen routine-operatie. Wie was die vader van de Russische ruimtevaart ?

(Sergei KOROLEV)

2. (Aardrijkskunde)

We vragen de naam van de grote Hongaarse laagvlakte die zich uitstrekt in het zuiden en oosten van het land en méér dan de helft van de Hongaarse oppervlakte beslaat. In het zuidwesten reikt ze tot aan het Balatonmeer, in het oosten grenst ze aan de uitlopers van de Transsylvanische Alpen. Het is van oorsprong een binnenzee met een droog vastelandsklimaat. Hoe heet die vlakte? Let wel : we vragen niet naar "poesta", dat is de benaming voor het soort landschap, maar wel naar de geografische naam.

(ALFÖLD)

3. (Geschiedenis)

Hoe luidt de naam van de Arabische dynastie die van 909 tot 1177 over Noord-Afrika en vanaf 969 ook over Egypte heerste ? Kairo werd de nieuwe hoofdstad, waar kunst en architectuur een hoogtepunt beleefden met o.m. de bouw van de Al-Azhar-moskee.

(FATIMIDEN)

4. (Wetenschap & Techniek)

Antilopesoort voorkomend op het Arabisch schiereiland en in Noordoost-Afrika, heden ten dage op de lijst van de bedreigde diersoorten geplaatst. De Arabische variant, die bijna is uitgestorven, is wit, met bruin tot zwarte poten en witte enkelbanden. De Afrikaanse is groter en grijsbruin van kleur met een witte onderbuik. Meest opvallende kenmerk zijn de lange en smalle horens, die tot 1,20 m lang kunnen worden en zonder moeite een aanvallende leeuw kunnen doorboren. Hoe heet dat bij het scrabbelen zeer interessante beest ?

(ORYX)

5. (Sport)

Snooker. Met een speler als Ronnie O'Sullivan kan men zich in elk tornooi aan een maximumbreak, een "one four seven" genoemd, verwachten. Toch is een dergelijke break erg zeldzaam. Het duurde lang vooraleer de eerste maximumbreak in een rechtstreeks op TV uitgezonden tornooi werd verwezenlijkt, en dat was door een Canadees die ook de eerste niet-Britse wereldkampioen werd. Wie ?

(Cliff THORBURN)

6. (Varia)

Bedevaartsoorden. De Maagd Maria kijkt niet op een jaartje meer of minder om ergens te verschijnen. In 1641 al hoorde marskramer Hendrik Busman op zijn tocht van Weze naar Geldern een stem die hem opdraagt op die plaats een kapel te bouwen. Als nuchtere Hollander schenkt hij daar aanvankelijk weinig aandacht aan maar als de stem blijft aandringen en zijn vrouw op de koop toe in de nacht oplichtende gedaanten waarneemt, incluis kapel, gaat hij overstag. Het resultaat is een bedevaartplaats op de huidige weg van Krefeld naar Kleve en Nijmegen. Eén van de meer recente verschijingen deed zich op 24 juni 1981 voor aan een zestal jongeren in een Bosnisch dorpje, dat op korte tijd eveneens uitgroeide tot een druk beklant Maria-oord. Graag de naam van beide plaatsen.

(a/ KEVELAER - b/ MEDJUGORJE)

7. (Literatuur)

Na een verblijf aan het hof van hertog Frederik II van Oostenrijk begon hij rond 1250 als vagant doorheen Noord-Duitsland te zwerven. Zijn minne- en dansliederen, de zgn. "Leiche", parodiëren de klassieke hoofse minnezang. In latere eeuwen werd hij de held van een legende waarin een ridder die zeven jaar met Venus heeft geleefd bij de paus vergiffenis gaat vragen, deze geweigerd wordt, maar uiteindelijk toch goed terechtkomt. In de 19e eeuw werd een opera aan hem gewijd. Wie was die middeleeuwse dichter ?

(TANNHÄUSER)

8. (Film)

Met zijn 2 m 10 zal hij veruit de langste Hollywoodacteur zijn. Geboren in 1948 in Den Haag studeerde hij af aan de Amsterdamse filmschool en vervolmaakte hij zich aan het American Film Institute in Los Angeles. Hij debuteerde in 1978 in "Sergeant Pepper's Lonely Hearts Club Band" en figureerde verder hoofdzakelijk in kleine - figuurlijk dan - bijrollen zoals in "Oblivion", "Men in black" en "The Addams Family", waar hij de rol van butler Lurch vertolkt. Hij was ook te zien als de reus in een aantal afleveringen van de TV-serie "Twin Peaks" en duikt op in de recente Vlaamse film "Science Fiction". Zijn naam graag ?

(Carel STRUYCKEN)

9. (Kunst & Kultuur)

Samen met Phidias wordt hij beschouwd als de belangrijkste klassieke Griekse beeldhouwer, levend in de 5e eeuw v.C. Hij heeft de proporties van het menselijk lichaam nauwkeurig berekend, ze in geschrift neergelegd en belichaamd in de beroemde bronzen speerdrager, waarvan het origineel helaas is verdwenen maar waarvan nog tal van kopieën bestaan. In dezelfde stijl zijn de gewonde amazone, rechts op de fotokopie, en de diadoumenos, een jongeman met een overwinningskrans om het hoofd. Eveneens verloren gegeaan is zijn goud en ivoren Herabeeld voor de tempel in Argolis. Wie bedoelen we ?

(POLYKLEITOS)

10. (Muziek)

Tweemaal Deutsche Welle uit het new wave-tijdperk eind seventies, begin eighties.

(a/ FEHLFARBEN ("Ein Jahr (es geht voran)")

(b/ Andres DORAU und die Marinas ("Fred vom Jupiter")

REEKS 10

1. (Varia)

Oorspronkelijk was het de verzamelnaam van een aantal semi-nomadische stammen die zich vanaf ca. 900 v.C. in Babylonië vestigden. In het Oude Testament worden ze trouwens soms gelijk gesteld met de Babyloniërs. Het is daarnaast een met Rome geünieerde christelijke kerkgemeenschap met zo'n 200.000 leden, een eigen patriarch die in Bagdad resideert en een aantal kloostergemeenschappen. Iraaks vice-premier Tareq Aziz behoort ertoe. Hoe heet die volks- of geloofsgemeenschap ?

(CHALDEEËRS)

2. (Aardrijkskunde & Toerisme)

Een mediterraans-Italiaans ogend stadje aan de kust van Wales. Dat is het resultaat van een visie waaraan de architect sir Clough Williams-Ellis tussen 1925 en 1975 gewerkt heeft. Campanile en Pantheon domineren de centrale piazza. Hoe heet dat stadje in het graafschap Gwynedd, zo'n 35 km ten zuiden van Caernarfon ? In de jaren '60 vormde het het decor voor de TV-serie "The prisoner".

(PORTMEIRION)

3. (Geschiedenis)

Koninklijke maîtresses.

a)  De eerste was een Galicische hofdame van de echtgenote van kroonprins Pedro van Portugal, die jarenlang een verhouding had met deze laatste. Deze liaison was een doorn in het oog van het hof en in 1355 werd ze in Coimbra vermoord. Toen Pedro in 1357 koning werd liet hij het stoffelijk overschot van zijn minnares in een lijkstoet overbrengen naar het klooster van Alcobaça, waar ze nu nog ligt in een prachtige graftombe tegenover de zijne.

b)  Nummer twee was een Ierse, dochter van een Schotse officier en een creoolse moeder, die in 1846 als Spaanse zangeres optrad in München. Daar werd zij de maîtresse van Ludwig I van Beieren, die haar de titel schonk van gravin van Landsfeld. Ze werd de oorzaak van Ludwigs val en werd verbannen naar Parijs, waar ze opnieuw schandaal schopte door er een danser neer te steken.

Graag naam en voornaam van beide dames.

(a/ INES DE CASTRO - b/ LOLA MONTEZ)

4. (Wetenschap & Techniek)

Duits wiskundige, geboren in 1826 en nauwelijks 40 jaar geworden. Hij ontwikkelde het door Leibniz geïntroduceerde integraalbegrip en kan als de grondlegger beschouwd worden van de theorie der algebraïsche functies. Daarnaast voerde hij een speciale, naar hem genoemde, elliptische en niet-euclidische meetkunde in, gebaseerd op het boloppervlak. Wie bedoelen we ?

(Georg Friedrich Bernhard RIEMANN)

5. (Sport)

Tennis. Pistol Pete Sampras zette op de recente US Open een onverwacht sterke prestatie neer. In de finale vertrok hij als een sneltrein om daarna diesel André Agassi net genoeg weerwerk te bieden om in vier sets te winnen. In de kwartfinales gebruikte Sampras dezelfde tactiek om in drie sets een jonge landgenoot van het kastje naar de muur te spelen. Wie werd op deze wijze door Sampras uit het tornooi gespeeld ?

(Andy RODDICK)

6. (Varia)

Wij laten u twee fragmenten horen van twee groepen en u vertelt ons wie het verband is tussen beide, en dat verband moet u niet in de muziek gaan zoeken.

(a/ was Soft Machine, titel van een roman van William BURROUGHS, b/ was Steely Dan, de befaamde kunstpenis uit "The naked lunch" van diezelfde Burroughs)

7. (Literatuur)

Raymond Chandler had Philip Marlowe, Mickey Spillane Mike Hammer, en ook Godfried Bomans creëerde in 1947 zijn detective, zij het dan parodiërend, in "De avonturen van ….." Hoe luiden diens naam en voornaam ?

(BILL CLIFFORD)

8. (Film)

Op de Olympische Winterspelen van 1988 in Calgary maakt een Jamaicaans team zijn debuut in het bobsleeën. Zij behalen geen medaille, maar dat wist u uiteraard. Dit gegeven lag aan de grondslag van een Amerikaanse film uit 1993 van de hand van John Turtletaub, met John Candy in één van zijn laatste rollen als de coach. Kent u ook de titel van die film ?

 ("Cool runnings")

9. (Kunst & Kultuur)

Hij is één van de toonaangevende fotografen van de afgelopen decennia en ook actief in de film, waarin hij in 1988 een prijs in de wacht sleepte voor de documentaire "Let's get lost". Ook in de jaren '90 draaide hij videoclips voor o.a. de Pet Shop Boys en Chris Isaak. Deze laatste kende hij reeds eerder als model voor Calvin Klein, voor wie hij de veelbesproken reclamecampagne fotografeerde. Wie is deze Amerikaan ?

(Bruce WEBER)

10. (Muziek)

Twee klassieke stukken. Eerst een symfonische suite uit 1888 van de hand van een Rus, daarna de ouverture van een Italiaanse opera uit 1823. Beide titels hebt u eerder vanavond al eens gehoord. Wij vragen de respectievelijke componisten.

(a/ RIMSKI-KORSAKOV ("Sheherezade")

(b/ ROSSINI ("Semiramis")

REEKS 11

1. (Varia/Personage)

In januari 1936 ontmoet Pablo Picasso op het terras van het Parijse café Les Deux Magots een jonge donkerogige schoonheid, dochter van een Joegoslavische vader en een Franse moeder. Zij zal Marie-Thérèse Walter opzij dringen en gedurende negen jaar Picasso's maîtresse worden. Op Picasso's advies begint ze zelf ook te schilderen, maar ze zal vooral naam maken als fotografe en bekend worden van de fotoreeks die ze wijdde aan de ontstaansgeschiedenis van "Guernica". Picasso wijdt tal van tekeningen en doeken aan haar, zoals "Femme qui pleure". Wie was die vrouw, die in 1997 overleed ?

(Dora Markovich, beter bekend als Dora MAAR)

2. (Aardrijkskunde)

Landennamen.

a)  Welk Latijns-Amerikaans land heeft zijn naam te danken aan het feit dat de Spanjaarden er bij aankomst lokale indianen aantroffen in paalwoningen met daartussen een kanalenstelsel en dat deze vonden dat het geheel wel wat op Venetië in het klein leek ?

b)  Welk Afrikaans land heeft zijn naam te danken aan de vele steurgarnalen die de Portugezen er bij de ontdekking van het gebied op het einde van de 15e eeuw aantroffen ?

(a/ Klein Venetië in het Spaans is VENEZUELA)

(b/ die garnalen heten in het Portugees camaráes en het land dus KAMEROEN)

3. (Geschiedenis)

In opdracht van Adolf Hitler begon in 1933 een Duits ingenieur met de aanleg van de Reichsautobahnen. In 1938 werd hem de bouw van de Westwall toevertrouwd, waarvoor hij de naar hem genoemde organisatie op poten zette. In maart 1940 werd hij tot minister van bewapening benoemd - wij vermoeden zowel in de militaire zin van het woord als in die van chef van de betonijzers - maar twee jaar later kwam hij om het leven bij een vliegtuigongeval. De organisatie in kwestie zou uitgroeien tot een reusachtig, militair gedrild arbeidsleger dat alle grote bouwwerken voor de nazi's, waaronder de Atlantikwall, zou uitvoeren. Hoe heette die ingenieur, respectievelijk organisatie ?

(Organisation-TODT)

4. (Wetenschap & Techniek)

In 1832 beschreef een Britse arts, die tien jaar daarvoor de stethoscoop in Engeland had ingevoerd, als eerste een kwaadaardige woekering van het lymfatische weefsel, meestal met lymfklierzwellingen als eerste symptoom. Welke is die naar hem genoemde ziekte, officieel lymphogranuloma malignum, en waarvan de oorzaak nog steeds niet helemaal gekend is ?

(Ziekte van HODGKIN)

5. (Sport)

Op de recente Europese atletiekkampioenschappen bleken heel wat Afrikaanse atleten plotseling over paspoorten van Europese landen te beschikken om zodanig deze landen meer sportieve glorie te bezorgen. Zo ook de dame die de 100 m horden won en die tot vlak vóór deze kampioenschappen de Nigeriaanse nationaliteit bezat. Over wie gaat het ?

(Glory ALOZIE)

6. (Varia/Strips)

Beide heren op de fotokopie zijn collega's in het vak, namelijk burgemeester. Van respectievelijk welk dorp ? Let goed op het onderscheid tussen beide antwoorden.

(a/ ROMMELGEM - b/ ROMMELDAM)

7. (Literatuur)

Frans auteur van blijspelen en komische eenakters, 1862-1921, met wie de vaudeville een hoogtepunt bereikte. Maatstaf voor zijn wereld is het mondaine Parijse leven. Fatsoen en snobisme worden doorgeprikt, de bourgeoisie van de derde republiek wordt in haar hemd gezet. Enkele werken : "Chat en poche", "On purge bébé", "La dame de chez Maxim's", "L'hôtel du libre échange". Ook zijn vader was schrijver, die in 1858 met de naturalistische roman "Fanny" behoorlijk succes boekte. Wie bedoelen we ?

(Georges FEYDEAU)

8. (Film)

De man die we zoeken werd geboren in 1930 in Barcelona en overleed in 1992. Na studies aan de universiteit van Havana vervolmaakte hij zich verder in de cinema in New York. Begin jaren '60 verhuisde hij naar Parijs, begon te werken met regisseurs als Eric Rohmer en François Truffaut en verwierf zich gaandeweg een reputatie als één van de meest talentvolle filmfotografen - dit is de laatste van ons trio fotografen. Deze carrière culmineerde in 1978 met een oscar voor "Days of heaven". Andere bekende prenten waarvoor hij de fotografie verzorgde zijn "Kramer vs Kramer", "Le dernier métro", "Sophie's choice" en "Places in the heart". Wie ?

(Nestor ALMENDROS)

9. (Kunst & Kultuur)

Eén van de belangrijkste hedendaagse figuratieve schilders werd in 1922 in Berlijn geboren en kwam met zijn familie in 1933 naar Engeland. Zij specialiteit zijn naakten en portretten, vaak van familieleden of bekenden, en steeds in een harde, hyperrealistische stijl. Bovenaan de fotokopie ziet u "Girl with a white dog", linksonder "Naked girl asleep". Onlangs kreeg onze man nog de opdracht tot het maken van een officieel portret van Elizabeth. De kritiek was vernietigend, en ook de queen zelf was naar het schijnt not very amused. Wie is deze Britse schilder en kleinzoon van zijn beroemde grootvader ?

(Lucian FREUD)

10. (Muziek)

Ze werd geboren in een volkswijk even buiten Lima en brak internationaal door in 1995 met het zo dadelijk te horen gebrachte "Maria Lando" op David Byrne's "The soul of black Peru". Sindsdien is ze de bekendste vertolker van de volksmuziek van haar geboorteland met albums als "Vestida de vida" en "Eco de sombras". Wie is deze Afro-Peruviaanse zangeres ?

(Susana BACA)

REEKS 12

1. (Varia/Mythologie)

Hij was de zoon van Thrudgelmir en stamvader van de vorstreuzen. Toen in de grote strijd tussen de reuzen en de goden het hele geslacht op hemzelf na werd verzwolgen in het bloed van Ymir ontsnapte hij naar het uiteinde van de aarde en stichtte er een nieuw rijk, Jotunheim, en een nieuw geslacht van reuzen. Wie is die oud-Noorse mythologische figuur ?

(BERGELMIR)

2. (Aardrijkskunde)

Van rivieren zonder bron naar rivieren zonder monding. De eerste is zo'n 1800 km lang, ontspringt in Angola als de Cubango, vormt in haar middenloop de grens tussen Angola en Namibië en eindigt haar bestaan in het noordwesten van Botswana als een grote moerasdelta. De tweede ontstaat door samenvloeiing van de Jarkant-Darja, de Hotan-Darja en de Aksoe-Darja, die ontspringen in de uitlopers van de Himalaya, stroomt vervolgens langs de noordrand van de Taklamakan-woestijn in het Chinese Sinkiang-Oejgoer om te verdwijnen in de moerassen nabij Lop Nor. Welke zijn die twee rivieren ?

(a/ OKAVANGO - b/ TARIM)

3. (Geschiedenis)

Op 14 juli mislukte Maxime Brunerie in zijn opzet om Jacques Chirac naar de eeuwige Elyzeese Velden te sturen. Een voorganger van Chirac bracht het er op 7 mei 1932 slechter vanaf toen hij werd vermoord door de Russische emigrant Gorgoelov. Wie was die Franse president, in 1931 tot staatshoofd verkozen ?

(Paul DOUMER)

4. (Wetenschap & Techniek)

In 1933 emigreerde hij naar Groot-Brittannië, waar hij onderzoek verrichtte in de kernfysica. In 1938 trok hij naar de Verenigde Staten, waar hij aan Columbia University zijn werk verder zette. Hij was het die in 1939 Albert Einstein kon overtuigen van het dreigende gevaar van een Duitse kernbom en die de door Einstein ondertekende en aan president Roosevelt gerichte brief opstelde met het dringende verzoek om ook aan Amerikaanse zijde dergelijk wapen te ontwikkelen. Samen met Enrico Fermi werd hij daarna dan ook belast met de uitwerking van dit project. Wie was die in 1964 overleden Hongaarse natuurkundige, sinds 1943 Amerikaans staatsburger ?

(Leo SZILARD)

5. (Sport)

U vroeg zich al af waar ze bleef : de autosportvraag. Een Limburger en een Westvlaming probeerden dit jaar tevergeefs een vaste plaats als rijder of testpiloot te versieren bij Minardi. Wij vragen u in volgorde

a)  de man uit Bree die begin dit jaar meende dat hij enkel voldoende budget moest aanbrengen om naast Alexander Yoong met Minardi het wereldkampioenschap Formule-1 te rijden maar ondertussen verkast is naar het in Spanje gebaseerde Formule Nissan-kampioenschap.

b)  de man uit Ieper die voor European Minardi in enkele Formule 3000-races uitkwam en na de verkoop van dat team aan Coloni weliswaar zijn zitje verloor, maar die ondertussen reeds tweemaal tests met de Minardi Formule-1 reed.

(a/ Bas LEINDERS - b/ David SAELENS)

6. (Varia)

Zo'n 50 km ten westen van Walcheren ligt op de bodem van de Noordzee het wrak van een Nederlands passagiersschip dat in maart 1916 door een Duitse U-boot werd getorpedeerd en dat volgens hardnekkige geruchten goud en juwelen van de Duitse keizer zou hebben vervoerd. Ofwel was de Duitse legerleiding razend dat de keizer zijn bezittingen heimelijk in veiligheid wilde brengen, ofwel wou ze verhinderen dat ze in Britse handen zouden vallen. Even aannemelijk is natuurlijk dat er zich helemaal niets van die aard aan boord bevond. Hoe heette nu dat schip, ook nog voetbalploeg in de Antwerpse 2e Provinciale ?

(TUBANTIA)

7. (Literatuur)

Russisch schrijver van joodse afkomst, geboren in 1894. Hij was verbonden aan het Volkscommissariaat voor Onderwijs en nam als cavalerie-officier deel aan een veldtocht tegen Polen in 1920. In die jaren ontstaan de verhalen die eerst in kranten en tijdschriften worden gepubliceerd en later worden gebundeld onder de titel "Rode ruiterij". Na 1926 raakt hij steeds meer uit de gratie wegens zijn kritiek op Stalin en het niet vervullen van zijn sociale opdracht als schrijver. In mei 1939 wordt hij gearresteerd en terechtgesteld in maart 1941. Van zijn hand zijn ook nog "Verhalen uit Odessa", "De zonsondergang" en "Marja". Zijn naam ?

(Isaak BABEL)

8. (Film)

Geboren in Benin in 1964 verhuisde hij op 13-jarige leeftijd met zijn familie naar Parijs. Na zijn schoolperiode zwierf hij enige tijd doorheen de straten van de lichtstad vooraleer als model opgepikt te worden door Thierry Mugler. Vervolgens trok hij naar L.A. om er zijn kansen te wagen in de cinema en figureerde in een aantal videoclips van o.m. Madonna en Steve Winwood. Zijn doorbraak als acteur kwam er in 1997 als de rebelse slaaf Cinqué in Spielbergs "Amistad", en in "Gladiator" vertolkt hij de rol van Juba. De naam van deze acteur ?

(Djimon HOUNSOU)

9. (Kunst & Kultuur)

Italiaans designer, geboren in Milaan in 1931, en één van de typische exponenten van het post-modernisme. Voor hem is ieder object een uniek kunstwerk. Voor Memphis ontwierp hij stoelen en zetels waarvan je alleen al door ernaar te kijken pijn in je rug krijgt, voor Alessi tal van gebruiksvoorwerpen zoals de kurkentrekker op de fotokopie, en voor Swatch een serie bontgekleurde polshorloges. Ook als architect is hij actief ; samen met Coop Himmelblau en Philippe Starck tekende hij voor het gloednieuwe Groninger Museum. Wie bedoelen we ?

(Alessandro MENDINI)

10. (Muziek)

De band die we zoeken werd in 1992 opgericht door de Antwerpse conservatoriumstudenten Roel Van Camp, Han Stubbe en de gebroeders Lenski en de naam ervan stamt uit de literatuur. Ze debuteerden met de "Drieslagstelsels", gevolgd door de CD's "We need new animals" en "Life transmission". Hun muziek is een originele mix van klassiek, folk, gypsy, jazz, trance en nog een handvol andere stijlen. Welke is die groep die u hoort met "Hot shades" ?

(DIE ANARCHISTISCHE ABENDUNTERHALTUNG, maar met DAAU zijn we al dik tevreden)

* * * * *