De ontploffing van de hogedruk aardgasleiding in Gellingen op 30 juli 2004 heeft de directe aanleiding gevormd om de Civiele Veiligheid te reorganiseren.
Met de wet van 15 mei 2007 werd de start gegeven voor een nieuwe structuur van de brandweerorganisatie. Deze uitgebreide wet is in werking getreden met ingang van 1 januari 2015 en deelt België in in een aantal hulpverleningszones. Deze zones bezitten een eigen rechtspersoonlijkheid en zijn - hoewel nauw verbonden met de gemeenten - er juridisch van losgekoppeld.
Het principe van de snelste adequate hulp werd al sinds 2007 verplicht gemaakt: dit betekent dat wordt afgestapt van het beginsel van de territorialiteit, en dat het hulpcentrum 100 altijd de brandweerdienst zal sturen die het snelst ter plaatse kan zijn.
Naast het verbeteren van de hulpverlening aan de bevolking en het optimaliseren van de budgetten, moet de hervorming een beter werkkader bieden aan het personeel van de hulpdiensten (opleiding, werkprocedures, herwaardering van het statuut).
De provincie Antwerpen telt vijf hulpverleningszones; 15 gemeenten van de zuidkant van het arrondissement Turnhout vormen nu Brandweer Zone Kempen, gewoonlijk Brandweer Zone Kempen genaamd.
De brandweerdiensten van Balen, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Mol en Westerlo zijn hierin verenigd en vormen één organisatie, weliswaar met behoud van de bestaande kazernes (grijze zone op kaart). Zij beschermen de gemeenten Balen, Dessel, Geel, Grobbendonk, Herentals, Herenthout, Herselt, Hulshout, Laakdal, Meerhout, Mol, Olen, Retie, Vorselaar en Westerlo. De naam Kempen werd door de zoneraad gegeven om een gemakkelijk onderscheid te maken met de vier andere zones: Antwerpen, Rand, Taxandria en Rivierenland.
De hulpverleningszones zijn niet altijd congruent met de politiezones (omtrek blauw).
De gemeente Retie vormt samen met Arendonk en Ravels de politiezone Kempen Noord-Oost en strekt zich dus uit over twee hulpverleningszones van de brandweer. De overige politiezones vallen binnen de OPZ Kempen.
De zone wordt aangestuurd door verschillende organen die wettelijk zijn vastgelegd:
- de zoneraad (vergadering van alle vijftien burgemeesters met de zonecommandant)
- het zonecollege (vergadering van vijf burgemeesters van Herselt, Geel, Retie, Meerhout en Grobbendonk) en de zonecommandant)
- het managementteam (vergadering van zonecommandant met de hoogste beroepsofficieren, financieel beheerder, experten op juridisch en personeelsvlak)
- de technische commissie (vergadering van alle vroegere officieren-dienstchefs)
Zonecommandant is kol. Koen Bollen.
Voorzitter van de zone is sinds 20 juni 2016 burgemeester Luc Peetermans (Herselt), hij volgde burgemeester Jan Peeters (Herentals) op.
Ondervoorzitter van de zone is burgemeester Vera Celis (Geel).
Adres van de brandweer zone (maatschappelijke zetel) is Stelenseweg 92, 2440 Geel.