Liefdesgedigte

A.G. Visser

J.F.E. Celliers

Eugene Marais

C.L. Leipoldt

Sheila Cussons

Vergewe en vergeet

      Dat gij niet vergeet de dingen die uwe
         ogen gezien hebben  (Deuteronium 4:9)
 
Daar het 'n doringboompie 
vlak by die pad gestaan, 
waar lange ossespanne 
met sware vragte gaan. 
 
En eendag kom daarlanges 
'n ossewa verby,
wat met sy sware wiele 
dwars-oor die boompie ry. 

"Jy het mos, doringstruikie, 
my ander dag gekrap; 
en daarom het my wiele 
jou kroontjie platgetrap." 

Die ossewa verdwyn weer 
agter 'n heuweltop, 
en langsaam buig die boompie 
sy stammetjie weer op. 

Sy skoonheid was geskonde; 
sy bassies was geskeur; 
op een plek was die stammetjie 
so amper middeldeur. 

Maar tog het daardie boompie 
weer stadig reggekom, 
want oor sy wonde druppel 
die salf van eie gom. 

Ook het die loop van jare 
die wonde weggewis - 
net een plek bly 'n teken 
wat onuitwisbaar is. 

Die wonde word gesond weer 
as jare kom en gaan, 
maar daar die merk word groter 
en groei maar aldeur aan.

Die Godsbesluit

Voor die onheilswoning en
tussen die skaars-beblaarde
soetdorings staan, in droë aarde
maar lowergroen en blink van blad,
die wag-'n-bietjie langs die pad.

Wanneer ek naderkom dan sien
ek dorings krom en reg;
'k sien takke inmekaar gevleg.
En wil ek in die blare gryp
of aan die takke breek,
dan tas ek in 'n doringnes
wat vreeslik haak en steek.


Bo al u donker bome, o Heer,
groei my 'n enk'le reusboom uit:
dit is die wag-'n-bietjie-bos
van u besluit.
Van vers o skoon, so groen, so blink...
maar hoe verward
wanneer ek dieper kyk en dink
as wat 'n sondaar pas.
En steek ek dan my hande uit
na u besluit,
dan gryp ek in die dorings vas.

Die sfinks van Memfis

Die leeueliggaam le nog soos altyd
in diepe rus, tog klaar tot selfverweer.
Die mensehoof staar in die wereld neer
met klare blik en kalme oorwogenheid.

Hier het 'n hand die stugge blok graniet
tot pure lewe en geeskrag omskep.
Maar mees bewonder ek hoe, ongerep,
'n glimlag effens oor die lippe skiet.

Ek het begeerte om soos die Sfinks te wees:
om in die lewensdinge in te staar
met rus en erns, met krag en insig klaar,
en met die sagte glimlag allermees.

Hier styg die seevog uit die werleldmeer
en dryf onsienlik vertes ingemoet
wat seen ontvang, in skaarste of owervloed;
alleen op Aden daal geen druppel neer.

'n Strepiehuise oor asgrond heen getrek,
en hoog bo hul die berg, skerp uitgetand
en swart verkoold, nes uit 'n Sodomsbrand.
Dis Aden, dis die droef-verlate plek.

Hier sien ek nou 'n stukkie wereldwee,
hier staan ek voor 'n lotsgeheimenis:
daar's baie eerstes wat die laastes is...
Die dorste berge is naaste aan die see!

Nag op die see , digby Aden

Dis alles see en alles donkerheid,
soos toe die aarde woes en ledig was
en nag gesweef het oor die wereldplas.

Geen horison of ster is sigbaar meer;
geen teken waar die oog op af kan gaan;
ek hoor net teen die skip die golwe slaan.

Tog vaar hy immer voort, hy vaar nou blind,
die voorpunt teen die donkerte gerig.
Op die kompas alleen val bundels lig!

Repos ailleurs (Die rus is elders)

In die eensame veld
staan 'n tentjie klein,
en daarnaas in die skeemring
skuif die ligtende trein;
ek sien in die tentjie,
deur die oop gordyn,
'n tafel met bordjies
en glasies fyn,
wat sag in die lig
van die kersie skyn,
en ek dag: "Was ek net
in die tentjie klein,
ek sou tog so gelukkig syn."

Naas die eensame tent
staan 'n meisie klein,
in stomme bewond'ring
van die ligtende trein;
sy sien my geniet
my glansende wyn
en kost'like maal
by elektriese skyn;
en ek raai die gedagte
van die meisie klein:
"Ag, was ek maar net
in die vrolike trein,
ek sou tog o so gelukkig syn".

Ek wou so graag 'n liggie sien

Ek wou so graag 'n liggie sien
wanneer ek in my donker huis
snags ronddwaal, slapeloos van pyn;
'n ligskyf met hul beeld daarin,
of liewer nog, hul eie self
wat in die nagwaak my verskyn.

Ek sien dan soms 'n liggie op
die muur of in 'n donker hoek,
en- 'k voel my nes in wonderland.
Maar kyk ek goed dan is dit 'n
verdwaalde straaltjie van die maan
of van 'n straatlamp wat nog brand.

Ag, hoe wysheid tower met
sy x- en violet-lig in
die donnkerheid- hy kan nie vind
'n ligglans, meer verborge nog,
waarin verskyn die beelt'nis van
'n weggestorwe lieflingskind?

Ek vra... Intussen wyk die maan,
of skielik gaan die straatlamp uit,
en dis weer orals aaklig swart;
ek gaan na bed, moeg van die soek
en moeg van peins, met net die lamp
van my gelofie in my hart.

Ek wou my ganse digkuns waag

Ek wou my ganse digkuns waag
om al my hartpyn uit te klaag;
om in my klanke uit te se,
om soos in marmer vas te le
die beelt'nis van my pyn.

Maar nerens vind ek daardie marmer
waar ek die beelt'nis uit kan slaan;
en al my klanke is eind'loos armer
as wat ek ondergaan.

Nee, 'k sal nie waag om 't uit te se.
Nee, 'k gaan tot God wat weet, en le
vas op my hart my regterhand
en snik: "o God, dit b r a n d!"

O die pyn-gedagte

O Die pyn-gedagte: My kind is dood! . . .
dit brand soos 'n pyl in my.
Die mense sien daar niks nie van,
en die Here alleen die weet wat ek ly.

Die dae kom en die nagte gaan
die skadu's word lank en weer kort;
die drywerstem van my werk weerklink,
en ek gaan op my kruisweg voort.

Maar daar skiet aldeur 'n pyn in my hart,
so, dat my lewe se glans verdwyn;
Jou kind is dood met 'n vreeslike dood!
En – ek gryp my bors van die pyn.

O Die bliksemgedagte! . . . Ja, lieflingskind,
een straal het jou skone liggaam verskroei,
maar bliksemstrale sonder tal
laat my binneste brand en bloei.

Sy was so teer soos 'n vlindertjie,
sy't lugtig omheen geswerf;
'n asempie wind kon haar vlerkies breek
en – kyk watter dood moes sy sterf!

Hoe weinig die kinders wat so moet sterf,
dis een uit die tienduisend-tal,
en ag, dat dit sy was, en ek moes sien
dat sy dood in my arms val!

O Die pyn-gedagte: My kind is dood! . . .
dit brand soos 'n pyl in my;
die mense die sien daar niks nie van,
en die Here alleen die weet wat ek ly.

Daar is geen dood

      Daar is geen dood.
Wat lewe heet, is net die op en neer
as ons klein skuitjie al maar daal en klim;
en wat ons sterwe noem, is niks meer
as ons verdwyning op die gindse kim.

      Daar is geen dood.
Ons wat van lae strand dit sien, en speur
hoedat hul vaart die afstand reeds vergroot-
ons kan nie sien wat anderkant gebeur,
en daarom noem ons die verdwyning: dood.

      Daar is geen dood.
Ons lae standpunt is te laag en ver,
en hul ontseil ons sfeer van ruimte en tyd,
daarom word eindelik ons blik versper
wanneer hul roerpen stuur in die ewigheid.

O, die oggendstond op 'n boereplaas!

O, die oggendstond op 'n boereplaas!
Daar trek al op die eerste rook.
Hul het gistraand die graag beslis
wie of se beurt dit mëre is 
om ketel te kook. 
Die mëre-ster het opgegaan;
daarbinne roer al een;
daarbuite bly die rokie draai,
omdat daar nou geen windjie waai
deur vroeë mërewêreld heen. 

Die haan het op sy beul geblaas;
hy spring al van sy tak;
'n mens sal sê dat hy die baas
(so stap hy) is van die werf en plaas,
en die transport dra in sy sak. 

Hom volg sy vrind die kallekoen,
en oue towenaar:
hy worstel met sy slange, wat
hy nukrig teke in die pad
se stof, met duistre vlekgebaar.

Die kraalvee is al moeg gelê; 
hul rek die stramme lywe uit. 
Daar kom die kaffer ook al aan, 
wat koulik oor die douveld gaan 
en eers die kalwerhok ontsluit. 

Sy emmer ruis van pure musiek, 
so vloei dit nou uit volle speen;
musiek ook vir die kalfie als
hy kort-kort om sy moeder wals 
op nod onvaste horrelbeen. 

Maar kyk hoe staan die osse met 
groot oë naar die hek te tuur,
totdat die sware hinderpaal, 
word uit die mikstok uitgehaal,
waaraan hul saans hul lywe skuur. 

Die songaan op, die vee verdwyn. 
net in die onverstoorbre vert'
'n osse-span stap voor die ploeg,
en agteraan die man wat swoeg 
by 'n rukkeringe stert. 

Die mïre smelt weer met die dou,
die vrede alleen bly soos dit was. 
Net 'n hen spring van haar eiers af
met groot geraas, en die brakhond blaf
vir die enkele kuiergas.

Die os

Hoe rustig stap hy aan
die edel jukgediert!
hoe waggel hy die kop
met horings swaar gesierd,
en stewig ingestrop!

Hoe rustig stap hy aan
so sonder tuiggetooi,
met natte dowwe plof;
syn vel trek plooi op plooi
rondom die breë skof.

So stap hy rustig aan
vol kalme majesteit
en ongesmukte prag -
beeld van stilswyendheid
én selfbewuste krag.

Steeds stap hy rustig aan
met rustelose drang,
by kou en sonnegloed;
maar snags versnel syn gang
om dagversuim te boet.

Nog stap hy rustig aan
als dage kommervol
doen bleek en krul syn gras;
hy skeer die hardste pol
en suip die modderplas.

Stap, stap dan rustig aan
en deel die trekkerslot;
die skaarste en owervloed,
daar in die land, waar God
ook is vir osse goed!

Die tarentaal

Die kruiwawiel se skreeugeluid
kerm hy droefgeestig uit
terwyl die skeemring vinnig daal,
die tarentaal.

Hy soek - en dit is ook al laat -
vir hom 'n kameraad,
om in 'n boom die eensaamheid
en nag te slyt.

Sáám sal hul in 'n blinkblaarboom
half slaap, half waak, half droom,
en by die naadring van verderf,
alléén nie sterf.
*
Ek het gemik, en met die knal
het een dood neergeval;
die ander vlieg met wilde krag
wèg in die nag!

TOTIUS SE PSALMS

Psalm 8
 
Daar is geen land so ver of woes geleë,
geen strand, o Heer, of wilde waterweë,
geen hemelsfeer in die oneindigheid — 
of oral blink u Naam en majesteit. 
U het, o Heer, wat troon oor alle dinge,
uit kindertaal en stem van suigelinge
u mag gegrond, sodat die mens moet swyg
wat, hoog van hart, uit wraakbegeerte dreig. 

As ek, o Heer, u nagtelike hemel
daarbo aanskou, die tint- en glansgewemel;
hoe, deur U toeberei, die skugter maan
met stille gang oor sterrevelde gaan — 

wat is die mens dan dat U hom gedenk het,
die mensekind wat U so ryk beskenk het!
Met eer en heerlikheid is hy gekroon,
skaars minder as die eng’le om u troon. 

Ja, daar’s geen land so ver of woes geleë,
geen strand, o Heer, of wilde waterweë,
geen hemelsfeer in die oneindigheid — 
of oral blink u Naam en majesteit.


Psalm 23
 
Net soos ’n herder uittrek met sy skape
en hul laat neerlê in die veld van milde groen,
met sagte hand hul lei langs stille waters — 
so is die Heer, so het Hy ook aan my gedoen:
Hy laaf my siel en lei my swakke skrede
in vaste spoor van sy geregtighede.


Psalm 42
 
Soos ’n hert in dorre streke
skreeuend dors na die genot
van die helder waterbeke
skreeu my siel na U, O God!
Ja, my siel dors na die Heer,
na die Lewensbron; wanneer
sal ‘k, ná swerftog en benouing,
God weer sien in klare aanskouing?

'Totius' - Jacob Daniël du Toit
     (°Paarl, 21 Februarie 1877;  †Pretoria, 1 Julie 1953)