Afscheid nemen

Dikwijls werk ik  met de volgende rituele zinnen om mensen die scheiden te stimuleren en te ondersteunen om de juiste instelling, de juiste geesteshouding aan te nemen ten opzichte van elkaar.

Als het lukt met deze woorden afscheid te nemen van elkaar, is de kans op een ‘goede’ scheiding groot. Een scheiding die weliswaar pijn doet, maar niemand ziek maakt, niemand kraakt.

Scheiden online in België mogelijk

Justitie voert sinds de wet van 2007 op de ‘schuldloze’ echtscheiding promotie voor echtscheidingsbemiddeling. Johan Brees, advocaat en erkend bemiddelaar heeft een website waarmee koppels online hun echtscheidingsprocedure in gang zetten en ook afronden. Ze heet www.echtscheidingsbemiddeling.org Ze biedt daarvoor een volstrekt beveiligd platform. Ze werkt precies zoals de websites voor thuisbankieren. Kandidaten-scheiders melden zich aan, ze krijgen een paswoord en kunnen dan na betaling van een voorschot communiceren in een veilige digitale omgeving. Hun e-mailberichten kunnen niet gehackt worden.

De rechtbank van Hasselt werkt scheidingsbemiddeling ruim in de hand sinds september 2015 met een hele promotiecampagne. Elke familiale zaak stelt ze meteen een week uit, om de betrokkenen de gelegenheid te geven contact op te nemen met een bemiddelaar. Dat kan ertoe leiden een slopend echtscheidingsproces te voorkomen.

De klassieke bemiddeling vergt voor de bemiddelingsgesprekken een confrontatie van beide scheidende partners op het kantoor van de bemiddelaar of bij hen thuis. Bij online bemiddeling kunnen ze thuis een e-mailbericht schrijven. Daarop krijgt de verzender vanuit de beveiligde mailbox van de bemiddelaar een bericht met een voorstel van de andere partner waarover de eerste rustig kan nadenken of hij/zij het accepteert. De rol van de bemiddelaar is de echtscheiding tot een goed resultaat brengen waarbij beide partijen tevreden kunnen zijn. De online bemiddelaar kan advocaat zijn, maar ook een notaris of een psycholoog. Erkende bemiddelaars hebben een opleiding gevolgd en mogen documenten ondertekenen die bindende kracht hebben.

Kandidaat-scheiders kunnen los van elkaar het intake-formulier invullen. Het systeem registreert de punten waarover ze akkoord gaan, waarover ze licht van mening verschillen en ook de grote punten van onenigheid. Door die drievoudige filtering krijgt de bemiddelaar een klaar overzicht van overeenkomsten en knelpunten. Dat laat hem toe zich te concentreren op de thema’s die nog moeten worden opgelost.

Wat zijn de kosten van het online systeem? Een doorsnee echtscheiding via de rechtbank met onenigheid over de kinderen en over de verdeling en vereffening kost voor elke partner tussen de 3.000 en de 5.000 euro. Een echtscheiding door onderlinge toestemming via online bemiddeling kost zonder extra moeilijkheden ongeveer 1.000 euro.

G.D.

16-12-2015

Scheidingsonderzoek brengt de resultaten van bemiddeling bij echtscheiding

Zowat de helft van de scheidingskoppels die in bemiddeling gaan bereikt een overeenstemming die gehomologeerd wordt in een echtscheiding door onderlinge toestemming. Nog ongeveer 10 procent bereikt een gedeeltelijk akkoord en laat de rechtbank beslissen over de blijvende geschillen. Die cijfers werden naar voren gebracht door Sofie Vanassche van het Centrum voor Sociologisch Onderzoek van de KU Leuven tijdens een studiedag. De cijfers komen uit het grootschalig universitair onderzoek van 2009 tot 2010 toen 3.506 personen daarover ondervraagd werden.

Als het initiatief uitgaat van beide partners is er een grote kans op welslagen van de bemiddeling. Dat is ook zo als een notaris tot bemiddelaar wordt aangesteld en als er weinig conflictonderwerpen moeten worden opgelost. In die gevallen zijn er tussen de vier en de negen bemiddelingssessies nodig.
In het geheel is 55 procent tevreden over de bemiddeling en 22 procent ontevreden. 'Het bereiken van een akkoord is de cruciale voorspeller voor de tevredenheid over een bemiddeling. Wie zelf het initiatief nam tot de bemiddeling is er achteraf ook meer tevreden over', stelt Sofie Vanassche.

De bekendheid met de mogelijkheid om te laten bemiddelen bedraagt 63 procent, maar zowat 10 procent grijpt die kans. Mogelijk is dat lage cijfer toe te schrijven aan de vrees voor te grote inmenging in de privésfeer of dat bemiddeling als te betuttelend wordt beschouwd. 50 procent van de hoger opgeleiden kent het systeem, maar dat is slechts 45 procent voor de lager opgeleiden. 17 procent van de hoger opgeleiden gaan in bemiddeling, dat is slechts 7 procent voor de lager opgeleiden. Sofie Vanassche werpt daarbij op dat de gevolgen van echtscheiding nochtans zwaarder zijn voor de laag opgeleiden dan voor de hooggeschoolden. Sinds 2007 moet de rechter de betrokkenen wijzen op de mogelijkheid tot bemiddeling, maar 70 procent is op de hoogte van de bemiddeling via andere kanalen.

Bron: Agentschap Belga 11-6-2015

SCHEIDINGSBEMIDDELING - ADRESSEN

Ook bij scheidingen is het langzaam kantelen van de tijden duidelijk voelbaar. Steeds meer koppels menen dat als een scheiding dan echt onafwendbaar is, die scheiding zich even goed op een wat serenere, minzamere manier kan voltrekken. Echtscheiding door onderlinge toestemming laat dat toe. Het alternatief is een peperdure, langdurige en uitputtende veldslag. Het overleg dat moet leiden tot een gedegen scheidingsovereenkomst blijft een heikel proces, vaak precies wegens de onenigheden die tot de scheiding voeren. Scheidingsbemiddeling biedt hierbij mogelijk de oplossing. De bemiddelaar is hoewel hij buitenstaander is, méérzijdig betrokken en kan beide partners begeleiden in hun streven naar een perspectieven biedende stopzetting van hun relatie. Zo gescheiden wenkt een nieuw leven.

Vanwege de webmaster :

Een scheidingsbemiddelaar is een deskundige, onafhankelijke derde die probeert om samen met de scheidende partners de gevolgen van de scheiding in goed onderling overleg te regelen. Daarbij staan met name ook de belangen van de kinderen centraal. (Uit : Samen uit elkaar, Kosmos-Z&K Uitgevers Utrecht/Antwerpen 2002 p. 59)

Er zijn drie soorten scheidingsbemiddelaars :

1. psycholoog-scheidingsbemiddelaars,
2. notaris-scheidingsbemiddelaars,
3. advocaat-scheidingsbemiddelaars.

Een partij kan die scheidingsbemiddeling weigeren, maar een aantal rechters gebruiken hun gezag en terecht in het belang van de partijen om toch de scheidingsbemiddeling te aanvaarden.

SCHEIDINGSBEMIDDELAARS IN DE REGIO'S (vanuit de psychologische invalshoek)

Antwerpen
· Ann Van Leuven Tel. 03/455 22 69

Keerbergen (tot juni) -Rijmenam (vanaf juli 2004)
. Monique Van Eyken Tel. 0496/55 88 64
E-mail : monique_van_eyken@hotmail.com
Website : http://www.apart-bemiddelen.be/index.html

Ardennen (Residentieel)
· Manu De Schrijver Tel. 061/58 75 13

Brugge
· Gaby Tahon (Oceanos) - Tel. 050/39 37 65
· Katrien Van Gaever Tel. 050/33 25 61

Gent
· Wiennie Meeuws Tel. 09/252 52 15

Hasselt
· Marina Van Der Perre Tel. 011/57 45 45

Vlaamse Ardennen
· Marc Van Assche Tel. 055/45 65 70

Zuidelijk West-Vlaanderen
· Grietkin Hoet Tel. 051/55 55 27
· Marleen Louagie Tel. 057/21 98 54

(Bron : Geestkracht, Magazine voor vorming, natuur en gezondheid - oktober 2000 e.a.)

We verwijzen je ook naar de website van het Algemeen Welzijnswerk :
http://www.steunpunt.be waar je onder de rubriek adressen en onder het trefwoord scheidingsbemiddeling alle centra voor Algemeen Welzijnswerk kan vinden die in Vlaanderen aan (door de overheid erkende) bemiddeling doen.

ADVOCAAT-SCHEIDINGSBEMIDDELAARS IN BELGIE

Daarvoor verwijzen we naar een vrij recente website die ontstaan is vanuit Wallonië, die tweetalig is en ook het Nederlandstalig gedeelte van België bestrijkt.

Het webstekadres is :
http://www.mediationfamiliale.be

AANBEVELINGEN

Wij zijn in hoge mate voorstander om scheidingsbemiddeling in te roepen. Doorgaans is de communicatie tussen scheidende huwelijkspartners moeilijk of vaak onmogelijk geworden. Dan kunnen ze niet echt meer praten over de regeling van hun belangen. Daarom is hulp van buiten uit via scheidingsbemiddeling bijna onmisbaar. Wij bevelen die steun en directe hulp dan ook stellig aan. Toch waarschuwen wij onze lezers heel erg voor onkundige bemiddelaars. Ze lopen dik rond. Ze bepraten je zo gemakkelijk, maar hun efficiëntie blijkt na verloop van enkele sessies heel bedenkelijk. Daarom is het goed vooraleer je in bemiddeling gaat, je heel degelijk te informeren en heel bewust te zoeken naar bemiddelaars die hun job kennen en je effectief binnen een redelijke termijn, met slechts redelijke kosten en heel deskundig naar een EOT begeleiden. Verwacht van hen ook niet dat ze de beslissingen in jouw plaats nemen. Dat moet je in elk geval zelf doen. Zorg er wel voor dat je via je goed gekozen bemiddelaar inzicht krijgt in je problematiek, dat je streeft naar billijke oplossingen waarmee je innerlijk kan instemmen, zodat je er later ook nooit spijt hoeft over te krijgen.

G.D.

De notaris als scheidingsbemiddelaar

In de krant van 13 februari 2003 lezen we dat de Belgische notarissen nog dit jaar een "huis van bemiddeling" openen in Antwerpen. Dat zegt ook de Voorzitter van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat Karel Tobback in De Juristenkrant :

"Een bemiddelde oplossing voor een geschil is beter dan een rechterlijke uitspraak."

Door bemiddeling verwachten de notarissen o.m. partners die in een echtscheiding verwikkeld zijn toch tot een akkoord te brengen. Dat zou kunnen in de onderhandelingen naar een akte toe voor een echtscheiding door onderlinge toestemming, dat zou na de echtscheiding op grond van 2 jaar feitelijke scheiding en echtscheiding op bezwarende feiten bij de vereffening en verdeling van de huwgemeenschap. Zij zouden ook kunnen bemiddelen over de omgangsregeling in verband met de kinderen, maar dan in een vroeg stadium van het scheidingsverloop. Zij kunnen ook een handje toesteken om tot afspraken te komen over de onderhoudsuitkeringen. Ook in verband met de boedelverdeling bij echtscheiding of bij een erfenis. Daardoor voorkomen bemiddelende notarissen dure en langdurige procedures voor de rechtbank. Daarbij worden de steeds maar overbelaste rechtbanken zienderogen ontlast.

Tot dusver bemiddelden goed menende notarissen heel vaak spontaan in die materies, maar zij misten wel een professionele opleiding tot bemiddelaars. Vanaf 1999 tot nu en sinds de gelegaliseerde functie van bemiddelaar in het verschiet kwam, volgen ongeveer 160 notarissen die oplieiding. De Federatie van de Notarissen heeft de intentie die opleiding voor te stellen aan alle de 1.200 notarissen in het land.

Enkele opgeleide notaris-bemiddelaars gaan weldra van start met hun werkzaamheden in het eerste Huis van bemiddeling in Antwerpen. Mogelijk wordt dat initiatief gevolgd in andere steden. Het huis is niet gevestigd in een vaste notarispraktijk en biedt een "neutrale" omgeving aan om die bemiddeling ongehinderd te laten plaats grijpen. Het vertrouwen bij de notarissen dat bemiddeling tot oplossingen leidt van de voorgestelde problematieken, lijkt niet gering. Zo zegt Karel Tobback : "Bij een vonnis is er altijd een winnende en een verliezende partij. Beiden zijn niet meer geneigd om samen te werken. Bij een bemiddelde oplossing is samenwerking op de lange termijn wel nog mogelijk. Er is geen winnaar en geen verliezer. De voorwaarde is wel dat de partijen echt bereid zijn om tot een oplossing te komen."

En dan komt de aap uit de mouw. Bemiddeling is duur. Het zou gaan om een "arbeidsintensief proces", dat veel tijd en inspanningen vergt. Voorheen deden vooral bedrijven een beroep op een bemiddelaar, voor aangelegenheden van groot economisch belang. Nu willen de notarissen ook mediatie of bemiddeling propageren voor kleinere "familiegeschillen". Hier willen wij toch wel even een heel kritische stem laten klinken. Met de creatie van de erkende notaris-bemiddelaars is een nieuw kostenprobleem in het leven geroepen. Een notaris kan in feite zijn functie beperken tot iemand die enkel "akten" opstelt. Maar bijvoorbeeld in het proces van de onderhandelingen tussen partijen om tot een akte door onderlinge toestemming te komen met bemiddeling van een vroeger niet-opgeleide notaris kwam bij heel goed menende notarissen spontaan het aanbod om effectief en heel menselijk en dikwijls ook efficiënt te bemiddelen. Dat zou voortaan wel eens gedaan kunnen zijn. Een officiële notaris-bemiddelaar hangt aan zijn bemoeienissen misschien een duur kostenplaatje. Een ander voorbeeld van een dergelijke kostenheffing zou kunnen worden, dat de instrumenterende notaris die bij vonnis is aangesteld door de rechtbank bij een vereffening en verdeling na echtscheiding of bij een erfenis nu evenmin zijn diensten meer kosteloos aanbiedt in de overleg- en onderhandelngssessies, maar met een prijskaartje zwiert. Tot nu toe hoorden die diensten inbegrepen te zijn binnen het geheel van de procedure van vereffening en verdeling, terwijl nu extra zou moeten worden betaald.

Dat de notarissen ook denken aan hun "honoraria" of vergoedingen voor bemiddeling blijkt verder uit wat de Voorzitter van de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat zegt : "Daarom betreuren we dat de federale regering geen geld ter beschikking stelt om de bemiddeling in familiezaken een kans te geven. Een wet van 2001 maakt die vorm van bemiddeling mogelijk, maar de uitvoeringsbesluiten worden niet gepubliceerd, omdat er volgens de regering geen geld is." De heer Tobback verwijst hier naar de rechtbankgebonden bemiddeling bij echtscheiding waarover we het in de laatste alinea van het vorige artikel binnen deze Goudi-rubriek ook hadden. En hier gaat de Voorzitter wel de onbaatzuchtige toer op. Die geldmiddelen zouden dan niet bedoeld zijn voor de notarissen, maar als ondersteuning voor de sociale werkers die in dienst van een sociale instelling instaan voor bemiddelingsopdrachten. Hij zegt : "Bemiddeling is geen economische markt voor notarissen. De middelen moeten ten goede komen aan de professionelen uit de sociale sector die dagelijks tussen de mensen staan. We vragen geen zotte uitgaven, maar een klein budget waarmee de bemiddeling in familiezaken bescheiden van start kan gaan." Hier kunnen we de voorzitter echter niet volgen. Doelt hij hier werkelijk op de sociale werkers die een opleiding en een gecertificeerde afronding of erkenning van die opleiding hebben gekregen en die dan als andere categorie van bemiddelaars, de psycholoog-bemiddelaars, aan het werk zijn? Of toch ook aan de vergoedingen voor notaris-bemiddelaars ?

Die laatste veronderstelling zou de juiste zijn, als we de adjunct-kabinetschef Jan Vanderhaeghe, van het ministerie van Justitie, mogen geloven als hij verklaart dat de regering bereid zou zijn voor dat initiatief geld vrij te maken, als de notarissen een raming van het aantal zaken en de geschatte kosten opgeven.

In elk geval geloven wij vast dat bemiddeling in familiezaken een stevige toekomst in het verschiet krijgt. Of het nu gaat om bemiddeling door een psycholoog-bemiddelaar, een advocaat-bemiddelaar of een notaris-bemiddelaar, vereiste is dat de bemiddeling doeltreffend opgezet wordt en tot goede resultaten leidt. Dat hangt af van de bekwaamheid van de bemiddelaar zelf en die bekwaamheid spruit vaak niet enkel voort uit een vooropleiding - die kan er wel toe bijdragen - maar hangt vooral samen met de inzet, de sociale kwaliteiten en de humaniteit van de bemiddelaar. Kandidaten voor bemiddeling zorgen er dus liefst voor heel oplettend hun bemiddelaars te kiezen. Wij kennen een paar psycholoog-bemiddelaars die een bijzonder hoog slaagpercentage kunnen voorleggen.

Ghislain Duchâteau

Bron : "Als broer en zus bekvechten om de erfenis. Notarissen openen dit jaar eerste huis van bemiddeling", Filip Verhoest. De Standaard 13-2-2003

Website : http://www.notaris.be

Huizen van bemiddeling

Bemiddeling: alternatief om conflicten op te lossen

3 op de 4 echtscheidingen in ons land gebeuren met onderlinge toestemming. Toch ontstaan er vaak problemen. De bemiddeling kan hierbij helpen. Het is een constructieve manier om familiale of zakelijke conflicten op te lossen: het conflict wordt niet beslecht door een derde, maar het zijn de betrokken partijen die zelf een actieve rol spelen bij het vinden van een oplossing waarmee iedereen tevreden is. Dit alles gebeurt onder begeleiding van een getraind bemiddelaar. Sommige notarissen, advocaten en mensen uit de sociale sector hebben een speciale opleiding gevolgd in bemiddeling. Als 'erkend bemiddelaar' zijn zij uitstekend geplaatst om mensen te begeleiden. De bemiddelingsprocedure start met het zogenaamde 'intake-gesprek' - een inleidend gesprek met de bemiddelaar. De bereikte oplossing vindt zijn weerslag in een geschreven overeenkomst, de akte van echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT-akte).

Na Antwerpen opent op 2 maart 2006 ook het Huis van Bemiddeling in Leuven zijn deuren. Brugge en Gent en Hasselt volgen begin april.

Notarishuis Antwerpen, Koningin Elisabethlei 10
Notarishuis Brugge,  Spanjaardstraat 9
Notarishuis Gent, Notarisstraat 1
Notarishuis Hasselt,  Guffenslaan 25
Notarishuis Leuven, Bondgenotenlaan 134

Info op http://www.huizenvanbemiddeling.be
Infolijn : 02/550.16.90

Gratis infosessies in de Huizen van Bemiddeling

De Huizen zijn een initiatief van de Vlaamse notarissen. In Gent start het project i.s.m. de advocatuur en de sociale sector.

Tijdens maandelijkse infosessies wordt er toegelicht wat bemiddeling is, hoe ze verloopt, wat ze kost en wie erkend bemiddelaar is. Infosessie op elke eerste donderdag van de maand (niet in juli en augustus) om 19u.

De bemiddelaars

Heel wat notarissen, advocaten en mensen uit de sociale sector hebben een speciale opleiding gevolgd in bemiddeling. Zij zijn 'erkend bemiddelaar'. Dankzij hun opleiding en ervaring zijn zij uitstekend geplaatst om mensen te begeleiden bij het zoeken naar een oplossing voor hun conflicten.

Sinds 2001 hebben zo’n 360 Vlaamse notarissen en notariële medewerkers een speciale opleiding bemiddeling gevolgd.

Tijdens deze opleiding komen o.a. het beheersen en hanteren van conflicten aan bod en worden een aantal communicatietechnieken aangeleerd (actief luisteren, open vragen stellen, erkenning geven, observeren, feedback geven, …).

Hoe werkt bemiddeling?

Een bemiddelaar zal bij de start van de bemiddelingsprocedure beide partijen ontvangen voor een zogenaamd ‘intake-gesprek’ dat dient om info uit te wisselen. Zo wordt de bemiddelaar ingelicht over de partijen en hun probleem. De bemiddelaar zal de partijen info geven over het hoe en waarom van bemiddeling. Er wordt vastgesteld dat de partijen akkoord gaan over het feit dat er bemiddeld wordt, wat de bemiddeling inhoudt, waarover er bemiddeld zal worden en wat de werkafspraken zijn. Eventueel wordt dit op papier gezet. Pas dan kan de bemiddeling starten.

Verschillende stappen

Bemiddeling verloopt in verschillende stappen:

1.      situeren van het onderhandelingspunt;

2.      bekijken van de verschillende standpunten. De bemiddelaar zal trachten het gesprek tussen partijen opnieuw op gang te brengen of te bevorderen (o.a. via actief luisteren, bevragen, verwijten laten vertalen in wensen, ...) om zo onderliggende wensen en belangen te achterhalen

3.      als de belangen, wensen en bezorgdheden duidelijk zijn, gaat men op zoek naar alle mogelijke oplossingen;

4.      daarna wordt bekeken welke oplossingen kunnen voldoen aan de belangen en wensen die hiervoor naar boven zijn gekomen;

5.      een beslissing wordt genomen en concreet uitgewerkt;
6.      de bereikte oplossing vindt zijn weerslag in een geschreven overeenkomst.

Teksten in Budget en Recht 197-febr./maart 2008: Bemiddeling in familiezaken

Het tijdschrift Budget en Recht publiceert een bijzonder actueel artikel van L. Buelens en C. Koelman rond de bemiddeling bij (echt)scheiding. De tekst houdt rekening met de huidige situatie en met de nieuwe wet op de echtscheiding.

We halen enkele belangrijke gegevens aan uit het artikel:

- De bemiddelaar voert een aantal gesprekken met de bedoeling de praktische aspecten van een breuk tussen twee mensen in de beste omstandigheden te regelen. Buiten het gerecht om en zonder de strijd winnaar/ verliezer (schuldige/slachtoffer)
waar een rechtszaak in moeilijke gevallen in kan uitmonden.

- De bemiddeling gebeurt altijd op vrijwillige basis. Ofwel kiest een koppel er zelf voor, los van een rechtszaak ("vrijwillige bemiddeling"). Ofwel wordt de bemiddeling voorgesteld – lees goed: opleggen kan niet – in het kader van een rechtszaak ("gerechtelijke bemiddeling"). In beide gevallen is het mogelijk om het akkoord dat uit
de bus komt, bindend te maken.

- De bemiddelaar probeert in de loop van de gesprekken om de communicatie binnen een koppel te herstellen, zodat de betrokkenen zelf naar oplossingen kunnen gaan zoeken waarmee ze kunnen leven. Aangezien alles vooral draait rond de kinderen, het geld en de verdeling van de goederen, spitst het relationele confl ict binnen het koppel zich ook op die punten toe. Het is aan de bemiddelaar om een duidelijke
streep te trekken tussen de werkelijke belangen en de eventuele gevoelens van wrok.

- Het juridische aspect houdt in dat de bemiddelaar helpt bij de concrete invulling
van de regeling van de breuk. Hij moet zich ervan vergewissen of de oplossingen die worden voorgesteld, binnen het wettelijke kader blijven.

- Bij een breuk in een koppel zijn gemiddeld 5 tot 15 sessies van anderhalf
uur nodig, gespreid over een drietal maanden. Wanneer al een rechtszaak
hangende was, wordt die opgeschort. Elke partij kan op elk ogenblik een punt zetten achter de procedure, maar hij moet daar iedereen van op de hoogte brengen, indien mogelijk tijdens een sessie. Zo ook mag elke partij te allen tijde beslissen om de
draad voor de rechtbank weer op te pikken.

- Bij het begin verbinden de partijen zich er schriftelijk toe om niets uit de gesprekken te laten uitlekken en om wat werd gezegd, niet buiten de context van de bemiddeling tegen de andere uit te spelen. Alleen zo is een klimaat van vertrouwen mogelijk en kan een constructieve dialoog tot stand komen.

- Tijdens de eerste twee sessies proberen de partijen uit te stippelen voor welke concrete problemen een oplossing moet worden gezocht (verblijfsrecht van de kinderen, budget, bedrag van de alimentatie ...). De bemiddelaar van zijn kant probeert klaar te zien in de voorgeschiedenis van het koppel. Daarna ondertekenen de partijen een bemiddelingsprotocol waarin wordt samengevat waarover de bemiddeling
zal handelen.

- Daarna volgen nieuwe sessies, meestal twee per maand.

- Als de partijen het eens geraken, wordt een bemiddelingsakkoord uitgewerkt.
Ze kunnen dat desgewenst door de rechtbank laten homologeren (alleen mogelijk indien een erkende bemiddelaar werd ingeschakeld). De rechter gaat dan na of het akkoord niet strijdig is met de wet. Een gehomologeerd akkoord heeft dezelfde waarde als een rechterlijke uitspraak. ... Wanneer een van de partijen het akkoord naast zich
neerlegt, heeft de benadeelde partij het recht om, zonder dat hij daarvoor een rechtszaak moet aanspannen, de uitvoering van het akkoord bv. via een
gerechtsdeurwaarder te eisen.

- Als de bemiddeling met een sisser afloopt of slechts tot een gedeeltelijk akkoord leidt, kunnen de partijen een rechtszaak beginnen of hervatten voor het aspect dat nog moet worden geregeld.

- Een bemiddelaar bepaalt vrij zijn ereloon. Doorgaans komt het neer op € 40-50 per persoon en per sessie (voor 15 zittingen dus € 600-750 per persoon).
Dat is minder dan het gemiddelde ereloon voor een advocaat.

Voor meer informatie:

- Om een erkend bemiddelaar te vinden kunt u terecht bij de Federale Bemiddelingscommissie (Leuvenseplein 4, 1000 Brussel, 02 210 57 26;
www.bemiddeling-justitie.be), op de website www.advocaat.be (van de Orde van Vlaamse balies) of de Franstalige tegenhanger www.avocat.be, en op de website www.bemiddelinginfamiliezaken.be.
- Praktische Gids "De rechten van het paar", Uitgave Test-Aankoop 1-1-2004

Kind moet contact hebben met beide ouders

Peter Hoefnagels

ECHTSCHEIDING

Ruzie na scheiding mag geen reden zijn kinderen aan een van de ouders toe te wijzen. Een kind is het beste af als hij blijft omgaan met moeder én vader. Stel bemiddeling verplicht.

De rechten van biologische ouders, gehuwd en ongehuwd, zijn als mensenrecht neergelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (artikel 8) en het Burgerlijk Wetboek (Boek 1). Bij scheiding hebben ouders, dus ook degenen die niet gehuwd waren, recht op voortzetting van de relatie met hun kinderen. Omgang moet.

Omgang is in de wet wel goed geregeld, maar aan de toepassing mankeert nogal wat. De civielrechtelijke processtructuur, waarbij partijen elkaar bestrijden, is vrijwel steeds ongeschikt voor conflicten over kinderen. Zo'n procedure maakt de emotionele oorlog alleen maar erger. Bij tegengestelde belangen en emoties tussen de ouders is bemiddeling de enige uitweg.

Voor vaders zonder verblijfplaats is bij de Nederlandse rechter weinig recht te halen, als moeder-met-verblijfplaats niet wil meewerken aan de omgang. Dat komt niet alleen door 'zieligheidsdenken', maar ook omdat niet alle rechters de belangen van de kinderen goed zien. Rechters en raden denken vaak dat bij ouders die slecht communiceren het maar beter is dat kinderen geen contact meer hebben met vader, omdat ze dan 'rust' krijgen.

Dat is niet zo. Dan laten we het kind in de steek met vragen en frustraties, waarmee het nergens terechtkan. Het kind wil contact met beide ouders. En het kind wil minimaal dat ouders, zeker als ze gescheiden zijn, geen ruzie maken. Een ouder die daaraan niet voldoet, mishandelt het kind.

Het contact met ouders is een oerrecht, dat kinderen nooit mag worden ontzegd op grond van ruzie tussen ouders. Ouders zijn onuitwisbaar. Ouderverstoting en oudervervreemding veroorzaken geen rust, maar levenslange ongelukken. Kinderen lijden eronder als hun ouders 'moeilijk doen', strijden om dingen die de kinderen aangaan. Dat kan alleen maar verholpen worden door een deskundige bemiddeling. Eerst de emoties voorbij, dan de rede. Samen aan tafel.

Gelukkig benoemt de rechter steeds vaker een deskundig bemiddelaar met een voor de ouders verplichte bemiddeling. Er bestaat echter bij sommige rechters nog de ideologie dat bemiddeling niet verplicht gesteld zou kunnen worden. Maar bemiddeling is geen therapie. Het gaat allemaal wat langzaam in Nederland, maar begin jaren tachtig besliste het Gerechtshof Arnhem in een omgangszaak na scheiding dat de ouders in bemiddeling moesten. De vlag hangt slap, maar hij staat er wel.

Er zijn algemene wetmatigheden in de scheidingsbemiddeling. Reeds sinds de jaren tachtig werd tijdens een onderzoek aan de Erasmusuniversiteit de zogeheten scheidingsmelding of het adieu-gesprek uitgevonden. Het bleek dat partners pas relationeel gescheiden waren als ten minste één van hen rustig en welbesloten de ander aanzegt dat zij of hij niet meer getrouwd verder wil, de ander daarop heeft kunnen reageren, ook emotioneel. De band tussen de partners wordt alleen zo doorgesneden. Dan blijkt dat de emoties onder controle komen van de ex-partners en zij redelijk met elkaar gaan praten. Ze gaan over van de emotionele fase naar de redelijke.

Als de partners afscheid hebben genomen, blijft de gezamenlijke ouderrol over. Bemiddelaars bereiden met de ouders het zogenaamde paraplugesprek van de ouders met de kinderen voor. In dat gesprek melden de ouders de scheiding aan hun kinderen en er wordt bij verteld dat zij de gevolgen onderling regelen, ook die voor de kinderen. Vader danwel moeder zegt dat hij/zij wil dat de kinderen goed contact hebben met moeder danwel vader. Ook vertellen de ouders, goed voorbereid en in volledige overeenstemming, in welke mate ieder van hen beschikbaar is voor de kinderen.

Tijdens deze mededelingen van de ouders is er voor de kinderen royaal ruimte om te reageren. Boos of verdrietig, maar ook met praktische suggesties. De ervaring van de kinderen dat de ouders loyaal zijn jegens elkaar geeft hun in alle opzichten ruimte. Bij ouders die veel ruzie hebben gemaakt in aanwezigheid van de kinderen, kunnen kinderen eerst nog wat ongelovig reageren, maar na een goed gesprek bloeien kinderen (van drie tot dertig) op. Ze staan niet langer in de drup, de storm en de regen, maar onder de ouderlijke paraplu. Ze worden vrolijker, krijgen betere studieresultaten. Dit alles geldt dus ook voor kinderen van ouders die geen gezag hebben.

Twee van de tien echtparen die om scheidingsbemiddeling komen, keren tijdens een goed 'adieugesprek' hun doel om en zetten hun getrouwd zijn op een nieuwe basis voort.

Trouw van 16-09-2004, Pagina 14, de Verdieping / PODIUM, Opinie

Peter Hoefnagels is emeritus hoogleraar familie- en jeugdrecht aan de Erasmusuniversiteit, scheidingsbemiddelaar en schrijver van 'Gelukkig Getrouwd, Gelukkig Gescheiden. Bemiddeling en overeenkomst'.

De nieuwe wet op de bemiddeling bij rechtsvordering

Het artikel over de nieuwe wet vind je onder Informatie - subrubriek Wetgeving

Om het te lezen en zelfs de volledige wettekst te raadplegen op de website van de Kamer hoef je enkel op de onderstaande link te klikken :

De nieuwe wet op de bemiddeling bij rechtsvordering : artikel en wettekst

Verplichte bemiddeling

GEDOGEN OF VERPLICHTEN

Bestaan mensenrechten en kinderrechten alleen in verre landen?

Prof. Dr. G.P. Hoefnagels

Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft Nederland veroordeeld, omdat de de Nederlandse rechter de eis van de vader om zijn dochter te bezoeken afwees. De vader begon in 1997 te procederen. Als moeders het contact van kinderen met hun (meestal gescheiden) vader "stopzetten", handelen zij in strijd met de Nederlandse wet en het Europees Verdrag en met het Verdrag betreffende de rechten van het kind. Toch gedogen veel Nederlandse rechters dit onrechtmatig gedrag door het contact met vader dan maar te laten voor wat het is, vaak met de motivering dat "er rust in de zaak moet komen." Dat is niet alleen in strijd met wet en mensenrecht, maar ook in strijd met het belang van het kind. Het is ook niet nodig. Er is een deugdelijk medicijn tegen “vechtscheidingen” uitgevonden dat sneller werkt.

Oudervervreemding en Ouderverstoting hebben tot op late leeftijd ernstige gevolgen voor de kinderen. Het Parental Alienation Syndrome is door prof. Richard Gardner uitvoerig beschreven. Er komt voor de rechter en de raad wellicht "rust", maar zeker niet voor het kind, dat er tegenover zijn verzorgende ouder over zwijgt “uit angst om niet twee ouders te verliezen". We weten niet alleen uit de psychologie, maar ook uit TV-programma's als "Vermist" en "Spoorloos" en uit de zoekacties in Canada en Amerika van de bijna vijftigjarige bevrijdings-baby’s uit 1945 en 1946, dat het contact ouder-kind een "oer-contact" is, de oorsprong en basis van hun bestaan.

In 1990 kwam het recht op contact tussen ouder en kind in de Nederlandse wet. Ik heb die wet mogen behandelen in de Eerste Kamer. Hoezeer verbaasde het mij daarna in de praktijk van de rechtspraak te merken dat, als de verzorgende ouder, meestal moeder, dat niet wil, de omgang niet doorgaat, ook niet als de rechter eraan te pas komt, zelfs niet als vader het gezag heeft. Moeders vertellen mij na zulke procedures meermalen dat zij helemaal niet weten dat zij de wet en Verdragsnormen overtreden door kinderen het contact met vader onthouden. Ik hoor rechters moeders zelden de wettelijke norm aan partijen voorhouden. Gekke vraag: mogen advocaten zulke procedures wel voeren voor moeder? Mogen advocaten hun cliënten in het ongewisse houden over de norm? Doen zij net alsof moeders wil wet is? Waarom geen dreiging met paradoxale toewijzing van verblijfplaats en/of gezag. Waarom geen hulp van “de sterke arm”? Veel politiemensen, mannen en vrouwen, zijn heel goed in het gebruik van de fluwelen handschoen.
De goede rechter niet te na gesproken, mensenrechten en kinderrechten bestaan niet alleen in verre landen, maar ook in Nederland.
Als in het scheidingsrecht "moeders wil wet" wordt, regeert de haat jegens de partner en niet de liefde voor het kind. Ik ken gevallen waarin ook moeder er later door gestraft wordt. Door het kind en door de misvorming van het kind (Gardners PAS-syndroom).

Verplichte bemiddeling

Tegen die haat en die slechte scheidingen met kwaadaardige gevolgen voor het ouderschap en het kind bestaat tegenwoordig een beproefd medicijn. De forensische mediation. Reeds een aantal rechters gebruikt dit medicijn. Mijn collega Van Leuven en ik, maar ook andere deskundige mediators, hebben reeds in een aantal gevallen ouders aan de bemiddelingstafel genezen van hun niets ontziende haat. Ook als zij als partners niet meer functioneren, functioneren zij nu wel als vader en moeder, als zorgzame ouders dus, die hun kinderen geen loyaliteitsconflict aandoen. In mijn "Handboek Scheidingsbemiddeling" en mijn publieksboek "Gelukkig Getrouwd, Gelukkig Gescheiden" geef ik daar voorbeelden van.
De wet zou dit in alle scheidingszaken met kinderen moeten bevorderen. Wie samen in bed kinderen veroorzaakt, dient ook samen aan tafel tot een overeenkomst te komen over de zorg van deze kinderen. Dat kan en dat moet. Verstandige ouders zullen, als een of beiden willen scheiden sowieso al samen aan tafel gaan zitten samen met een deskundige, methodisch werkende mediator. Wie niet in heilloze twee-advocaten-procedures wil verzanden (“contraproduktief, geldverslindend en respect-vernietigend” noemde de Voorzitter van de Advocaten Familierecht zulke processen, ik voeg eraan toe: ongezond en kindermishandelend) gaat samen aan tafel. Teveel emotionele bezwaren? Dan ook! Daar is de deskundige mediator methodisch voor opgeleid.

De rechtspraktijk is nog te vaak: als moeder niet met vader over de kinderen wil praten en vader wel met moeder, vindt de omgang niet plaats, “omdat er geen communicatie is tussen beide ouders”. Ik weet dat er een "ideologie" bestaat dat mediation alleen "vrijwillig" zou kunnen plaatsvinden. Dat is ongefundeerd en in strijd met de praktijk. Gaat men, als de arts een blinde darm-ontsteking bij het kind heeft geconstateerd, "vrijwillig" of "onvrijwillig" met het kind naar het ziekenhuis? Die vraag behoeft voor mensen die het belang van hun kind zien geen antwoord. Bij erkenning van de noodzaak verdampt het onderscheid tussen zogenaamde “vrijwilligheid” en “onvrijwilligheid.” Wet en rechter kunnen dat laten zien. En de bemiddelaar. Op grond van de wet en op grond van het belang van het kind. En trouwens ook van beide ouders.

G.P. Hoefnagels

G.P.Hoefnagels, emeritus-hoogleraar criminologie, familie- en jeugdrecht en scheidingsbemiddelaar.

Noot

Ook wij geloven vast in verplichte rechtbankgebonden bemiddeling bij een scheiding met kinderen. De rechtbank legt die bemiddeling op aan beide ouders en de twee partijen komen dan doorgaans tot een akkoord. Het belangrijkste in dat akkoord is dan een opvoedings- en zorgplan met een billijke en redelijke verblijfsregeling in overeenstemming met beider inbreng in de zorg voor de kinderen op basis van gelijkwaardigheid van de vader en de moeder. Die wettelijke verplichting vereist evenwel een handhavingsbeleid vanwege de wetgever. Dat houdt ons inziens duidelijk in dat er ook een deskundige stringente begeleiding voorzien wordt naar de ouders toe, die erop toeziet dat het akkoord in de praktijk ook wordt uitgevoerd. Die begeleiding onder het gezag van de rechter kan ook positief tussenkomen bij moeilijkheden om toch maar in het belang van de kinderen het zorg- en opvoedingsplan te helpen handhaven en doorvoeren.

Ghislain Duchâteau

Bemiddeling als ambacht - artikel van de initiator in bemiddeling in Nederland, Prof. Hoefnagels

Onderstaand artikel voor ADR is een verkorte versie van mijn inleiding voor de advocaten-, notarissen- en psychologen-mediators ter gelegenheid van de viering van "30 jaar bemiddeling in Nederland" bij de opening van het Congres "Mediation als ambacht".

MEDIATION ALS AMBACHT

Voor een ambacht moeten we kennen: de doelstellingen, de methode om het doel te bereiken en de grondslagen waarop doelstellingen en methode berusten.
De doelstelling is een overeenkomst over de (rechts-)gevolgen van de scheiding of van de verzoening.
De grondslagen van de bemiddelingsmethode zijn: de eigen verantwoordelijkheid en de bewustzijnsverandering
van de cliënten.
De methode is de weg die doorlopen moet worden om het doel te bereiken.
De ideologie van bemiddeling is de Verlichting, dus de rede(lijkheid) wint.

Methode en technieken

De methode dient onderscheiden te worden van de technieken. De methode is onveranderlijk en bestaat uit de fasen van scheidingssignalen, duurzame ontwrichting, de turbulente fase, de scheidingsmelding en de scheidingsaanvaarding, de onderhandelingsfase, het paraplugesprek en het zorgplan, de overeenkomst en de gevoelens van opluchting(1). Deze fasen moeten, hoe snel of langzaam ook, noodzakelijk gepasseerd worden.

De technieken van de bemiddelaar zijn hulpmiddelen waarmee, afhankelijk van het geval dat voor ons ligt, de bemiddelingsweg wordt afgelegd.De technieken en de overige interventies en inventies van de bemiddelaar zijn parkeerhavens of herbergen langs de weg, die nu eens wel, dan weer niet bezocht worden.
Zo kunnen communicatie-technieken dienstig zijn om de fase van de scheidingsmelding te kunnen passeren of de onderhandelingsfase te déblokkeren. Meermalen kan een transactionele analyse een oponthoud zijn dat cliënten en bemiddelaar met enige bewustzijnsvergroting de weg doet vervolgen. In het algemeen zullen de technieken de cliënten meer zelfinzicht en zelfbewustzijn verschaffen, alvorens verder te gaan op de weg naar de scheidingsovereenkomst, de gezamenlijke ouderlijke zorg of de verzoeningsovereenkomst.

Als de methode,dus de rationaliteit van de weg naar het doel, eigen is gemaakt in de persoon van de bemiddelaar,krijgen menselijkheid en menskunde als vanzelf hun kans. Daartoe behoort ook de informatie over de wettelijke normen. Zij vormen de geldende leidraad uit de samenleving van de cliënten. De ramen van de bemiddelingsruimte staan open voor de normen en feiten van de maatschappij. Methodische Mediation (2) kan kennis van normen en feiten vergroten en de bewustwording van emoties en gevoelens veroorzaken.

Een voortschrijdend onderzoek

De kennis van het menselijk proces en het daarop berustend bemiddelingsproces is verkregen tijdens onderzoeken van mijn sectie Familie-en Jeugdrecht aan de Erasmusuniversiteit.Dank zij de ruimte en de liberaliteit van deze universiteit werden het menselijk proces van scheiden en de bemiddeling een voortschrijdend onderzoek gedurende de jaren 1972 tot 1993. Graag noem ik daarbij de medewerking van Dr. Carla van Wamelen, de gezinssocioloog Prof. Dr. G.A. Kooy, de methodologe Ineke de Vries-van der Zee en de psychologe Henriëtte van Oudshoorn. Een bijzondere plaats neemt in Prof. Dr. Henk van Arendonk, met wie ik reeds meer dan twintig jaar in mijn bemiddelingspraktijk met veel plezier samenwerk. Onderzoek en praktijk van de bemiddeling pasten van nature in de Erasmusuniversiteit, waar Prof. Sanders met de arbitrage een vooraanstaande plaats innam. Van 1974 tot 1987 bleef ik de enige bemiddelaar in Nederland. Eenzaam maar niet alleen, want via mijn boekje "(Niet) Trouwen en (Niet)Scheiden" kwamen er meer dan genoeg cliënten voor bemiddeling. De advocaten die scheidingszaken behandelden, geloofden toen niet in bemiddeling. Behalve de top van het handelsrecht, onder wie mijn collegae Sanders en Schulz. Schulz zei mij: "Procederen zou in ons vak handelsrecht de handel schaden." En natuurlijk de inventieve president van de Rotterdamse rechtbank Mr. Reuder, die mij enthousiasmeerde door zijn voorbeeld in fameuze kortgedingen die veel bemiddelingstrekken vertoonden. Mijn vriend en oud-deken van de Orde van Advocaten Herbert Kuyper bevestigde mijn bemiddelingswerk met de woorden: "Een goede advocaat trekt zelden of nooit een toga aan. Procederen is voor de dommen."
In 1986 kwam Deken Jaap Glasz met de familierecht-sectie van de
Algemene raad mij verzoeken een cursus scheidingsbemiddeling voor advocaten op te zetten. Dat deed ik in 1987. De cursus was een succes en werd vervolgd. Ik keek vanuit de Eerste Kamer en Erasmus op afstand toe en ging lustig voort met mijn bemiddelingspraktijk. Totdat Cees van Leuven twaalf jaar later een van mijn boeken over bemiddeling recenseerde en ik, dank zij de samenwerking met Cees, mijn kennis weer kon doorgeven aan de VAS-advocaten, wat ik nog steeds met veel plezier doe.
In 1999 ontstond tussen Cees van Leuven en mij op vele bemiddelingsterreinen een intensieve samenwerking. We bemiddelden samen, we schreven samen artikelen, we spraken, samen met Kees Schuyt, op het Symposium "Highlights of Mediation" bij de presentatie van mijn Handboek Scheidingsbemiddeling in 2000. Ik voel me met Cees als een vis in het water in onze geprolongeerde cursus forensische mediation. Ik werd door zijn kantoor aangetrokken voor intervisie aan zijn mediation-sectie. Een bijzonder zwak hebben wij beiden voor de kinderen. Als ouders scheiden, scheiden de kinderen mee.

De scheidingsmelding of het adieu

De echtscheiding is in de laatste dertig jaar van karakter veranderd. Toen ik in 1974 met bemiddelen begon, was scheiden een taboe. Tegelijkertijd zocht men bevrijding uit een langdurig slechte huwelijksrelatie. Een hel die Elsschot ooit beschreef in zijn gedicht: Het huwelijk. Ik roep het terug in uw herinnering.

Het huwelijk

Toen hij bespeurde hoe de nevel van den tijd
In d'ogen van zijn vrouw de vonken uit kwam doven,
Haar wangen had verweerd, haar voorhoofd had doorkloven
Toen wendde hij zich af en vrat zich op van spijt.

Hij vloekte en ging tekeer en trok zich bij den baard
En mat haar met den blik, maar kon niet meer begeren,
Hij zag de grootse zonden in duivelsplicht verkeren
En hoe zij tot hem opkeek als een stervend paard.

Maar sterven deed zij niet, al zoog zijn helse mond
Het merg uit haar gebeente, dat haar tòch bleef dragen.
Zij dorst niet spreken meer, niet vragen of niet klagen,
En rilde waar zij stond, maar leefde en bleef gezond.

Hij dacht: ik sla haar dood en steek het huis in brand.
Ik moet de schimmel van mijn stramme voeten wassen
En rennen door het vuur en door het water plassen
Tot bij een ander lief in enig ander land.

Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
Staan wetten in de weg en praktische bezwaren,
En ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,
En die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.

Zo gingen jaren heen. De kinderen werden groot
En zagen dat de man die zij hun vader heetten,
Bewegingloos en zwijgend bij het vuur gezeten,
Een godvergeten en vervaarlijke' aanblik bood.

Er wordt vaker lichtvaardig getrouwd dan lichtvaardig gescheiden. Maar zulke verschrikkelijke Elsschot-huwelijken komen nu minder vaak voor dan een halve eeuw geleden. Eenmaal gehuwd, stelt men nu hoge eisen aan de relatie. Dat weten we door te luisteren naar de scheidingsmelding of het adieu.
Ook het onderzoek schrijdt voort in mijn Instituut voor Methodische Mediation en ten behoeve van het ambacht zal ik u daarover een nieuwe ontdekking onthullen.
We weten namelijk wel dat de scheidingsmeldingsinteractie, sinds we deze uitvonden begin jaren tachtig, vrijwel steeds werkt als passage van de emotionele fase naar de rationele fase van onderhandelen, maar we wisten niet waarom dat zo werkte. Ik besprak dat korte tijd geleden met Prof. Levelt, psycholoog en hoogleraar-directeur van het Max Planck-Instituut, thans ook voorzitter van de Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Waarom werkt de scheidingsmelding of het adieu? Wat is de grondslag van de scheidingsmelding? Onze hypothese werd: de scheidingsmelding is een alarm bij een ernstige confronterende informatie.
Deze hypothese ben ik in de praktijk gaan onderzoeken. Het alarm paste natuurlijk uitstekend in de verlichtingsidee. We herkennen het ook in gevaar-situaties, bijvoorbeeld waarin mensen die, gealarmeerd door de ernst van de situatie, plotseling hun verstand moeten gebruiken en de juiste handelingen verrichten. De primaire emotie is nog "blind", maar als de emotie met het verstand in aanraking komt, ontstaan er gevoelens. En gevoelens kennen reflectie, zegt de Amerikaanse neuroloog Antonio Damassiano (3). Gevoelens staan op een hoger niveau dan emoties. Zij maken deel uit van het bewustzijn. Zij stellen de drager in staat de emoties te beoordelen.
Ik observeerde het in de praktijk van de scheidingsmelding: de verdoofde emoties van het afgewezen zijn worden wakker geroepen. Als de melding duidelijk is, zoekt de emotie naar het verstand dat nodig is om de dreigende gevolgen van de verschrikkelijke mededeling in banen te leiden. Hoognodig, want er staan forse reorganisaties te wachten. De bemiddelaar kan dat beroep op het verstand versterken. Allereerst door stil te zijn tijdens het huilen, het langzaam wakker worden van de emoties. De zachte krachten zullen het winnen. Daarna door het gebruik van het verstand nog eens te bevestigen. "Twee min één is één" zegt hij een tijdje later,"dat geldt voor de relatie en dat geldt in ons scheidingsrecht." Het verhoogde bewustzijn, verstand en gevoel, stellen de cliënten in staat de emoties te beoordelen en nieuwe manieren van zelfregulering te ontdekken.
Ik benut het alarm nu ook als inventie in andere bemiddelingssituaties. Het gaat er in de bemiddeling om de emotionele of irrationele fase via bewustwording te kunnen passeren, alvorens tot de rationele fase van onderhandelen te worden toegelaten. Dat geldt ook voor mediation van conflicten terzake van handel, bestuur, arbeid, diplomatie en fusies. Bemiddelaars zijn vredestichters. Dat fraaie beroep wens ik u toe.

G.P.Hoefnagels, emeritus-hoogleraar famile- en kinderrecht, mediator bij het Instituut voor Methodische Mediation.

_______________________________________

(1) Zie: G.P.Hoefnagels:Handboek scheidingsbemiddeling. Mediation als methode van recht en psychologie. Tweede druk, Kluwer 2001.

(2) Prof.Hoefnagels vestigde zijn Instituut voor Methodische Mediation in Vorden.

(3) Het gelijk van Spinoza. Vreugde, verdriet en het voelende brein. Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2003.

Brochure Scheidingsbemiddeling - Sabrina Dhont (C.A.B.B.)

Sabrina Dhont heeft deze brochure geschreven tijdens haar stage maatschappelijk werk bij Annemie Janssens van het CABB, het Centrum voor Advies, Bemiddeling en Begeleiding, Maastrichterstraat 19/1 - 3500 Hasselt. Zij geeft in kort bestek en op eenvoudig bevattelijke manier elementaire informatie over scheidingsbemiddeling.

Inleiding

Vanaf de jaren ’90, vooral vanaf het jaar 1994, is er een grote explosie ontstaan van echtscheidingen. Men spreekt ook wel over de echtscheidingsboom. Vooral mensen die reeds geruime tijd getrouwd zijn, van boven de 40 jaar, willen scheiden en een nieuw leven beginnen. Een echtscheiding is echter geen gemakkelijke stap maar een uitgebreid proces dat lang kan aanslepen.

Menselijker en billijker met scheidingsbemiddeling

Omdat het een erg lange en moeilijke weg kan worden, is het belangrijk voor de mensen om te weten hoe ze op de meest gepaste manier, zonder al te veel ruzie en wrok uit de echt zouden kunnen scheiden nl. met een echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT).

Voor een echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT) is er echter een akkoord nodig tussen beide partners over alles wat bij een echtscheiding geregeld moet worden. Dit akkoord kan men verkrijgen met de hulp van scheidingsbemiddeling. Als de partners vrezen dat de meningsverschillen tussen hen te groot zijn en de communicatie te moeilijk, dan kunnen ze naar een scheidingsbemiddelaar gaan om hen te helpen zelf tot een regeling te komen. Dat is een belangrijk gegeven, bedenkend dat veel mensen niet eens weten dat er zo een bemiddeling bestaat die het hun allemaal veel makkelijker zou kunnen maken.

Bemiddelen

Bemiddeling (ook wel 'mediation' genoemd) is uitdrukkelijk géén vorm van relatietherapie. De bemiddelaar stelt zich niet ten doel beide partners weer bij elkaar te brengen. Het uitgangspunt is dat het tot een scheiding komt, waarbij goede afspraken worden gemaakt over de kinderen, de alimentatie, de verdeling van bezittingen en schulden en het pensioen.

Beide partners kiezen voor dezelfde bemiddelaar.Tijdens de bemiddelingsgesprekken met de bemiddelaar tracht men in onderling overleg tot een overeenstemming te komen over alles wat geregeld moet worden.Hier is het dan natuurlijk belangrijk dat men als bemiddelaar aan werkelijk ‘alles’ denkt wat in verband staat met de echtscheiding, nl.de financiën,het onroerend en roerend goed, de kinderbijslag, enzovoort.

De bemiddelaar fungeert niet als advocaat van één van beiden of van allebei. De bemiddelaar kiest geen partij, maar treedt op als een onafhankelijke derde, die tracht te helpen bij het vinden van een oplossing die gebaseerd is op het belang van de twee partijen. Die afspraken worden door de bemiddelaar vastgelegd in een overeenkomst (ook wel 'convenant' genoemd), die door beiden wordt ondertekend en vervolgens schriftelijk wordt voorgelegd aan een rechter. Die bevestigt dan de afspraken.

Een bemiddelaar heeft de taak om de cliënten niet alleen juridisch maar ook relationeel en emotioneel bij te staan. Hij/zij helpt de betrokkenen om met elkaar te onderhandelen: hij/zij steunt hen, structureert hun gesprek en bevordert hun onderlinge communicatie.
De bemiddelaar luistert naar ieders noden, verlangens, bezorgdheden en behoeftes. Hij/zij bewaakt ieders belangen en in het bijzonder die van de kinderen.

Hoe verloopt een bemiddeling?

Een scheidingsbemiddeling bestaat meestal uit 2 tot 3 gesprekken van ongeveer anderhalf uur. Bij alle gesprekken zijn altijd beide partners en de bemiddelaar aanwezig. De bemiddelaar voert nooit gesprekken met één van de partners, ook niet telefonisch. Op verzoek kan een andere deskundige één van de gesprekken bijwonen (bijvoorbeeld een accountant, psycholoog, pedagoog of notaris).

Tijdens het eerste gesprek legt de bemiddelaar de spelregels van de bemiddeling uit, die zijn vastgelegd in een standaard bemiddelingsovereenkomst. Vervolgens nemen de bemiddelaar en de beide partners de onderwerpen door die tijdens de bemiddeling aan de orde moeten komen. In de volgende gesprekken onderzoekt de bemiddelaar met beide partners ieders belangen, zorgen en wensen. De beide partners luisteren naar de belangen van de ander en stellen zich actief op om te zoeken naar een gezamenlijke oplossing. In geval van een verstoorde communicatie probeert de bemiddelaar die zo te verbeteren dat het mogelijk wordt te onderhandelen.

Onder leiding van de bemiddelaar worden verschillende juridische mogelijkheden besproken. De beide partijen kiezen daaruit vervolgens samen de oplossing die het beste bij hun belangen past en die ook in de praktijk uitvoerbaar is. De bemiddelaar begeleidt die onderhandelingen en legt de door beiden gekozen oplossing tenslotte schriftelijk vast in het scheidingsconvenant.

Niet bemiddelen

Is het niet mogelijk of niet wenselijk om de scheidingsprocedure via bemiddeling tot een goed einde te brengen? Dan kunnen beide partners een eigen advocaat inschakelen. Men spreekt dan over een ‘echtscheidingsprocedure op tegenspraak’. De cliënt vertelt de advocaat wat de te wensen situatie is na de echtscheiding en de procedure begint.

Forensische mediation

Forensische mediation is een bijzondere vorm van verplichte bemiddeling. Deze vorm is echter nog niet in de wet voorzien en is dus nog niet werkelijk verplicht.
Met deze bemiddeling benoemt de rechter de mediator of bemiddelaar als deskundige. Die werkt dan in opdracht van de rechter en NIET van de partijen.

Forensische bemiddeling komt voor in 2 situaties:
Ten eerste kan ze voorkomen ter gelegenheid of naar aanleiding van de procedure van voorlopige maatregelen. Dat is als de rechter voorlopige maatregelen vastlegt met betrekking tot het wonen, de verblijfplaats van de kinderen en de alimentatie.
Tenslotte kan ze ook voorkomen tijdens de procedure in een vastgelopen zaak. Dat kan als men eerst vrijwillige bemiddeling heeft gehad en dat niet veel uithaalt.

EOT (echtscheiding door onderlinge toestemming)

Bij een EOT is er geen sprake van een fout of een schuldprincipe. Er zijn echter twee voorwaarden voor een EOT, nl. de echtparen moeten ouder zijn dan 20 jaar en meer dan 2 jaar gehuwd zijn. Het is niet noodzakelijk om naar een advocaat of notaris te gaan, echtgenoten kunnen immers zelf een overeenkomst opstellen. Aangezien niet iedereen op de hoogte is van zijn rechten of juridische mogelijkheden is het natuurlijk beter om toch een professionele hulpverlener (scheidingsbemiddelaar) in te schakelen, zowel tijdens de onderhandelingen als om de overeenkomst na te lezen en op te stellen.

Deze overeenkomst geldt als een wet! Dat wil zeggen dat als men bijvoorbeeld geen aanspraak heeft gemaakt op onderhoudsgeld, men dit achteraf nooit meer kan afdwingen.

Belangrijk is om te weten wat de overeenkomst moet bevatten.Ten eerste de verdeling van de goederen van de echtgenoten, dan de verblijfplaats van elk van de echtgenoten gedurende de proeftijd, de wijze van uitoefening van het ouderlijk gezag over de kinderen en een regeling van hun verblijf gedurende de proeftijd en na de echtscheiding. Vervolgens moet ze ook bevatten de regeling voor betaling van de proceskosten en de regeling met betrekking tot de gevolgen van het erfrecht van de langstlevende echtgenoot als één van hen zou overlijden voor de echtscheiding definitief is.

Procedure

Ten eerste moet men een verzoekschrift en een regelingsakte neerleggen bij de Rechtbank van Eerste aanleg. Binnen een bepaalde termijn worden de echtgenoten opgeroepen om in persoon te verschijnen voor de rechter. Hiervan wordt een proces- verbaal opgemaakt.

Vervolgens verlopen er drie maanden waarna het echtpaar voor een tweede en laatste keer moeten verschijnen. Vanaf de datum dat de echtscheiding wordt uitgesproken, heeft het Openbaar Ministerie een maand om een hoger beroep aan te tekenen. De griffier heeft een maand (maar meestal gebeurt het binnen de twee weken) om het vonnis aan de ambtenaar van burgerlijke stand (ABS) over te maken.
De ambtenaar heeft dan nog eens een maand om het vonnis daadwerkelijk in de registers over te schrijven. Dan pas zijn de echtgenoten wettelijk uit de echt gescheiden.
Het kan dus gemakkelijk 6 maanden duren voordat de echtgenoten definitief en wettelijk gescheiden zijn.

Kosten

De kosten variëren van advocaat tot advocaat. Maar natuurlijk is er ook een prijsverschil bij de verschillende bemiddelaars. Er bestaan juristen-bemiddelaars, advocaten-bemiddelaars, criminologen-bemiddelaars, psychologen-bemiddelaars en zelfs sociaal-assistenten- bemiddelaars die elk hun prijzen en tarieven hebben vastgesteld.
Bij het CABB zijn er vaste tarieven omdat men de cliënten niet steeds voor verrassingen wil laten staan .

De gerechtskosten bedragen 52 euro. Aan het EOT-dossier dienen tevens aktes van de burgerlijke stand te worden toegevoegd .

Het totale bundel dat op de rechtbank moet worden ingediend (en 2 kopies ervan ), bevat:
- het verzoekschrift
- de regelingsakte
- akte van burgerlijke stand:
* van woonst
* van de huwelijksakte
* van de geboorteaktes van de kinderen
* geboorteakte van ieder der echtgenoten

Omdat bemiddeling is gericht op overeenstemming, is ze in principe kortdurend. Bemiddeling leidt niet tot eindeloze sessies. Daarnaast betalen beide partners samen één bemiddelaar, waardoor de bemiddeling vrijwel altijd een goedkopere optie is. Bovendien krijgt men meer waar voor het geld. Omdat men samen de beste optie kiest, leidt bemiddeling vrijwel altijd tot een oplossing die bij de eigen situatie past. Nu en in de toekomst.

Misverstanden in verband met bemiddeling

"Bemiddeling is een vorm van relatietherapie"
Bemiddeling is niet een manier om het huwelijk alsnog te redden. Het doel van scheidingsbemiddeling is om een scheiding netjes af te wikkelen, waarbij de belangen van beide partijen en eventuele kinderen worden gediend.

"Tijdens de bemiddeling moeten we de hele tijd over emoties praten"
Een scheiding maakt altijd emoties los. Gevoelens van verdriet, woede en jaloersheid zijn daarbij heel gewoon. Soms kunnen die emoties zo sterk zijn dat ze een oplossing blokkeren. In dat geval zal de bemiddelaar ze kort met de cliënten bespreken om die blokkade weg te nemen. Het praten over emoties is in dat geval geen doel op zichzelf, maar een middel om een gezamenlijke oplossing dichterbij te brengen.

"De partij met de grootste mond en de meeste kennis krijgt altijd zijn zin"
De bemiddelaar zorgt voor evenwicht tussen de partijen. De partner met minder kennis wordt door de bemiddelaar bijgepraat over ingewikkelde zaken, zodat hij/zij zelfstandig kan opkomen voor de eigen belangen.

Verschillen tussen gewone echtscheiding en bemiddeling

Bij een 'gewone' procedure begint men met eisen te stellen. Eisen ten aanzien van de kinderen, over alimentatie, wie betaalt wat? Daarna volgt een procedure waarin beslissingen worden genomen over de kinderen, het wonen en het inkomen. Meestal ontstaat er een strijd, omdat er boosheid ontstaat over de eisen van de ander; de mensen worden steeds verder uit elkaar gedreven; zij zijn onbereikbaar geworden voor elkaar. Er heerst vaak veel onbegrip en frustratie. Vervolgens kunnen de kosten zeer hoog oplopen.

Bij bemiddeling gaat dat anders. De partners zitten met elkaar aan tafel en blijven dus met elkaar communiceren onder leiding van de bemiddelaar, die ervoor zorgt dat ieder zijn zegje kan doen. De partners kunnen elkaar rechtstreeks zeggen wat ze vinden van het standpunt van de ander. En ze kunnen hun eigen standpunt uitleggen. De situatie wordt overzichtelijk. Daarna kan er overlegd worden over de kinderen, de woning en het inkomen. Uiteindelijk komt er een overeenkomst die door beide partijen wordt ondertekend.

Het wezenlijke verschil is dat bij een traditionele manier van scheiden een derde beslist en dat doorgaans beide partijen (en ook de kinderen) verliezers zijn. Bij bemiddeling bereiken beide partijen samen de oplossing, er is sprake van een win-win- situatie. Bovendien komt men vaak tot andere oplossingen waar men eerder niet aan heeft gedacht. Vaak blijft bij de traditionele manier van scheiden de reden van scheiden onbesproken, met als gevolg onbegrip en een niet verwerkte scheiding, wat ook later weer tot strijd kan leiden.

Voordelen en Nadelen van de bemiddeling

Een belangrijk voordeel bij bemiddeling is dat de partijen zelf aan de oplossing werken, zonder sancties. De scheidingsbemiddelaar begeleidt en zorgt ervoor dat er een kwalitatief goede oplossing tot stand komt. Dat betekent dat er een breed draagvlak ontstaat voor de uiteindelijke overeenkomst.

In plaats van strijd zijn communicatie en overleg de sleutelwoorden. De kans op een onaanvaardbare escalatie in de relatie is kleiner als men blijft onderhandelen met elkaar. Er komen geen vreemde, vaak bedreigende, elementen op de scheidende partijen af, zoals dreigingen met verkoop van het huis of het niet uitkeren van alimentatie als niet voldaan wordt aan ... etc. Het blijft vertrouwd zonder dreigementen wederzijds. De vuile was wordt niet buiten gehangen. Bij bemiddeling laat je de ander in zijn/haar waarde.

Bovendien heeft scheidingsbemiddeling ook duidelijk positieve effecten voor de betrokken kinderen. Scheidingsbemiddeling vermindert de kans dat zij geklemd raken in het ouderlijk conflict en draagt op die manier bij tot het welzijn van de kinderen.
Tevens zijn de kosten van de scheiding meestal lager, er is namelijk slechts één bemiddelaar en geen juridische touwtrekkerij. Het is immers belangrijk te vermelden dat advocaten bij een scheiding op de ‘gewone’ manier niet bemiddelen. In veel gevallen zullen ze wel met elkaar onderhandelen. Maar bemiddelaars laten partijen rechtstreeks met elkaar onderhandelen en zorgen ervoor dat dat op een eerlijke manier gebeurt.
Tenslotte is de tijd die nodig is om tot de regeling van de scheiding te komen korter dan bij een gewone procedure.

***

Natuurlijk zijn er ook nadelen, nl. als één van de partijen in een later stadium niet meer wil meewerken, eindigt de bemiddeling en kan een behoorlijk verwarrende situatie ontstaan. Beide partijen zijn de bemiddelaar als gesprekspartner kwijt. Ze zullen allebei een andere advocaat moeten zoeken en alles begint opnieuw. De kosten en tijd zijn hier dus overbodig geweest.

***

Toch is het echter bewezen dat bij zeker 80% van de mensen die zich bij een scheidingsbemiddelaar aanmeldden en wilden scheiden, de bemiddeling een succes was. Het is dus aan de partijen om de keuze te maken tussen een traditionele ‘vechtscheiding‘ of een echtscheiding door onderlinge toestemming met de hulp van een scheidingsbemiddelaar.

Sabrina Dhont

Uitgave:

CABB
Centrum voor Advies, Bemiddeling en Begeleiding

Maastrichterstraat 18/1 - 3500 HASSELT
Tel. : 011/22 98 04 - Fax : 011/72 86 02
E-mail : cabb@pandora.be

Zavelstraat 22 - 1800 VILVOORDE
Tel./FAx 02/251 61 05

(Vriendelijke dank aan de auteur en het CABB voor de toestemming tot overname op de Goudi-site)

Scheidingsbemiddeling, jawel… als ze goed is!

De titel van dit stukje impliceert dat scheidingsbemiddeling ook slecht gevoerd kan worden. Om scheidingsbemiddeling goed te laten verlopen heb je een goede scheidingsbemiddelaar nodig, die de vereiste deskundigheid bezit en die ook de menselijke of sociale kwaliteiten aan de dag legt die vereist worden.

Deskundigheid houdt in dat de bemiddelaar volstrekt alle nodige kennis moet bezitten van alle procedures voor de rechtbanken bij scheiding. Hij moet op de hoogte zijn van de loop van de procedures, hij moet de waarde van die procedures kunnen inschatten en hij moet kunnen vooruitzien wat die procedures voor de betrokkenen kunnen betekenen en welke gevolgen de gerechtelijke beslissingen die daaruit voortspruiten kunnen krijgen. Kennis van enkel het systeem om te komen tot een akte van onderlinge toestemming die ondertekend wordt en later door de rechtbank wordt gelegaliseerd is veruit ontoereikend. Een deskundige bemiddelaar moet het hele veld van de echtscheiding kunnen overzien en alle details en onderdelen kunnen beoordelen op hun opportuniteit.

Van een scheidingsbemiddelaar moet zeker ook worden verondersteld, dat hij goed kan omgaan met zijn cliënten, dat hij zich kan inleven in hun beider situatie, maar vooral dat hij onpartijdig optreedt van het eerste ogenblik af dat hij ingeschakeld wordt. Een neutraliteitshouding is onontbeerlijk om het vertrouwen te verkrijgen van beide partijen. Daarbij komt dat de scheidingsbemiddelaar ook van het begin af aan zich moet oriënteren op het doel : een billlijk scheidingsconvenant, waarbij beide partijen ook vanuit hun psychische beleving na overleg, discussie, onderhandeling zich zowel rationeel als emotioneel kunnen inleven in de oplossingen en die oplossingen ook met instemming kunnen integreren in hun leef- en denkkader. De billijkheid van het bemiddelingsresultaat voert dan ook tot een blijvende instemming op langere termijn en komt ten goede aan de verstandhouding op lange duur als het ouders zijn in hun relatie van vader en moeder ten overstaan van de opvoeding van en de omgang met de kinderen.

Dat het bemiddelingsproces niet altijd in die positieve richting wordt gehanteerd is helaas maar al te dikwijls een trieste werkelijkheid. Wij hebben bekwame bemiddelaars nodig en geen knoeiers of het nu psychologen-bemiddelaars, advocaten-bemiddelaars of notarissen-bemiddelaars zijn. Een opleiding en een bekwaamheidscertificaat garandeert nog geenszins de gewenste bekwaamheid in de praktijk van de dagdagelijkse bemiddeling.

In de allereerste plaats moet een bekwame bemiddelaar duidelijk blijk geven van inzicht in het concept van het bemiddelingsproces. Men gaat als partijen niet naar een bemiddelaar om al bij de eerste sessie te ervaren, dat die bemiddeling geen doorgang kan vinden zonder dat er voorlopige maatregelen worden getroffen bij de vrederechter. Een bemiddeling naar een akte van echtscheiding door onderlinge toestemming voltrekt zich los van enige bemoeiing van om het even welke rechtbank of rechter. Komt er toch een beschikking van een vrederechter, dan wordt het hele verdere verloop van het bemiddelingsproces gedetermineerd door de maatregelen die de rechter al bindend heeft genomen : in verband met de kinderen wordt de verblijfsregeling en de omgangsregeling vastgelegd, ook de onderhoudsgelden worden bepaald en gefixeerd. Dat heten dan “voorlopige” maatregelen, in feite zijn het “definitieve” maatregelen, die worden meegenomen naar een echtscheidingsprocedure en ook na de echtscheiding grosso modo geldig blijven. Zij hebben dus ontzettend grote gevolgen. Die gevolgen liggen dan meestal in het nadeel van de vaders, die het zich anders hadden voorgesteld en in het voordeel van de moeders die maar al te blij zijn wat ze “voorlopig-definitief” hebben verworven.

Neen, bij een bemiddeling hangen alle aspecten van de scheidingsregeling samen en vormen één geheel. Zo hangt de bestemming van de gezinswoning samen met de opvoedingsmodaliteiten voor de kinderen. In een bemiddeling die op rationele basis is gefundeerd moeten alle facetten van de hele echtscheiding als probleempjes binnen dat geheel onderhandeld worden en bij beide partijen tot overeenstemming worden gebracht. Dat kan best gebeuren ook zonder de tussenkomst van raadslieden. Dat moet zeker volbracht worden vooraleer de akte van onderlinge toestemming aan de rechtbank van 1ste aanleg wordt overgemaakt. De ondertekening van de akte is het culminatiepunt van de onderlinge toestemming en ook het eindpunt van de bemiddeling. Daarna pas sluit de rechtbank het proces af van een echtscheiding door onderlinge toestemming door de overeenkomst in een definitief vonnis te vatten.

Bij de billijksheidsaspecten die uitgaan van de bemiddelaar naar de hulpzoekende scheidende partners hoort ook in de eerste plaats een objectieve informatieverstrekking. Dat die niet objectief gebeurt in nogal wat gevallen blijkt uit het verzoekschrift dat een bemiddelaarster overhandigde aan partijen om meteen al toe te werken naar een beschikking van de vrederechter over deelaspecten van de aankomende echtscheiding. In dat formulier wordt de niets-vermoedende man enkel een voorstel tot exclusieve uitoefening van het ouderlijke gezag aan de andere ouder voorgelegd. In het verzoekschriftformulier voor de vrederechter wordt hoegenaamd niet vermeld dat het principe van de wet op de gezamenlijke uitoefening van het ouderlijk gezag (Wet 13/4/1995) toch het gezamenlijk gezag is en niet het exclusieve gezag. Het is toch onvoorstelbaar dat een onpartijdige en redelijke bemiddelaar zo iets kan voorleggen aan beide partijen ook aan een vader, die het goed meent met zijn toekomstig vaderschap naar zijn kind toe. Ondertekent de argeloze vader de instemming met het exclusief ouderlijk gezag, dan doet hij voor altijd afstand van zijn fundamentele rechten in verband met de opvoeding van zijn kind. Boer, pas op je ganzen als de vos de passie preekt. Dit manifest voorbeeld van onoordeelkundige informatieverstrekking is niet uit de lucht gegrepen. Het is mij vandaag bij de opvang van een vader die bezorgd is om zijn omgang met zijn klein kind persoonlijk in handen gespeeld en ik heb het met eigen ogen gelezen.

Hieruit kunnen we beslist afleiden, dat scheidingsbemiddelaars zich niet moeten conformeren aan een mentaliteit die noch min noch meer vooropstelt dat moeders de eigenaressen zijn van hun kinderen, omdat ze langs alle kanten toch een bijna vanzelfsprekende steun ervaren in hun doorlopen van het echtscheidingsproces. Neen, het is des te meer waar dat ook scheidingsbemiddelaars zich kunnen inleven in de gelijkwaardigheid van het vaderschap en het moederschap. Juridisch worden beide ouderfuncties gelijk behandeld in de wet. Maar dat is niet zo in de praktische toepassing van diezelfde wet, waar vaders het straatje worden ingestuurd van een pover en niet gegarandeerd omgangsrecht, dat licht met de voeten kan worden getreden door onverantwoorde bezitterige of haatdragende moeders, die dan ook de toegang bijna ongehinderd versperren van hun vroegere bedgenoot naar hun beider bloedeigen kinderen toe. Ook dat perspectief kunnen scheidingsbemiddelaars voor zichzelf voor ogen houden als ze hun hulp verlenen in een redelijk en menswaardig georiënteerd bemiddelingsproces : gelijkwaardigheid van beide ouders zowel van de vader als van de moeder moet uitgangspunt zijn. Dan kunnen beide ouders zelf nog wegen hoe ze de opvoeding van hun kinderen onder hun gedeelde verantwoordelijkheid kunnen nemen.

Scheidingzoekenden kan ik alleen maar aanbevelen om zo verstandig te zijn te scheiden door een billijke en acceptabele onderlinge toestemming. Daartoe is bijna steeds de hulp van een bemiddelaar noodzakelijk. Informeer je wel vooraf naar de kwaliteit van de scheidingsbemiddelaar bij wie je je wenst aan te melden voor die mediatie. Ik blijf de overtuiging toegedaan dat er weinige echt goede scheidingsbemiddelaars zijn die de reële kwaliteit in hun inbreng kunnen leggen om tot de ideale scheidingsakte te komen. Streef wel naar een EOT, maar dan een goede en een goede verwerf je bij een degelijke scheidingsbemiddelaar.

Ghislain Duchâteau
26 november 2003

Kind in bemiddeling (boekpublicatie)

Over de transformatie van ex partners in collega-ouders en de kindermomenten in bemiddeling

van Cees van Leuven - Annelies Hendriks

ISBN: 90 6665 638 7 / NUR 847
Uitgeverij SWP te Amsterdam -2e volledig geactualiseerde druk 2005 - 144 pagina's - 17,90 EURO

'KIND IN BEMIDDELING'

Dit boek gaat over de transformatie van ex-partners in collega-ouders en de kindermomenten in bemiddeling. Auteurs zijn Cees van Leuven (advocaat en scheidingsbemiddelaar) en Annelies Hendriks (ontwikkelingspsycholoog en bemiddelaar).

Een kind tekende tijdens ons bemiddelingscontact een huis met veel ramen. Waarom heeft jouw huis zo veel ramen?" vroegen we. Het kind: "Dan kunnen mijn ouders beter zien."

Kernachtiger kunnen de auteurs hun doelstelling niet verwoorden. Zij beschrijven de weg die ouders en hun kind(eren) bij scheiding onder professionele begeleiding van de bemiddelaar begaan om de band ouder-kind te behouden. Ouders worden geholpen hun communicatie, waar nodig, te verbeteren. Naar kinderen wordt serieus geluisterd. De valkuilen van het ouderschap na scheiding worden zichtbaar gemaakt.

Het Zorgmodel biedt ouders en kinderen de mogelijkheid te kiezen voor ouderschap op maat. Een rechter in het Hof Den Bosch noemde het Zorgmodel eens: het groeimodel (Van Teeffelen, Tijdschrift voor familie en jeugdrecht, 2000, no. 2). Door de vraagstelling raken de ouders (al is het maar even) van hun partnerprobleem af. Zij worden gedwongen te kijken naar de toekomst van hun kinderen en realiseren zich soms plotseling het idiote en tijdelijke karakter van hun huidige crisissituatie, waarin zij ongewild ook hun kinderen hebben betrokken.

De auteur Cees van Leuven heeft Goudi het volgende meegedeeld over de bruikbaarheid van het boek: "Mijn ervaring is dat scheidende ouders baat hebben van het lezen van het boek tijdens hun overgangsfase van gezinssysteem naar de twee subsystemen: vader / kinderen en moeder / kinderen."

Inhoud van de hoofdstukken :

1. Echtscheidingsbemiddeling: het (ex)partnerdeel
2. Het juridische kader van de herstructurering van het ouderschap in bemiddeling
3. Het socio/psychologische kader waarin het zorgmodel past
4. De herstructurering van het ouderschap na scheiding: het zorgmodel
5. Luisteren naar kinderen in bemiddeling
6. Afwikkeling zorgmodel en het gesprek bemiddelaar kinderen
7. Bemiddeling, methode en technieken
8. Forensische bemiddeling

Daarbij is er een nawoord, geraadpleegde literatuur en 7 bijlagen.

De bijlagen :

1. Model VFAS - bemiddelingsovereenkomst en gedragsregels
2. Het verhaal van de zeeschildpad en de landschildpad
3. Zorgmodel
4. Suggesties voor vragen aan kinderen, behorend bij het Zorgmodel
5. Kinderconvenant
6. Regels geldende in een forensische bemiddeling
7. Model rapportage in forensische bemiddeling

Bestellen
Het boek is verkrijgbaar via de reguliere boekhandel.

Doelgroep: scheidingsbemiddelaars, rechters, advocaten, psychologen, professionals in 'familylife' en ouders die willen weten hoe een goede scheidingsbemiddeling verloopt.

Website van Cees van Leuven met informatie over zijn "ZORGMODEL" e.a. nuttige informatie :

http://www.zorgmodel.nl/

Handboek scheidingsbemiddeling van G.P. Hoefnagels

Prof. Dr. em. G.P. Hoefnagels heeft twee bijzonder belangrijke boeken gepubliceerd in verband met scheidingsbemiddeling :

1. Gelukkig getrouwd, gelukkig gescheiden. Bemiddeling en overeenkomst bij trouwen en scheiden. Editie 2002. Prijs 16,50 Euro. Paperback | 224 Pagina's | Veen, L.J. Uitgeverij | 2001 ISBN: 9020403923. Het is bestemd voor de gewone doorsnee belangstellende en de betrokkene die met bemiddeling te maken krijgt.

Handboek voor eenieder die van echtscheiding geen gevecht wil maken. Scheiden moet je niet overlaten aan twee vechtende advocaten. Aan de hand van praktijkvoorbeelden laat de schrijver zien hoe mensen, door samen te scheiden, er emotioneel en zakelijk beter af zijn. Goed leesbaar geschreven.

2. Handboek scheidingsbemiddeling: mediation als methode van recht en psychologie prijs: € 43,11 / druk 2. Deventer : Tjeenk Willink, 2001. - 240 p. - ISBN 90-271-5332-9 Het is geschreven voor professionele gebruikers.

Inhoud :

I.Bemiddeling: geschiedenis en plaatsbepaling;
1. Bemiddeling in het algemeen;
2. Scheidingsbemiddeling in Nederland;
3. Scheidingsbemiddeling in andere landen, 'mediation', 'conciliation';
4. Het primaat van de scheidingsbemiddeling;
II. Het psychologisch proces van scheiden;
5. Het psychologisch proces van scheiden;
6. Het scheidingsproces in fasen;
III. De methode van scheidingsbemiddeling;
7. Inleiding tot de methode;
8. Het bemiddelingsproces in fasen;
9. Reparatie van een non-adieu;
10. Bemiddeling ten behoeve van de kinderen;
11. Vermogensverdeling en alimentatie. Het verborgen conflict;
12. Fiscale begeleiding van echtscheidingen;
13. De go-between-methode;
14. Tot besluit;
15. Enkele feiten betreffende mijn vijfentwintigjarige bemiddelingspraktijk.

Over het boek :

- In deel 1 worden de nationale en internationale discussies over bemiddeling beschreven. In deel 2 wordt in heldere taal en doorspekt met praktijkvoorbeelden het psychologisch proces van scheiden beschreven, waarop de bemiddeling is gebaseerd. Kennis hiervan is een must voor iedere rechter, advocaat, psycholoog of andere professional die met echtscheiding te maken heeft. Deel 3 beschrijft theorie en praktijk van de emotionele, zakelijke en juridische fase van bemiddeling, wederom met praktijkbeschrijvingen van (de ontwikkeling van) emoties, de onderhandelingsfase en (varianten van) scheidingsconvenanten.
Handboek scheidingsbemiddeling is een onmisbare handleiding voor iedereen die beroepshalve met echtscheiding te maken heeft. Maar Hoefnagels’ conflictoplossing geldt evenzeer in politieke, bestuurs- en ondernemingsgeschillen.

- Inzicht wordt gegeven in het psychologische, zakelijke en juridische proces van scheiden. Het begrip scheidingsmelding komt uitvoerig aan de orde. Hoefnagels gaat uit van het primaat van bemiddeling bij scheiding. Hij motiveert dat overtuigend. Verrassend is dat niet: Hoefnagels heeft de methode van bemiddeling in echtscheiding in Nederland in de jaren 1975 tot 1985 ontwikkeld. Zijn model vormt de basis voor alle later ontstane verschijningsvormen van scheidingsbemiddeling. Kennisneming van de inhoud van het boek is voor de professional die zich met echtscheiding bezig houdt onontbeerlijk.

Cees van Leuven

- Drie uitvoerige recensies (evenwel moeilijk bereikbaar) :
1. mr. P. van Teeffelen, vice-president rechtbank 's-Hertogenbosch. Ned. Ministerie van Justitie.
2. Tijdschrift voor Mediation - Inhoud aflevering 3, 2002 Mr. A.N. Labohm
3. Rechtskundig Weekblad 2001-2002, 543 (Vlaanderen).

Enkele one-liners van prof. Hoefnagels, de 'uitvinder van de scheidingsbemiddeling':

- "Mediation is Veiliger, Vlugger, Voordeliger."
- "Mensen zijn wijzer dan de wet."
- "Scheidingsalgebra: 2-1=1"
- "Iedere traan scheelt een kilo emotie."

Prof. Hoefnagels schrijft ons in een e-mail van 3 juli 2003 over zijn huidig werk in verband met scheidingsbemiddeling :

"Nog steeds ben ik bezig met mediation, maar nu vooral met de overdracht van
kennis en ervaring. Komend jaar wil men mijn dertig jaar scheidingsbemiddeling gedenken met een congres of symposium. Mijn bijdrage zal gaan over Methodische Mediation. Het is natuurlijk goed dat scheidenden aan tafel gaan zitten, zelfs zonder veel deskundigheid komt dan al de helft op zijn pootjes terecht. Maar het is erg jammer dat een mediator slechts met techniekjes en onderhandelingstricks werkt en de Methode niet kent. Niet zelden weten de cliënten het beter dan de mediator, omdat zij wel Gelukkig getrouwd enz. hebben gelezen, sommigen zelfs het Handboek. Van een goed Paraplugesprek van ouders met de kinderen weet de mediator dan al helemaal niets. Ik wil proberen de komende anderhalf jaar te gebruiken om die hiaten
op te vullen.

De afgelopen twee jaren ben ik weer betrokken bij de opleiding voor scheidingsbemiddelaars en gaan enkele docenten weer van de methode uit.
Maar de verhouding Methode en technieken is nog merendeels zoek. Ofschoon
het eigenlijk zo eenvoudig is: het menselijk proces van scheiden, de fasen
van dat proces zijn universeel; men hoeft geen psycholoog te zijn om die te
onderkennen, het is gewoon menselijk waarnemen en handelen. Zie de
voorbeelden in mijn boek.

Nieuw zijn mijn laatste ontdekkingen inzake de grondslagen van de bemiddelingsmethode: alarmering en bewustzijnsverhoging, in feite weer hele gewone menselijke kenmerken in crisissituaties, maar wel bijzonder. Alles in het teken van de Verlichting."

Voor een volledige bibliografie van Prof. G.P. Hoefnagels :
http://www.gphoefnagels.nl

Bemiddeling in familiezaken
Knelpunten en perspectieven

Bundel met de bijdragen van de studiedag op 21 maart 2003 aan de Faculteit Rechtsgeleerdheid van de KU Leuven

Nu de opleidingen tot scheidingsbemiddelaar in België alom succes kennen en advocaten, notarissen en anderen volop de praktijk van de scheidingsbemiddeling aanwenden, leek het interessant om een stand van zaken op te maken, na te gaan waar zich in de praktijk van de familiale bemiddeling de knelpunten situeren, en vooruit te blikken welke perspectieven voor de scheidingsbemiddeling vooropgesteld kunnen en moeten worden.

In plaats van nogmaals de theoretische aspecten van de scheidingsbemiddeling te analyseren, geeft het boek het woord aan praktijkmensen inzake bemiddeling in familiezaken, die elk vanuit hun achtergrond en beroepservaring hun visie over de scheidingsbemiddeling hebben weergegeven, en werd een stand van zaken gebracht vanuit het (Vlaams) parlement.

Het boek begint met een stand van zaken over de situatie in Nederland, dat ons (ook) op het vlak van de scheidingsbemiddeling de weg heeft getoond.

Vervolgens schetsen een advocaat en een notaris die met de praktijk van de familiale bemiddeling goed vertrouwd zijn de knelpunten die zij hierbij ervaren en de perspectieven die zij hierbij vooropstellen.

Ook de betrokkenheid van de magistratuur bij de praktijk van de bemiddeling in familiezaken wordt toegelicht.

Enerzijds kunnen rechters, ingevolge de Wet van 19 februari 2001 op de proceduregebonden bemiddeling in familiezaken, in de meeste zaken van familierecht een externe bemiddelaar aanstellen om alsnog te proberen om via bemiddeling tot een oplossing voor het geschil te komen.

Anderzijds kunnen rechters in zaken van familierecht (en andere) zelf als bemiddelaar optreden, wat in het gerechtelijk arrondissement Antwerpen sinds januari 2003 daadwerkelijk gebeurt in het kader van een pilootproject dat wellicht de weg zal vrijmaken voor een algemene toepassing van de bemiddeling in familiale (en andere) procedures door de magistratuur zelf.

Het boek wordt afgerond met een stand van zaken van de diverse initiatieven inzake scheidingsbemiddeling in het Vlaams parlement.

(Promotietekst van de uitgeverij Larcier, Coupure Rechts 298 - 9000 Gent)

Editor : Prof. dr. Patrick Senaeve, Directeur Instituut voor Familierecht en Jeugdrecht KU Leuven.

Bijdragen van

Mr. Cory van Eerdenburg Deel 1. Bemiddeling in familiezaken in Nederland : stand van zaken en perspectieven

Mr. Koenraad Timmerman Deel 2. Bemiddeling in familiezaken : de rol van de advocaat

Notaris Louis Steenackers Deel 3. Bemiddeling in familiezaken door het notariaat

Raadsheer Hof van Beroep Brussel Anne de Poortere Deel 4. Bemiddeling in familiezaken: de rol van de magistraat

Mr. Patricia Ceyssens, Vlaams minister Deel 5. De initiatieven inzake bemiddeling in familiezaken in het Vlaams Parlement: stand van zaken en perspectieven.

Met als bijlagen :
1. Gedragsregels voor de advocaat-scheidingsbemiddelaar (uitgave 1998)
2. VFAS-bemiddelingsovereenkomst.

Zie ook de beschrijving op de website van de uitgever.

Het boek is te verkrijgen bij Uitgeverij LARCIER, Coupure Rechts 298 - 9000 Gent.
Tel.: 09/269 97 96 - Fax : 09/269 97 99
E-mail : herman.verleyen@larcier.be

Uitgave oktober 2003 - 96 pagina's - ISBN 2-8044-121-2 - PRIJS : 35 EUR

In de nabije toekomst moet een nieuwe procedure komen voor scheidenden. Mia Renders zegt letterlijk : "Er moet een alternatief komen voor de echtscheiding op grond van feiten. Een systeem waarbij de rechter knopen doorhakt die de betrokkenen zelf niet kunnen ontwarren, zonder dat schuld of onschuld moet worden bewezen. Ik denk dat de tijd daar rijp voor is". Intussen is de nieuwe wet op de echtscheiding van toepassing vanaf 1 september 2007.

Wij hebben met veel aandacht haar boek over bemiddeling gelezen. Het is een echt standaardwerk geworden, dat we van harte kunnen aanbevelen aan iedereen die zich met (scheidings)bemiddeling inlaat. Het geeft een allesomvattend inzicht in alle facetten van de problematiek.

Wij danken Mia Renders voor haar inzichten en haar inzet. Wij hebben aan haar - onder voorbehoud van haar opinie over het verblijfsco-ouderschap als norm - een krachtige bondgenote in de strijd voor humanisering van de echtscheiding.

In december 2003 verscheen een nieuw belangrijk werk van Mia Renders : "Echtscheiding door onderlinge toestemming in eigen handen" + CD. Zie daarvoor onze rubriek op de Goudi-site Informatie - subrubriek Echtscheiding door onderlinge toestemming.

G.D.