BEKNOPTE GESCHIEDENIS VAN HEULE
Een pijltje (of à) verwijst naar een artikel in Heulespiegel (zie overzicht)
n
Heule zijn enkele overblijfselen uit de neolithische en de Gallo-Romeinse tijd gevonden. Van de Ieperseweg wordt aangenomen dat
die een overblijfsel is van de Romeinse heerweg die via Ieper naar Cassel liep.
De
grootste heerlijkheid in ons dorp gedurende de Middeleeuwen
was die van Heule met het Hof van Heule als centrum. Ze werd gehouden van het
Kasteel van Kortrijk. Van deze heerlijkheid hingen in 1384 26, in 1502 45 achterlenen af. Hiervan lagen er 17 in
Heule zelf, waaronder Grysperre (à HS), Kransvijver, Leiaarde (à HS), Louverie, Montoye en
Borborg. Alleen Grysperre (à
HS) en Borborg hadden een hoeve als kern. Grysperre bestaat nog, Borborg is
verdwenen na de aanleg van het Industrieterrein Heule-Kuurne. Deze laatste
heerlijkheid was steeds in het bezit van de heren van Ingelmunster en had op
zijn beurt verschillende achterlenen, onder meer Melle (à
HS) en Steenakker. Buiten Heule en zijn achterlenen waren er nog enkele vreemde
heerlijkheden met cijnsgronden in
Heule: Bachterelst, Bissegemstrate of Hembyze, Caverinus. Grafelijke spijkergronden
behoorden tot de ammanie van Steurenambacht en er was ook een weinig Vrij Eigen.
De
heerlijkheid van Heule was in het bezit van de heren van Heule die vanaf
de 14de eeuw ook heren werden van de parochie. De heer van Heule was
één van de 12 voornaamste leenmannen van het Kasteel van Kortrijk.
De eerst bekende heer,
Zeger van Heule, wordt vermeld vanaf 1111. De volgende,
Walter van Heule, alias van Zomergem
vanaf 1195. Na hem kwamen achtereenvolgens de families
van Heule, van Fléchin, Boetelin, die de naam van Heule overnam, van der Gracht,
van Liedekerke, Basta en d’Ennetières (à Wapen van Heule).
|
HEREN VAN HEULE |
|
|
1. Zeger van Heule |
Vermeld van 1111 tot 1133. |
|
2. Wouter I van Zomergem |
(1195-1233). Ridder. De wapenschilden van Heule en Zomergem zijn identiek op de kleuren na. |
|
3. Willem van Heule |
(zoon van 2) (1221-1236). Ridder. Trouwde met Raiardis en nadien met Adelissa van Oostvleteren. |
|
4. Zeger van Heule |
(1260- + voor juni 1262). Schildknaap. Trouwde met Isabella van Heestert, die voor oktober 1277 hertrouwde met Geraard van Roden, heer van Melle. De plaatsnaam Melle herinnert daaraan. |
|
5. Willem van Heule |
(1262-1300). Ridder. Getrouwd met Ymeine (vermeld in 1282). Mogelijks volgden zijn zonen Gerard (die een zoon Boudewijn had), Walter en Jan hem op. Maar uiteindelijk ging het bezit van de heerlijkheid over via vrouwelijke lijnen. |
|
6. Marie, vrouw van Heule
|
Marie (dochter van 5
?) trouwde met Frans du Poul. |
|
9. Marie van Flechin
(+ 1376)
|
vrouw van Heule en Bury, trouwde achtereenvolgens met Rogier van Izegem (vermeld in 1349) en Zeger Boetelin, heer van Westhove. Laatste kwam uit een voorname maar niet adellijke familie uit Kortrijk. Hij bekwam het recht voor hem en voor zijn nakomelingen het wapen en de naam van Heule te dragen. Zeger en Maria werden in de kerk van Heule begraven vóór het hoofdaltaar, respectievelijk in 1370 en 1376. |
|
10 Rogier van
Heule alias Boetelin (+ ca. 1422) |
trouwde met Maria van Nevele, vrouw van Lichtervelde. Beiden werden in Heule begraven. Ze lieten niet minder dan 9 kinderen na, waaronder 5 jongens. De heerlijkheid ging naar de tweede zoon. |
|
11. Rogier van
Heule |
heer van Heule in 1427, trouwde met Beatrijs van Masminnes, vrouw van Leeuwergem. |
|
12. Willem van
Heule (+ 1487) |
(oudste zoon van 11), trouwde met Florentine Wielant (+ Vichte 1524). Burggraaf van Kortrijk. Hij werd in 1487 vermoord door Adriaan Vilain, heer van Liedekerke bij de verdediging van de stad Kortrijk. Bij de belegering van het kasteel aldaar gingen alle oude registers en bewijzen voor Heule in de vlammen op. De heerlijkheid ging naar zijn zuster. (-> HS, nr. 33) |
|
13. Isabella van
Heule (+ 1492) |
Wouter van der Gracht was heer van Moorsele. Door dit huwelijk kwam Heule onder een nieuw geslacht en werd het centrum van de heren van Heule naar Moorsele verplaatst waar de van der Grachts hun eigen kasteel hadden. |
|
14. Diederik van
der Gracht |
heer van ter Gracht, Moorsele, trouwde met Elisabeth van Gistel, vrouw van Axel. Toch was hij dorpsheer van Heule en werd ook in Heule begraven evenals zijn echtgenote. De heerlijkheid ging naar hun oudste dochter. |
|
15. Wouter van der
Gracht 16. Maria van der Gracht |
trouwde
achtereenvolgens met zijn nicht Adriana van der Gracht en in 1541
met Anna de Ligne. Hij stierf in 1554 zonder kinderen uit beide
huwelijken. |
|
17. Antoon van
Liedekerke |
(zoon van 16), trouwde in 1562 met Louise de la Barre (+ 1606), dochter van de graaf van Moeskroen. Beiden werden in Heule begraven en niet in Moeskroen waar ze hun verblijf hadden. Het is de laatste heer van Heule die ook in Heule begraven werd. Hij noemde zich baron van Heule. (-> HS, nr. 32). |
|
18. Gilbert van
Liedekerke |
werd in 1604 heer van Heule en stierf kort nadien. |
|
19. Ferdinand (° ca. 1570 + 1612) |
(broer van 18), trouwde in 1609 met Eleonora van Noyelles (+ 1612). Beiden werden in Moeskroen begraven. |
|
20.
Ferdinand-Joris van Liedekerke (° 1611 + 1645) |
(enige zoon van 19), stierf ten gevolge van een verwonding opgelopen tijdens de belegering van Hulst. Hij was getrouwd in 1636 met Cosima Maria Magdalena Spinola, maar dit huwelijk bleef kinderloos. |
|
21. Ferdinand
Basta |
was een zoon van Georgius Basta en Anna van Liedekerke, dochter van Antoon (17). Hij trouwde in 1618 met Francisca van der Gracht, dochter van Wouter en Isabella van Vlierden. Ze werden beiden begraven in Zulte. Dit echtpaar had niet minder dan 12 kinderen, waarvan er 8 hun ouders overleefden. |
|
22. Georges Basta
(+ 1663) 23. Nikolaas Ferdinand Basta |
(zoon van 21). Hij
stierf in Kortrijk na een beroerte tijdens een bal. Hij was ongehuwd
en werd begraven in Moeskroen. |
|
24. Alexandra
Francisca Basta |
Door dit huwelijk kwam Heule onder de familie d'Ennetières. Het archief van deze familie wordt bewaard in het Rijksarchief in Kortrijk. |
|
25. Jacob Frans Jozef Maximiliaan d'Ennetières (° 1694 + 1720) |
trouwde in 1717 met
Isabella Margareta Ernestina de la Faille |
|
26. Ingelbrecht
Frederik Maximiliaan Jozef d'Ennetières |
trouwde in 1739 met
Joanna Ernestina Albertina de Sainte-Aldegonde de Noircarmes (°
1719 + 1788) |
|
28. Jozef Maria Edward Balderik d'Ennetières (° 1742 + 1786) |
(zoon van 26) Hij bleef ongehuwd en werd opgevolgd door zijn broer. |
|
29. Jozef Maria
Balthazar Alexander d'Ennetières |
trouwde in 1787 met Rosa Charlotta Anna Gabriela de Sainte-Aldegonde de Noircarmes (° 1764 + 1818). Hij is de laatste feodale heer van Heule. |
Het
patronaat over de parochiekerk behoorde sinds 1143 toe aan het
Sint-Pieterskapittel van Rijsel,
dat ook de grote tiendenheffer in Heule was. In 1295 werd de kapelanie van
Sint-Eutropius gesticht door Willem van Grysperre. Waarschijnlijk heeft
Eutropius, vereerd in het Franse Saintes
(dat op de route naar Compostella ligt), de H. Amandus als patroonheilige van de kerk verdrongen. De devotie
tot de H. Man Job heeft op zijn beurt die van Eutropius vanaf de 16de
eeuw wat verdrongen.
In
de slag bij Westrozebeke in 1382 lieten 26 Heulenaren het leven en van
vele anderen werden de goederen verbeurd verklaard. Zoals de omliggende
parochies had Heule veel te lijden onder de godsdiensttroebelen en de pest in de
tweede helft van de 16de eeuw. De oorlogen in de 17de en
18de eeuw spaarden ook Heule niet. Bij de vele belegeringen van Kortrijk diende
het dikwijls als uitvalsbasis.
Kaart van de kasselrij Kortrijk
(Klik op afbeelding om te vergroten)
Heule
maakte in het ancien regime deel uit van de Roede van Menen, een onderdeel van
de Kasselrij Kortrijk. De Vrede van Aken (1668) verklaarde de Kasselrij Kortrijk
tot Frans gebied. De Vrede van Nijmegen (1678) bracht de kasselrij terug onder
Spaans bewind, maar droeg de stad en de Roede van Menen over aan Frankrijk. Tot
de Vrede van Utrecht (1713) behoorde Heule dus tot Frankrijk. Eenmaal los van
Frankrijk bleef de Roede van Menen tot het einde van het ancien regime (voor 1
oktober 1795) een aparte kasselrij vormen.
Heule
heeft ook zijn aandeel gehad in beide wereldoorlogen. Op het einde van de
Eerste Wereldoorlog werd het dorp langdurig beschoten. De Tweede Wereldoorlog
kostte in het totaal aan 32 Heulenaren het leven.
Heule
bleef lang een zuiver landbouwdorp.(à
J.ROELSTRAETE, I. CALLENS, L. GHILGEMYN, C. DECALUWÉ, Landelijk leven en hoevengids Groot Kortrijk.Deel 6. Heule, Tielt,
1994).
De mechanisatie begon er vanaf 1860. Met de oprichting van een loodwitfabriek in
1865 begon ook de milieuvervuiling (à HS). De vestiging van een industrieterrein in 1960
was het startsein van de echte industrialisatie.
Waar
Heule in 1800 2898 inwoners telde, was dat bij de samenvoeging van de gemeenten
in 1976 10.244.
|
|
|
|
Burgemeesters van Heule |
Jaren |
|
Frans Vanbelle |
1795 - 1 messidor VII |
|
Pieter Joseph Delchambre (gewezen baljuw) |
30 messidor VIII - 2 Floréal X |
|
Francis Constantin Lagae-Verhaeghe |
20 Floréal X (meier)
|
|
Petrus Gheysen |
1830 - 1836 |
|
Joseph Lambelin |
1836 – 1843 |
|
Francis Constantin Lagae-Verhaeghe |
1843 – 1848 |
|
Franciscus-Judocus Lagae |
1848 - 1853 |
|
Joseph-Edouard Lagae |
1855 - 1865 |
|
August Lagae |
1867 – 1882 |
|
Alois Devos |
1882 –1908 |
|
René Goethals |
1912 – 1921 |
|
Arthur Wildemeersch |
1921 - 1952 |
|
Georges Cattebeke |
1952 – 1977 |
Heule wordt ‘het dorp van Tineke’ genoemd naar het personage uit het bekende liedje van Emiel Hullebroeck op tekst van René De Clerck. Sinds 1964 vinden er jaarlijks de Tinekesfeesten plaats tijdens dewelke een Tineke van Heule wordt verkozen.
|
|
|
|
|
|
